Вы тут

Дзе­тач­кі... (апавяданне)


Гэ­тая аў­та­рка не­здар­ма ўзя­ла за псеў­да­нім крыш­ку зме­не­нае проз­ві­шча: Ло­се­ва — Лё­са­ва. Не­здар­ма, бо пі­ша пра ча­ла­ве­чыя лё­сы. І так цёп­ла ў яе атрым­лі­ва­ец­ца пі­саць на­ват пра са­мае ха­лод­нае, на­ват пра ба­лю­чае, што неш­та ў сэр­цы чы­та­ча пе­ра­ва­роч­ва­ец­ца. Каб пе­ра­ка­нац­ца, вар­та пра­чы­таць ха­ця б не­каль­кі апа­вя­дан­няў, што дру­ку­юц­ца ў «Ма­ла­до­сці». Ад­но з іх пра­па­ну­ем і чы­та­чам «Чыр­вон­кі».

16-4

– Вой, гэ­тыя му­жы­кі! Яны ж, як дзе­ці! За імі во­ка ды во­ка трэ­ба! Вый­дзеш за­муж — гля­дзі му­жа, як сваё во­ка! Гэ­та твой ор­дэн, тваё сэр­ца! Дар­ма, што ка­то­рая мат­ля­не спад­ні­цай ля яго, го­лае ка­лен­ца па­ка­жа, а ты яму два па­ка­жы! І яшчэ ка­ра­цей­шую спад­ніч­ку над­зень! Му­жы­кі толь­кі ў шэсць­дзе­сят га­доў па­чы­на­юць раз­бі­рац­ца ў жа­но­чай кра­се, та­ды і жон­ку сваю рап­там па­чы­на­юць ца­ніць, ба­чыць, якая яна пры­го­жая!

— Ма­ма, ты звар'­я­це­ла! Хі­ба мож­на не­паў­на­лет­няй дзяў­чын­цы, тым больш да­чцэ, пра та­кое да­лдо­ніць?! — абу­ра­ла­ся я.

— Мож­на, яшчэ як мож­на! І трэ­ба! Вунь што за акном ро­біц­ца! І не ся­род но­чы на­ват!

— То ж дыс­ка­тэч­ныя, ма­ма! І мя­не ту­ды, на тан­цы-шман­цы, не цяг­не!

— А ха­ле­ра б іх усіх па­бра­ла! Ці ж то лю­дзі бу­дуць! Што з іх ста­нец­ца, ка­лі яно ўжо, смар­ка­тае, ця­бе, ста­рэй­ша­га, не ша­нуе, не са­ро­ме­ец­ца. Бо­жа, Бо­жа, свет да­га­ры стаў! І не тое што да­га­ры! Пры ма­ёй па­мя­ці та­ко­га не бы­ло. У за­ла­тым ча­се мы жы­лі. Нас у шко­ле ву­чы­лі па­ва­зе да ста­рэй­шых, у шко­лу мы ха­дзі­лі аку­рат­на, сціп­ла адзе­тыя. Бы­ла фор­ма. З бе­лы­мі каў­не­ры­ка­мі, та­кі­мі ж ман­жэ­та­мі; фар­туш­ка­мі чор­ны­мі ў бу­дзень, бе­лы­мі — на свя­та. І га­лоў­кі ва ўсіх бы­лі — лю­ба гля­нуць! Дзяў­чат­кі з кос­ка­мі, бан­ці­ка­мі ці аку­рат­ны­мі стрыж­ка­мі, ка­лі ў ка­го ва­ла­сы рэд­кія. А каб хто па­ду­маў на­фар­ба­вац­ца, на­вес­ці вус­ны, бро­вы — та­го б са шко­лы вы­пер­лі! А ка­лі ка­то­рая б па­ча­ла без со­ра­му з хлап­чу­ка­мі ра­ма­ны кру­ціць...

— А ка­хан­не, ма­ма?

