Вы тут

Вуліца-прывід


Такую можна сустрэць не толькі ў чарнобыльскай зоне, а і ў сталіцы

Прыкладна месяц таму выпадкова стаў сведкам размовы двухстарых, якія гутарылі каля помніка піянеру-герою Марату Казею ў сталічным парку імя Купалы. Увагу прыцягнула адна рэпліка: «Ведаеш, а ў Мінску ж ёсць і вуліца, названая ў гонар Марата. Але што яна ўяўляе сабой цяпер, немагчыма выказаць словамі...»

Загадкі пачаліся адразу, у працэсе пошуку вуліцы Марата Казея. Янааказалася сапраўдным фантомам. На адной карце сталіцы, выдадзенай два гады таму, гэты тапонім адсутнічае ўвогуле. У другім атласе Мінскавуліца Казея ў паказальніку значыцца, але непасрэдна на карце не падпісана. Крыху праясніў сітуацыю план мясцовасці, знойдзены на сайце адміністрацыі Кастрычніцкага раёна горада Мінска, з якогаўдалося сёе-тое запазычыць. Аказалася, што паміж прамысловай зонай напоўдні Кастрычніц-кага раёна Мінскаі чыгункай на Асіповічы заціснутыдзве невялічкія вуліцы — Вілкаўшчына и Марата Казея.

прывид

Анклаў пасярод мегаполіса

— Шчыра кажучы, па колішняй вёсцы Вілкаўшчына пытанняў пакуль застаецца больш, чым адказаў, — гаворыць гісторык Іван Сацукевіч. — Напрыклад, дагэтуль не вызначана дакладная дата яе ўзнікнення. Можна з упэўненасцю сказаць толькі адно: да катэгорыі старажытных яна не адносіцца. Мяркуецца, што вёска з'явілася ў першай палове мінулага стагоддзя. Каля цагляных заводаў на поўдзень ад тагачасных межаў Мінска ўзнікла некалькі такіх невялічкіх паселішчаў, якія пасля пайшлі пад бульдозер. А вось гэтая вёсачка засталася адзінай, якая дацягнула да нашых часоў. Пасля таго, як яе паглынуў Мінск, абедзве вуліцы атрымалі назвы — Вілкаўшчына і Марата Казея адпаведна. Але напрыканцы савецкай эпохі паселішча апынулася ў своеасаблівай пастцы. З трох бакоў яго глухой агароджай абкружылі завод «Керамін» і новая прамысловая зона. З чацвёртага — чыгунка Мінск — Асіповічы. Абедзве вуліцы Вілкаўшчыны не перасякаліся з іншымі сталічнымі дарогамі — так вёска ператварылася ў сапраўдны анклаў пасярод горада...

Перабраўшыся праз выкапаную траншэю, трапляю нібыта ў закінуты свет. Навокал усё парасло бур'янам і густым хмызняком. Абрысы колішняй вуліцы Вілкаўшчыны, тым не менш, угадваюцца. Пра тое, што тут калісьці цеплілася жыццё ды гучалі чалавечыя галасы, нагадваюць хіба што руіны некалькіх прыватных дамоў. У поле зроку трапляюць сляды вогнішчаў. Каля іх раскіданы ўпакоўкі з-пад ежы і пустыя бутэлькі.

Даведка «Звязды»

У трынаццацігадовым узросце Марат пайшоў партызаніць у атрадімя25-годдзя Кастрычніка. Удзельнічаўу шматлікіхрэйдах і дыверсіях супраць нямецкіх акупантаў. Быў узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны 1-й ступені ды медалямі «За адвагу» і «За баявыя заслугі». Калі ён вяртаўся з чарговай разведкі, яго абкружылі фашысты. Падарваў сябе і ворагаў гранатай. У 1958 годзе ў парку імя Янкі Купалы ў Мінску з'явіўся помнік юнаму патрыёту, устаноўлены на сродкі, якія сабралі беларускія піянеры. У 1965 годзе Марату Казею было прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.

