Ужо традыцыйна напрыканцы года ў інтэрнэце з'яўляюцца чуткі аб тым, што нашу краіну напярэдадні навагодніх свят або непасрэдна пасля Новага года чакаюць глабальныя фінансавыя ўзрушэнні. Асобныя «хатнія» аналітыкі прадракаюць імгненную гіперінфляцыю, дэвальвацыю, дэнамінацыю, увядзенне новых грошай і іншыя «страшныя» з'явы. Што ў гэтым выпадку робіць звычайны беларус? Уладальнікі нават невялікіх грашовых зберажэнняў нервова шукаюць шляхі выгаднага ўладкавання сваіх кроўных… Мы былі сведкамі, калі пэўная частка насельніцтва набывала ў неабмежаванай колькасці прадукты харчавання, бытавую тэхніку, золата, валюту і гэтак далей. У нашым матэрыяле мы паспрабуем разабрацца ў мэтазгоднасці падобных укладанняў.
Аматарам молі прысвячаецца
С. К. — Тым, хто ўсё ж такі вырашае ўкладваць свае «каштоўныя паперкі» ў ежу, трэба ведаць, што ваша кватэра не з'яўляецца безразмерным складскім памяшканнем. Некалькі гадоў таму ў асобных дамах, якія былі завалены мяхамі з цукрам, заводзіліся не толькі мышы, але і пацукі. А ў гарадскіх кватэрах скрыні з макаронай пераўтвараліся ў цудоўную сталоўку для молі. Гэта і зразумела, бо сярэдняя сям'я не можа з'ядаць па пяць кілаграмаў макароны за адзін раз.
У. К. — Згодны. Але ж можна зрабіць прыпасы з рыбных і мясных кансерваў. Да іх моль ніяк не дабярэцца! І пацукі такую шкляначку зубкамі не возьмуць…
С. К. — Так-так. Уладзя, мая жонка таксама думала, што разумнейшая за ўсіх. Днямі я рабіў рэвізію кухонных шафак, дзе выявіў некалькі бляшанак з печанню траскі, у якіх тэрмін прыдатнасці скончыўся ўжо год таму. І куды ты думаеш яны адразу ж паляцелі? Вядома, у сметніцу. А яшчэ на вопыце свайго суседа я ведаю, што моль вельмі любіць грэчку, манку, рыс, ды амаль усе крупы. Суседа не выратоўвала нават тое, што ён хаваў іх у трохлітровыя слоікі. Ты не паверыш: моль з лёгкасцю прагрызала пластыкавыя вечкі.
У.
К. — Чаму ж не паверу? Мне толькі нядаўна бабуля казала, што немагчыма доўга захоўваць манныя крупы — праз некалькі дзён пасля адкрыцця ўпакоўкі там заводзяцца лічынкі. І зрабіць з гэтым, на яе думку, нічога немагчыма. А прадаюць крупы толькі кілаграмовымі пачкамі… Аднак ёсць і іншая «натуральная валюта» — мяса! Памятаеце, як людзі панакуплялі маразільнікаў? А зараз гэта, мабыць, увогуле актуальна. Невядома, што з гэтай свінінай ды ялавічынай будзе пасля таго, як па краіне прайшлася афрыканская чума. А тут на табе — цэлы маразільнік запасаў. А можа, і два…
С. К. — Ага. Гэта пры захаванні ў прамысловых халадзільніках тэрмін прыдатнасці сырога мяса можна падоўжыць на паўгоддзе. Не ведаю, як ты, а я ўвогуле люблю мяса не «пенсійнага ўзросту». А яшчэ адкажы мне: куды ты іх паставіш? Добра так будзе глядзецца пара маразільнікаў замест кніжнага століка ў зале. Ці лепш схаваць іх у спальні, каб уначы падскокваць, калі ён пачынае працаваць? Гэта на першы погляд здаецца, што маразільнікі есці не просяць. Электрычнасць ён жарэ, як той Гарганцюа.
Трэці пыласос у гаспадарцы замінаць не будзе?
У. К. — Ну добра, добра. Лічыце, што пераканалі. Пакуль… А калі ўспрыняць тыя ж маразільнікі ці якую іншую тэхніку ў якасці доўгатэрміновага і «дальнабачнага» інвеставання? Грошы абясцэняцца з‑за інфляцыі, а так новая пральная машына будзе радаваць сям'ю чыстым адзеннем. Няхай нават будуць куплены дзве машыны — раптам ажэняцца дарослыя дзеці, дык і тым будзе што ў сваёй новай хаце паставіць.
С. К. — Часткова я з табою згаджуся. Але ў нас на двары не ліхія 1990‑я, калі з рук або на рынку можна было прадаць ці купіць халадзільнік, тэлевізар… ды ўсё, што заўгодна. Можа быць, табе ў хаце і тры пыласосы лішнімі не будуць. Ага, дзецям пакінеш, унукам… А цяпер успомні, якім быў пыласос трыццаць гадоў таму. Ты гэтай «іерыхонскай трубой» зараз наўрад ці карыстаўся б. Я ўпэўнены, што праз некалькі гадоў сусветная прамысловасць народзіць шмат чаго новага. У тым ліку пральную машыну з галасавым упраўленнем. А твае дзеткі на гэты бытавы «антыкварыят» нават не глянуць.