— Уся­му свой час, дзі­цят­ка. У школь­ныя га­ды трэ­ба да кніж­кі кі­дац­ца, ро­зу­му на­бі­рац­ца. Без ро­зу­му ані­як нель­га. Што вы ў тым ка­хан­ні яшчэ ра­зу­ме­е­це! Во як ты ле­тась чар­не­ла, па­мі­ра­ла ад ка­хан­ня да Ста­сі­ка-ад­на­клас­ні­ка. А што ў ім? Пус­та­та! Акра­мя шта­ноў, ні­чо­га ў ім! Я, як зір­ну­ла на яго, — мя­не ад­вяр­ну­ла. Чур­бан ней­кі! І ў гэ­ту цур­ку за­ка­ха­ла­ся мая дач­ка! Дзя­куй Бо­гу, што твая сяб­роў­ка ад­бі­ла яго ад ця­бе. Я так ра­да­ва­ла­ся... На­што ён та­бе! Во Во­леч­цы ён — як­раз! Там і ма­ці, ты ка­жаш, ужо за­кла­по­ча­ная, як дач­ку за­муж хут­чэй ад­даць. Гэ­та ж трэ­ба, ма­ці яе пры та­бе ляп­ну­ла, каб шу­ка­ла Во­леч­ка ся­род ад­на­клас­ні­каў са­бе му­жа, і чым ра­ней, тым ле­пей... Хо­ча дзі­цён­ка хут­чэй га­да­ваць!..

— Ма­ма, на­шай Ві­цы шас­нац­цаць, а яна ўжо за­муж ідзе! Яе му­жык у шко­лу пра­вёў, а фі­зіч­ка ўба­чы­ла і па­ча­ла рас­па­ляц­ца: «Трэ­ба ў фі­зі­ку бо­лей угля­дац­ца, а не ў хлап­цоў, Ві­ка! Што ты ўсё па за­ву­гол­лях трэш­ся з гэ­ты­мі жэў­жы­ка­мі?! Па­куль го­ра сва­ёй мат­цы ў па­до­ле не пры­ня­сеш!» А яна ёй у ад­каз ве­да­еш што, ма­ма? «Гэ­та ж муж мой, Тац­ця­на Фё­да­раў­на! Мы ўжо два га­ды ра­зам жы­вём, у гэ­тую ня­дзе­лю рас­піс­ва­ем­ся! Яго з до­му вы­гна­лі, а мы з ма­май па­да­бра­лі і во — му­жык што трэ­ба ака­заў­ся!»...

16-5

* * *

Віка стаіць ля дошкі, і на яе звернута ўся ўвага аднакласнікаў.

— А дзе ж вы там у ад­ным па­кой­чы­ку мес­ці­це­ся, Ві­ка? У вас жа ін­тэр­на­цкі па­кой з ма­май.

— Ні­чо­га. Абы му­жык доб­ры быў. А мой Хведзь­ка доб­ры. Вось жа не кі­нуў мя­не, да шлю­бу ідзе. А там, гля­дзіш, і яго ста­рыя ады­дуць, па­мяк­чэ­юць, нас у свае ха­ро­мы пры­муць. Ку­ды дзе­нуц­ца — адзі­ны сы­нуль­ка!

— Да­лё­ка гля­дзіш, Ві­ка! — кі­дае ёй фі­зіч­ка.

— І вы б так гля­дзе­лі, ка­лі жыць ня­ма дзе. Федзь­ка ба­га­ты, у яго баць­коў толь­кі пту­шы­на­га ма­ла­ка не ха­пае.

— Бо­жа, Бо­жа! — стогне ўжо за на­стаў­ніц­кім ста­лом Тац­ця­на Фё­да­раў­на. — Што дзе­ец­ца?! Мы ж, бы­ва­ла...