прывид 2

Падарожжа ў закінуты свет

Цяпер, у ХХІ стагоддзі, зусім не верыцца ў тое, што вуліца імя Марата Казея знаходзіцца не ў чарнобыльскай зоне, а ў сталіцы еўрапейскай дзяржавы. Каб дабрацца да яе, трэба спярша прайсці праз выцягнуты ўздоўж лініі чыгункі гаражны кааператыў прыкладна каля кіламетра. Але нават калі ехаць на легкавым аўтамабілі, то далей гаражоў не заедзеш таксама. Дарогі ў звыклым нам сэнсе там не існуе. Яе ролю выконваюць дзве глыбокія каляіны, якія пакінуў трактар.

Выходжу ў пачатак вуліцы Марата Казея. Што і казаць, пра ваеннае ліхалецце яна добра нагадвае і сёння. Ды толькі не мемарыяльнай дошкай у памяць піянера-героя, а напаўразбуранымі дамамі, у якіх быццам бы рваліся бомбы. На выпадковага падарожніка яны пазіраюць пустымі вачніцамі выбітых вокнаў. У некаторых дамах унутры нават пачалі расці дрэвы. Побач — спустошаныя гаспадарчыя пабудовы.

Як ні дзіўна, над гэтым закінутым астраўком узвышаюцца бетонныя ліхтарныя слупы, якія старымі не выглядаюць. Стаіць і калонка, з дапамогай якой жыхары калісьці здабывалі ваду. Побач з ёй чарнее глыбокі, нічым не агароджаны правал.

І над усім гэтым — ні гуку. Тут царства амаль абсалютнай (у выхадны дзень!) цішыні. Толькі прагрукоча ледзь чутна цяпнік... Хоць чыгунка адсюль і не так далёка, метрах у 300, але яе пасажырам разпледзець на хуткасці з акна вапона пакінутую Вілкаўшчыну вельмі складана нават узімку. Улетку ж кроны шматлікіх дрэў ды пустыя кусты надзейна хаваюць забыты квартал ад залішне цікаўных вачэй.

прывид 3

—      Яшчэ не так даўно на пэтых вуліцах стаяла некалькі дзясяткаў аднапавярховых жылых дамоў. Апошні з іх знік яшчэ падоў пяць таму, — паведаміла начальнік упраўлення архітэктуры і будаўніцтва адміністрацыі Кастрычніцкага раёна Алена СУХАДОЛАВА. — Вёска была прызнана непрыдатнай для пражывання людзей. Да яе не існавала нармальнапа пад'езду. Акрамя тапо, праз яе прайшла санітарна-ахоўная зона размешчаных паблізу прамысловых прадпрыемстваў. Усё пэта і паўплывала на прыняцце рашэння аб адсяленні. Цяпер жа тэрыторыя Вілкаўшчыны аддадзена пад інвестыцыйныя пляцоўкі. Там плануецца размяшчэнне двух аб'ектаў — вытворчапа і камунальна-пандлёвапа характару. Калі пэтыя пляцоўкі ствараліся, то яны прывязваліся да вуліц, што існавалі калісьці. Таму фармальна вуліца Марата Казея там ёсць і цяпер, але на новых картах яе не адшукаць.

Замест эпілога

Зусім хутка Беларусь урачыста адсвяткуе 70-годдзе вызвалення ад нямецкіх акупантаў. І на гэтым фоне зусім непрыглядны стан сталічнай вуліцы імя Героя Савецкага Саюза Марата Казея (дакладней кажучы, таго, што ад яе засталося) уносіць вельмі моцны дысананс. Чаму б да будучага юбілею не выправіць гэтую сумную недарэчнасць? Напрыклад, назваць у гонар самага вядомага беларускага піянера-героя прыгожую вуліцу ў адным з новых мікрараёнаў...

Валяр'ян ШКЛЕННІК. Фота аўтара

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».