Было некалькі памылак, звязаных з ткацтвам. Але тым, хто іх зрабіў, можна дараваць. Першая — Максіма Багдановіча, які ў вершы «Слуцкія ткачыхі» апісаў жанчын, хаця ткацтва насамрэч было справай цяжкой і таму выключна мужчынскай. Другую зрабіў мастак Міхаіл Блішч, які на сваім палатне намаляваў таксама жанчын, дапусціўшы такую ж памылку, як і паэт. Аднак і яму можна дараваць, бо карціна атрымалася ўдалай, наскрозь пранізаным прыгожым святлом і ззяннем залатых і срэбных нітак. Была і трэцяя недарэчнасць: у Слуцкім краязнаўчым музеі дагэтуль не было ніводнага ўласнага слуцкага пояса. З гэтым вырашылі не мірыцца, і, аб'яднаўшыся, напрыканцы мінулага года случчане набылі ў калекцыю свайго горада аўтэнтычны слуцкі пояс.
Дырэктар Слуцкага краязнаўчага музея Наталля СЕРЫК расказала, што інфармацыю пра тое, што ў беларускага прыватнага калекцыянера ёсць слуцкі пояс і ён жадае яго прадаць, ім паведаміў адзін з мінскіх музейных супрацоўнікаў. Случчане не маглі абыякава паставіцца да такой навіны, адразу звярнуліся ў мясцовы райвыканкам, дзе таксама станоўча ўспрынялі гэту звестку і вырашылі, што трэба дзейнічаць. Быў абвешчаны збор сродкаў на набыццё слуцкага пояса.
Неабыякавых да гэтай справы людзей аказалася даволі многа. Усе мясцовыя прадпрыемствы пералічылі сродкі. Асаблівую дапамогу аказаў Слуцкі цукарарафінадны камбінат. Мясцовыя ўстановы адукацыі, хоць і з'яўляюцца дзяржаўнымі ўстановамі, таксама ахвяравалі грошы. Пералічвалі свае фінансы і звычайныя людзі. У кагосьці гэта было 20 тысяч, у кагосьці 3 мільёны — галоўнае, дапамагчы зрабіць добрую справу. Сярод гарадоў, якія падтрымалі Слуцк, былі Мінск, Жодзіна, Гомель, Салігорск.
Набыты пояс быў вытканы ў Слуцку пры Яну Маджарскім прыкладна 300 гадоў таму. Час яго вытворчасці адносяць да 1762–1780 гадоў. Ён чатырохбаковы і мае два асноўныя адценні — зялёнае і чырвонае. Пояс знаходзіўся ва ўжытку, аднак да нашага часу захаваўся даволі добра. Знешне ён абсалютна цэлы, хаця экспертыза, якая праводзілася ў Нацыянальным мастацкім музеі, паказала, што насамрэч ён сшыты — хоць заўважыць гэта амаль немагчыма. Пояс вытканы з шаўковай, сярэбранай і сярэбранай пазалочанай («залатой») ніткі. На ім зроблены тыповыя раслінныя матывы пнёў, якія «цвітуць». На адным канцы пояса выткана двухбаковая метка «SLUСK».
Гэты выраб стаў 6‑м слуцкім поясам у Беларусі.
Наталля Серык адзначае, што самі случчане вельмі рады такому набыццю і ставяцца да гэтага як сапраўдныя патрыёты. Калісьці аналагічны пояс прывезлі сюды на экспанаванне на ноч музеяў, якая праводзілася тут упершыню. Нягледзячы на дрэннае надвор'е, расказвае Наталля Серык, народу сабралася надзвычай шмат. Такі самы ажыятаж выклікала і Слуцкае Евангелле, якое прывезлі ў наступны раз. Таму ўласны набыты рарытэт, мяркуе дырэктар, будзе карыстацца вялікай цікавасцю наведвальнікаў.
Набыты слуцкі пояс будзе два месяцы знаходзіцца ў асобнай экспазіцыі. Таму кожны ахвотны зможа свабодна яго ўбачыць. Побач з поясам размесцяцца рэпрадукцыі карцін з выявамі шляхціцаў, вопратку якіх упрыгожваюць слуцкія паясы. Будуць і фотаздымкі, на якіх можна ўбачыць, як і хто насіў гэты элемент гардэроба. Таксама будуць фота нядаўняга часу, прысвечаныя экспанаванню іншых паясоў у музеі.
Варта адзначыць, што ў Слуцку ёсць прадпрыемства «Слуцкія паясы», у якім зусім нядаўна зрабілі новы музей слуцкага пояса. Акрамя іх там можна ўбачыць станок для ткання паясоў, набыты ў Германіі. Нагадаем, што тэхналогію, па якой будуць вырабляцца паясы — сапраўдны брэнд краіны, распрацавалі ў Віцебскім тэхналагічным універсітэце («Звязда» пісала пра гэта 18 верасня 2012 года). Тут жа можна будзе набыць і новаствораны сувенірны слуцкі пояс.
Ніна ШЧАРБАЧЭВІЧ.
г. Слуцк
З гісторыі
У 1736 годзе браты Радзівілы заснавалі ў прыгарадзе Нясвіжа мануфактуру (ці, па-тагачаснаму, персіярню), якая затым «пераехала» ў Слуцк. Для працы на ёй запрасілі самых выдатных майстроў з Турцыі і Персіі. Але неўзабаве князь накіраваў мясцовых маладых рабочых Я. Гадоўскага і Т. Хаецкага ў Станіслаў для навучання (у той час Станіслаў славіўся вытворчасцю паясоў). Менавіта адтуль было завезена і абсталяванне для фабрыкі — некалькі ткацкіх станкоў. Пазней на фабрыку прыйшлі мясцовыя майстры. Да нашых дзён дайшлі іх прозвішчы — Іосіф Барсук, Міхаіл Баранцэвіч, Лойка, Канчыла і іншыя.
Росквіт слуцкай персіярні прыпадае на 1760–1770 гады, калі ёю кіраваў знакаміты майстар Аванэс Маджаранц (на мясцовы манер — Ян Маджарскі). Створаны пры ім тып пояса атрымаў назву «слуцкі», якая стала сіномімам усіх доўгіх шаўковых паясоў, дзе б яны ні вырабляліся. Паясы ткаліся з шаўковых, срэбных і залатых нітак. Даўжыня іх была ад 2 да 4 метраў, шырыня — 20–40 сантыметраў. Паясы ўпрыгожваліся шыкоўным арнаментам: поле звычайна запаўнялася папярэчнымі палоскамі альбо лускавым малюнкам, канцы — гірляндамі з кветак і лісця. Сустракаліся вырабы, канцы каторых абшываліся махрамі. На абодвух канцах пояса была метка на лацінскай мове ці на кірыліцы: «Мяне зрабілі ў Слуцку», «Слуцк», «Во градзе Слуцке».
Набор на бюджэтныя месцы павялічыцца.
Колькі ж каштуе гэты важны кампанент здаровага рацыёну зараз?
Не выявіць ні секунды абыякавасці.