— Не трэ­ба ва­шых па­ву­чан­няў, Тац­ця­на Фё­да­раў­на. Мы ўжо да­рос­лыя і доб­ра ба­чым, што ва­кол ро­біц­ца. І як за­ла­тыя ме­да­лі атрым­лі­ва­юць, ба­чым! Во пры­вя­лі ў наш 11-ы но­вень­ка­га з гім­на­зіі, у якой мая зна­ё­мая ву­чыц­ца. Тая мне і рас­ка­за­ла, што ў іх мно­гія на­стаў­ні­кі не­зга­вор­лі­вы­мі ака­за­лі­ся, ні за што вы­со­кія ба­лы не ста­вяць ні па мо­вах, ні па лі­та­ра­ту­рах, ні па гіс­то­рыі гэ­та­му ёлуп­ню, сын­ку вя­лі­ка­га на­чаль­ні­ка, та­ды яго сю­ды пе­ра­кі­ну­лі! І, уя­ві­це са­бе, пры­ма­ца­ва­лі на­шу Са­шку да яго, каб да­па­ма­га­ла яму па гэ­тых прад­ме­тах: тая тлу­ма­чыць, тлу­ма­чыць, а ўсё без­вы­ні­ко­ва! Ну не да­дзе­на яму, не да­дзе­на гэ­та! Во толь­кі ма­тэ­ма­ты­ка. Дык глянь­це, ён у Са­шкі па­спіс­вае кант­роль­ныя, яму ні за што вы­дат­ныя ад­зна­кі ста­вяць! Сён­ня яго ня­ма, а каб і быў, — ска­за­ла б! На­да­ку­чы­ла гля­дзець на гэ­та­га слюн­чы­ка! Як лёг­ка яму жы­вец­ца! А ці чуў хто з нас яго ад­ка­зы па лі­та­ра­ту­ры, гіс­то­рыі, мо­вах? Ні­хто не чуў! А за­зір­ну­лі ў жур­нал — дзя­вят­кі-дзя­сят­кі ад­ны, леп­шыя ад­зна­кі, чым у на­шай Са­шкі! На ме­даль цяг­нуць! Ды ча­му та­ды вы, Тац­ця­на Фё­да­раў­на, не за­вы­ша­е­це на­шай Са­шцы адзна­кі? Ад­на фі­зі­ка і хі­мія ў яе — тор­маз, а так вы­дат­ні­цай бы­ла б! Дык свай­му ча­ла­ве­ку — ду­лю, а збо­ку хлоп­чы­ку-кра­сун­чы­ку — ка­лі лас­ка! Цьфу! — Ві­ка не ўтры­ма­ла­ся ад гне­ву, сціс­ну­ла ку­лач­кі і ўскрык­ну­ла: — Ця­пер ра­зу­ме­е­це, Тац­ця­на Фё­да­раў­на, ча­му я за­муж так ра­на па­да­ла­ся?! Та­му што мы з ма­май ду­шым­ся ў ін­тэр­на­цкім па­кой­чы­ку, і нам ні­чо­га ні­дзе не све­ціць. Ня­ма ані­я­кіх су­вя­зяў, каб пра­біц­ца ку­ды! Ма­ма мая — са­вец­кая, бы­лым усё жы­ве, а на два­рэ — ХХІ ста­год­дзе! І но­вы час на­стаў, но­вая мо­ладзь, но­выя баць­кі, а мая ма­ма — ста­рая, уся па­ка­ле­ча­на жыц­цём, не ра­зу­мее гэ­та­га, не ўспры­мае. Толь­кі пла­каць мо­жа, а не дзей­ні­чаць! Во я, ма­ла­дая, і ўзя­ла­ся ра­та­вац­ца. А што, пра­па­даць мне? Ну, ву­чу­ся дрэн­на... Ды та­му, што ча­су ня­ма на ву­чо­бу, трэ­ба за­раб­ляць неш­та, каб жыць.