У. К. — Вой, Сяргей Андрэевіч, неяк здаецца мне, што вашы карані недзе пад Брэстам. Надта ад вас «заходнікам цягне» — усё пра сябе, ды пра сябе. Першы раз такіх адзінаасобнікаў бачу, як казалі ў добрым фільме. А вы аб краіне падумалі? Для нашай прамысловасці, мяркую, такі ажыятажны попыт толькі на шчасце. Глядзіш, і склады ўсе разгрузім хутчэй. Чым гэта дрэнна?
С. К. — Не зусім гэта так. Любой вытворчасці, нават нашай, добра толькі тады, калі на рынку існуе стабільны попыт. А вось пасля «масіўнай закупкі» абавязкова прыйдзе мёртвы сезон. Бывай тады, рытмічная праца прадпрыемстваў. Адзінае, што і сапраўды прыцягвае ў падобным «хапуне», тычыцца паляпшэння жыцця гаспадынь. У гэтым выпадку нават самы злосны скнара купіць патрэбны сям'і кухонны камбайн, памяняе савецкую газавую пліту на сучасную, магчыма, зробіць рамонт у кватэры.
Стаць нумізматам сучасных валют?
У. К. — Ну ніяк вам не дагадзіць. Кажаце, рамонт? Ды цяпер нават не шыкоўны рамонт усе вашы грошы з'есць і не задушыцца. А ўвогуле людзі ў Заходняй Еўропе сёння эканомяць на ўсім, бо крызіс — ні ў нармальны адпачынак не з'ездзяць, ні лішняга «Бэнтлі» не купяць. Яны грошы збіраюць. Назапашваюць, мабыць, на чорны дзень. Але, разумееце, у іх працэнты па ўкладах такі-і-я мізэрныя… Я ўвогуле чуў, што яны могуць хутка стаць адмоўнымі. А ў нас дэпазіты якія? Пад 50 працэнтаў ужо. Такія шалёныя грошы еўрапейцам і не сніліся! Дэвальвацыі не абяцаюць, а значыць, можна нядрэнна падзарабіць…
С. К. — Гэта так. Але памятаеш, як нам заўсёды банкаўскія аналітыкі раілі захоўваць грошы? Успомніў? Так — у розных валютах. Частка, вядома, у нацыянальнай валюце (пад той самы вялікі працэнт), другую частку, мабыць, у доларах, бо нейкія сур'ёзныя пакупкі ў нас традыцыйна набываюцца за «баксы». Нядрэнна было б мець і еўра (вунь як яно расце апошнім часам), а таксама расійскія рублі — на ўсялякі выпадак, тым больш у Саюзнай дзяржаве жывём.
У. К. — Дакладна! Вось зараз пайду і накупляю «баксаў» ды еўра на ўсе грошы і разапхну па панчохах і падушках.
С. К. — А вось гэтага і не трэба. Грошы на эканоміку працаваць павінны. Ды і табе, дурню, даход прыносіць. Зразумела, у банках цяпер валютныя дэпазіты маюць вельмі маленькі працэнт. Але ёсць іншыя варыянты. Напрыклад, дзяржаўныя валютныя аблігацыі ў насельніцтва летась добры попыт мелі. Буйныя банкі таксама свае валютныя аблігацыі прапануюць — не на горшых умовах. Няхай гэта толькі 7 працэнтаў, але галава чуткамі пра дэвальвацыю ўжо і не забіта. Сур'ёзныя грошы ўвогуле трымаць у кватэры небяспечна. Галоўнае — вызначыцца з прапорцыямі «запасаў»: напрыклад, калі ты вырашыш праз нейкі час набыць айчынную мэблю ці тэхніку, то лепш большы «кавалак» зберажэнняў трымаць у рублях. Словам, трэба думаць катэгорыямі збалансаваных інтарэсаў. А калі збіраешся летам адпачыць за мяжой, тады трэба звяртаць увагу і на іншыя валюты.
У. К. — За «дурня» дзякуй… Але ж вы таксама не ўсё пралічылі. Не падабаецца мне гэтая «варожая» валюта — у іх там не ўсё так салодка, як здаецца на першы погляд. Беспрацоўе, праблемы з міграцыяй, пагрозы дэфолту ў асобных краінах Еўрасаюза. Штаты друкуюць свае долары, як звар'яцелыя, ніяк не забяспечваючы іх ростам эканомікі, а мы іх купляць павінны? Але долар хаця б найстарэйшая глабальная валюта. А ці варта купляць еўра, якому прадракаюць хуткую смерць нават самі члены еўразоны? Куды вы пасля запхняце гэтыя паперкі?..
С. К. — Пустыя паперкі нікому не патрэбны. Тут я з табою часткова згаджуся. Мне здаецца, што праўда недзе пасярэдзіне. Лухта ўсё гэта наконт накаплення вялікіх грошай ці цэлых скрыняў ежы. Праходзілі мы ўжо гэта. Трэба старацца менавіта цяпер жыць годна — хадзіць у тэатры, займацца спортам, цывілізавана адпачываць, не шкадаваць грошай на адукацыю сваіх дзетак… А апошніх няхай будзе шмат. Адным словам, укладваць грошы ў жыццё.
У. К. — І тое праўда.
Сяргей КУРКАЧ, Уладзіслаў КУЛЕЦКІ
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Актрыса НАДТ імя М. Горкага — пра шлях да сцэны і натхненне.
Тата і мама — два самыя важныя чалавекі ў жыцці кожнага дзіцяці.