Тац­ця­на Фё­да­раў­на ва ўсе во­чы гля­дзе­ла на сваю ву­ча­ні­цу, як не па­зна­ва­ла яе. Доў­га маў­ча­ла, але ўсё ж у глы­бо­кім за­ду­мен­ні ці­ха вы­ма­ві­ла:

— Ты ў мно­гім ма­еш ра­цыю, дзяў­чын­ка мая. Жыц­цё ця­пер ду­жа скла­да­нае. Рэз­кі па­дзел на ба­га­тых і бед­ных даў свой вы­нік. Але ча­ла­век заў­сё­ды за­ста­ец­ца ча­ла­ве­кам, і той, хто быў ім, — той і сён­ня ся­род доб­рых лю­дзей. І бед­на­му да­па­мо­жа, і сля­по­га, глу­хо­га не кі­не ў ад­чаі. Ну, а што на­конт на­стаў­ні­каў — усё бы­вае і тут. Але ёсць на­стаў­ніц­кі эты­кет, ёсць ма­раль, за­кон, пе­ра­сту­піць якія не мае пра­ва ні­хто з нас, — за­вяр­шы­ла сваю дум­ку Тац­ця­на Фё­да­раў­на.

Але тут зноў уз­ві­ла­ся асмя­ле­лая, не па­доб­ная да ся­бе, Ві­ка:

— Вой, не трэ­ба ва­шых па­ву­чан­няў, Тац­ця­на Фё­да­раў­на! Мы ве­да­ем, коль­кі трэ­ба за­пла­ціць, каб па­сту­піць у гім­на­зію, ка­лі баць­кі не­ўплы­во­выя, без па­сад... Мы ве­да­ем, ча­му ў на­шых кла­сах так мно­га «біз­не­соў­скіх» дзе­так... Ве­да­ем, што на­ват у ВНУ ёсць та­кія ла­зей­кі для абра­ных, што ні­хто і сён­ня на іх не вый­дзе!

— А што я вам пад­кі­ну, ка­лі ўжо на тое пай­шло... — не­ча­ка­на ўбі­ла­ся ў га­вор­ку на­ша заў­сё­ды маўк­лі­вая Ка­ця. — Праў­да, ма­ма пра­сі­ла, каб я па­ры з зу­боў на гэ­ты конт не вы­пус­ка­ла... Але раз ужо ў нас та­кая шчы­расць па­лі­ла­ся, не ма­гу ўцяр­пець і я... — крыш­ку су­меў­шы­ся, па­тлу­ма­чы­ла на­ша сяб­роў­ка і ўжо ра­шу­ча па­ча­ла: — Ве­да­е­це, да нас у гос­ці час­та за­віт­вае ма­мі­на ад­на­курс­ні­ца, у яе двое дзя­цей, мы з ма­май ве­да­ем, як яны ву­чы­лі­ся, і ду­ма­лі, што яны ву­чы­лі­шчы толь­кі і за­кон­чаць, а тут ака­за­ла­ся... Сын «ін­яз» за­кан­чвае! Я, як да­зна­ла­ся пра гэ­та, вы­ра­шы­ла ад­ной­чы пад'­ехаць да яго з хат­нім за­дан­нем па анг­лій­скай мо­ве, і як жа я здзі­ві­ла­ся, што ён па ве­дах на ма­ім ўзроў­ні! А як я ве­даю анг­лій­скую, на­ша анг­лі­чан­ка за га­ла­ву ха­па­ец­ца... Ду­жа нер­ва­ва­ла­ся ма­ма гэ­та­га вун­дэр­кін­да, пра­сі­ла, каб я не тур­ба­ва­ла больш ей­на­га сы­на... А ма­ме па­тлу­ма­чы­ла па вя­лі­кім сак­рэ­це, па-сяб­роў­ску, што яна вы­дае кні­гі за­гад­чы­ка ка­фед­ры гэ­та­га ўні­вер­сі­тэ­та...

Дзіў­ная ці­шы­ня па­віс­ла над на­мі. Ні­хто ўжо не ха­цеў бо­лей пра­цяг­ваць якую-не­будзь га­вор­ку. Цяж­кая без­вы­ход­насць, як не­ча­ка­ны ме­тэа­рыт, на­кры­ла, зда­ва­ла­ся, усіх нас. Толь­кі Ві­ка, цяж­ка ўздых­нуў­шы, раз­важ­лі­ва пад­су­ма­ва­ла ўсё па­чу­тае:

— Тол­ку з та­го, Тац­ця­на Фё­да­раў­на, што вы маз­гі сва­ёй фі­зі­кай су­шы­лі, што з яе ма­е­це! Доб­ра, як мы скі­нем­ся на па­да­ру­нак доб­ры вам да свя­та, ды ў рэ­пе­ты­та­ры вас па­за­ве які ву­чань ба­га­ты! Вы ж та­ды на сё­мым не­бе ад ра­дас­ці! І ад­зна­кі та­ды та­му вуч­ню ма­лю­юц­ца, і кант­роль­ныя ча­мусь­ці ён пі­ша ўжо на вась­мёр­кі-дзя­вят­кі, хоць жа дуб-ду­бам. Вы ду­ма­е­це, мы не ра­зу­ме­ем, ча­му ў ка­гось­ці та­кія пос­пе­хі? Шчэ як ра­зу­ме­ем! Вунь су­сед­ка па пар­це То­ня ўба­чы­ла, як Сяр­гей го­лыя мес­цы для ад­ка­заў у сшыт­ку па­кі­дае, а та­ды бя­жыць да вас, бя­рэ сшы­так леп­ша­га вуч­ня і спіс­вае ў ва­шым жа ка­бі­не­це, пры вас! І вы яму да­па­ма­га­е­це, ка­лі што ня­пра­віль­на ў та­го леп­ша­га вуч­ня. Во дзе свет-пе­ра­свет, Тац­ця­на Фё­да­раў­на! Мы ву­чым­ся жыц­цю ў вас! — рап­там вы­дых­ну­ла ў твар на­стаў­ні­цы.

У кла­се ста­я­ла мёрт­вая ці­шы­ня. Ні­хто ні­ко­лі з нас не асме­ліў­ся б вось так, пе­рад за­кан­чэн­нем шко­лы, пе­рад вы­пуск­ны­мі эк­за­ме­на­мі! Мы ж — адзі­нац­ца­ты. І тут ла­дзіць ды да­га­джаць трэ­ба ўсім на­стаў­ні­кам, не дай Бог з якім за­ес­ці­ся. Тру­ба бу­дзе! Хто сёння на та­кое ад­ва­жыц­ца: вы­ка­заць у во­чы на­стаў­ні­ку праў­ду? І Тац­ця­на Фё­да­раў­на, на­ша стро­гая Тац­ця­на Фё­да­раў­на, жах для ўсіх вуч­няў, рап­там атры­ма­ла та­ко­га дуб­чы­ка! Пры ўсіх! І ад ка­го? Ад Ві­кі, у якой двой­кі-трой­кі і ка­лы па фі­зі­цы!

Усе ча­ка­лі раз­вяз­кі. Ці­шы­ня зві­не­ла ў ву­шах. У нас ні­ко­лі не бы­ло та­кой ці­шы­ні. Звы­чай­на шум, гам, ня­мож­на на­ват скан­цэнт­ра­вац­ца, каб ула­віць, пра што ка­жа на­стаў­ні­ца. Асаб­лі­вая па­ку­та на са­чы­нен­нях. То з ад­на­го, то з дру­го­га бо­ку ня­сец­ца:

— Са­ша, га, Са­ша! Ты што, аглух­ла, Са­ша?! — ка­лі я не ад­каз­ваю, нер­ву­ец­ца нех­та ўго­лас.

І та­ды я ўзры­ва­ю­ся.

— А пай­шлі вы! Я што, ге­ній? Мне ж так­са­ма трэ­ба па­ду­маць, каб на­пі­саць! Што я ў та­кім шу­ме ма­гу!

На фі­зі­цы, праў­да, да та­ко­га не да­хо­дзі­ла. Гэ­та быў адзі­ны прад­мет, яко­га ба­я­лі­ся... Гэ­та бы­ла адзі­ная не­за­леж­ная на­стаў­ні­ца, і вось жа на та­бе! Як жа пры ёй так па­сме­ла вы­ка­зац­ца Ві­ка! Во дур­ні­ца! Во бух­ну­ла!

Нех­та каш­ля­нуў. Тац­ця­на Фё­да­раў­на моўч­кі па­ды­шла да акна, ад­вяр­ну­ла­ся ад кла­са. І рап­там пле­чы яе су­тар­га­ва здры­га­ну­лі­ся. Тац­ця­на Фё­да­раў­на пла­ка­ла! Усе маў­ча­лі. Кож­ны з нас, му­сіць, ду­маў, што ра­біць, як вый­сці з гэ­та­га ста­но­ві­шча. Мы ча­ка­лі ўся­го, але не гэ­та­га! Слё­зы — ад Тац­ця­ны Фё­да­раў­ны?! Бы­лі б зра­зу­ме­лы­мі тут гром ды ма­лан­кі на ад­рас Ві­кі, вы­гнан­не яе з кла­са з па­гро­зай, каб больш на ўрок без ма­ці не з'яў­ля­ла­ся. Мы ча­ка­лі гне­ву, абу­рэн­ня, а тут... У гэ­ты мо­мант я ад­чу­ла та­кі боль ды со­рам у ду­шы, што ха­це­ла­ся, як і на­стаў­ні­цы, за­пла­каць. І ў мя­не па­ча­лі мак­рэць во­чы. Па­ды­сці б да Тац­ця­ны Фё­да­раў­ны, штось­ці ска­заць... Але што? І як па­ста­віц­ца клас да гэ­та­га? Ня­доб­ра ўсё, вой як ня­доб­ра! І хто б мог па­ду­маць, што так атры­ма­ец­ца! Тац­ця­на Фё­да­раў­на бы­ла заў­сё­ды стро­гая, су­ро­вая з на­мі... Рэд­ка ка­лі ўсмеш­ка пра­бя­га­ла па яе тва­ры. Ды і якія там бу­дуць усмеш­кі, ка­лі гэт­кія фор­му­лы, за­да­чы пе­рад та­бой! Я заў­сё­ды блы­та­ла­ся ў фі­зіч­ных «пра­ва­дах», я губ­ля­ла­ся пе­рад імі, трап­ля­ю­чы ў сет­ку не­зра­зу­ме­лых мне то­каў, пра­вад­ні­коў, паў­пра­вад­ні­коў. Я па­ві­са­ла на іх, як па­ві­са­юць толь­кі за­бі­тыя ма­лан­кай птуш­кі...

Тац­ця­на Фё­да­раў­на, стро­гая і су­ро­вая, ча­му вы пла­ча­це? Ня­ўжо так моц­на ад­гук­ну­ла­ся ў ва­шым сэр­цы тая праў­да, якую вы­да­ла Ві­ка?! Ня­ўжо так па­ра­ні­ла вас гэ­та жах­лі­вая праў­да жыц­ця?

Ні­бы па­чу­ла мой унут­ра­ны го­лас на­стаў­ні­ца, рэз­ка па­вяр­ну­ла­ся да кла­са, вы­цер­ла ўзмак­рэ­лы ад слёз твар. Уся яна бы­ла ця­пер та­кой аб­мяк­лай, пры­ціх­лай, згорб­ле­най. Ку­ды падзеў­ся яе пра­мы стан, стро­гі вы­гляд! Пе­рад на­мі ста­я­ла звы­чай­ная, пры­бі­тая го­рам жан­чы­на. Во­чы яе бы­лі сум­ныя-сум­ныя. Яна гля­дзе­ла на нас і быц­цам паўз нас. Не­ку­ды ўда­ля­чынь, праз сця­ну... І па­чу­лі мы ўрэш­це тое, ад ча­го, коль­кі б ні жыць, бу­дзе цям­нець пе­рад ва­чы­ма, бу­дзе дранц­вець це­ла:

— Да­руй­це мне, да­ра­гія мае вуч­ні. Я са­праў­ды зра­бі­ла не­пры­го­жы крок... Я на­ня­ла­ся ў рэ­пе­ты­та­ры да ва­ша­га ад­на­клас­ні­ка за гро­шы. Упер­шы­ню ў жыц­ці я схі­бі­ла... Упер­шы­ню я двой­чы за­вы­сі­ла ад­зна­кі, да­па­маг­ла зра­біць яму кант­роль­ныя... За гро­шы, дзе­ці, за гро­шы. Усе бя­руць — і я ўслед за ўсі­мі... Я не зма­гу, му­сіць, бо­лей пры­хо­дзіць да вас, ву­чыць вас. Пэў­на ж, пра­ва не маю.

Тац­ця­на Фё­да­раў­на зноў за­пла­ка­ла. Дры­гот­кі­мі паль­ца­мі нер­во­ва ўзя­ла­ся за го­лаў, стра­пя­ну­ла­ся, як па­ка­ле­ча­ная птуш­ка:

— Але ве­дай­це, мае да­ра­гія, ча­му я пай­шла на та­кі крок. У ге­ма­та­ла­гіч­ным цэнт­ры па­мі­рае мая дач­ка, так­са­ма, як і вы, вы­пуск­ні­ца-адзі­нац­ца­ці­клас­ні­ца, вы­дат­ні­ца-лі­цэ­іст­ка... Рак кры­ві... Ёй па­трэб­ны ду­жа да­ра­гія ле­кі...

Тут яна ўсхліп­ну­ла і рэз­ка змоў­кла. Сха­піў­шы­ся за сэр­ца, за­хіс­та­ла­ся, але, му­сіць, са­браў­шы ўсе сі­лы, якія толь­кі бы­лі ў яе це­ле, моўч­кі вый­шла з кла­са.

А мы, за­мест та­го, каб кі­нуц­ца ўслед за вя­лі­кім мат­чы­ным бо­лем, ні­бы пры­рас­лі да сва­іх пар­таў і ўпер­шы­ню, як ні­ко­лі за ўсе адзі­нац­цаць га­доў на­ву­чан­ня ў гэ­тай шко­ле, ці­ха ся­дзе­лі, зве­сіў­шы га­ло­вы. Ві­ка, праз якую і па­чаў­ся гэ­ты сыр-бор, раз­маз­ва­ла па сва­ім раз­ма­ля­ва­ным, як у ляль­кі, тва­ры слё­зы. Яны, зда­ва­ла­ся, са­чы­лі­ся ў яе і з пун­со­вых вус­наў, і са шчок, і з ва­чэй. Слё­зы, як рэ­кі, цяк­лі, мне зда­ва­ла­ся, аду­сюль. Іх, як агонь, не­маг­чы­ма бы­ло су­пы­ніць ці ха­ця б сці­шыць ад­ра­зу. І кож­ны з нас (кож­ны!) у гэ­ты мо­мант тры­маў свой са­мы га­лоў­ны ды су­ро­вы эк­за­мен. І на што, і пе­рад кім — гэ­та бы­ло вя­до­ма кож­на­му з нас па­асоб­ку. Вуч­ням са­май стро­гай на­стаў­ні­цы Тац­ця­ны Фё­да­раў­ны...

Да­р'я ЛЁ­СА­ВА

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».