Кавун i дыня. Сакрэты вы­рошч­ван­ня

Рэ­дак­цыя атры­ма­ла ліст ад Уль­я­на Іпа­лі­та­ві­ча Дзяль­ца з Го­ме­ля. Ён рас­ка­заў, што спра­ба­ваў вы­рошч­ваць ка­ву­ны і ды­ні, але вы­нік быў не вель­мі па­спя­хо­вым, і па­пра­сіў да­па­маг­чы ра­за­брац­ца, ча­му не атры­маў доб­ра­га ўра­джаю.

Яшчэ да ня­даў­ня­га ча­су лі­чы­ла­ся, што Бе­ла­русь — не са­мае пры­дат­нае мес­ца для вы­рошч­ван­ня ка­ву­ноў і дынь, але не­каль­кі га­доў та­му на­шы на­ву­коў­цы за­вяр­шы­лі вы­пра­ба­ван­ні тэх­на­ло­гіі вы­рошч­ван­ня ка­ву­ноў і рэ­ка­мен­да­ва­лі яе для шы­ро­ка­га ўка­ра­нен­ня. Най­больш спры­яль­ны­мі для бах­ча­вых ака­за­лі­ся зем­лі Го­мель­скай, Брэсц­кай, Мін­скай і Гро­дзен­скай аб­лас­цей.

Най­больш па­ды­хо­дзя­чая гле­ба — су­пяс­ча­ная. Яна лепш пра­пус­кае па­вет­ра, хут­чэй пра­гра­ва­ец­ца, ва­ло­дае вы­дат­най во­да­пра­ні­каль­нас­цю, лёг­ка ўскоп­ва­ец­ца. Акра­мя та­го, ар­га­ніч­ныя ўгна­ен­ні, якія ўно­сяц­ца ў пяс­ча­ную зям­лю, хут­чэй мі­не­ра­лі­зу­юц­ца, а зна­чыць, і хут­чэй па­сту­па­юць да рас­лін. Цяж­кія, глі­ніс­тыя, моц­на пе­ра­ўвіль­гот­не­ныя гле­бы не пры­дат­ныя для гэ­тых рас­лі­ны.

Леп­шы­мі па­пя­рэд­ні­ка­мі для на­зва­ных куль­ту­р з'яў­ля­юц­ца шмат­га­до­вая тра­ва, ад­на­га­до­выя ба­бо­выя (га­рох, фа­со­ля, ві­ка), ку­ку­ру­за, азі­мая пша­ні­ца. Нель­га вы­рошч­ваць ка­ву­ны і ды­ні пас­ля ка­бач­коў, гар­бу­зоў, агур­коў. У су­вя­зі з на­за­па­шван­нем у гле­бе па­та­ген­ных мік­ра­ар­га­ніз­маў і асаб­лі­ва фу­за­ры­ё­зу вар­та аба­вяз­ко­ва вы­кон­ваць се­ва­зва­рот. Вяр­таць ка­вун і ды­ню на ра­ней­шае мес­ца мож­на толь­кі праз 7 га­доў. Ка­вун і ды­ня доб­ра пе­ра­жы­ва­юць за­суш­лі­вы клі­мат, а так­са­ма спа­кой­на рэ­агу­юць на па­вы­ша­ную ад­нос­ную віль­гот­насць па­вет­ра. Так, ап­ты­маль­най віль­гот­нас­цю лі­чыц­ца 60-70%.

Та­кім чы­нам, і ды­ня, і ка­вун па­тра­бу­юць пэў­ных тэм­пе­ра­тур і ўмоў па­вет­ра і грун­ту. Сак­рэт пос­пе­ху вы­рошч­ван­ня гэ­тых куль­тур та­іц­ца ў пра­віль­ным вы­ба­ры сор­ту пры на­леж­ным за­бес­пя­чэн­ні аг­ра­тэх­ні­кі.

Ра­са­да

Ва ўмо­вах Бе­ла­ру­сі га­лоў­ным чы­нам вар­та вы­рошч­ваць ран­няс­пе­лыя гіб­ры­ды. Не­аб­ход­на звяр­нуць ува­гу на та­кі па­ра­метр, як коль­касць дзён ад за­вяз­ван­ня пла­доў да па­спя­ван­ня. Чым менш дзён, тым лепш.

Для па­се­ву ка­ву­на най­больш пры­дат­на на­сен­не 2-3-га­до­вай даў­нас­ці, бо са све­жа­га фар­мі­ру­юц­ца рас­лі­ны пе­ра­важ­на з муж­чын­скі­мі квет­ка­мі і вель­мі ма­лой коль­кас­цю жа­но­чых.

Гэ­тыя куль­ту­ры лі­чац­ца цеп­ла- і свят­ло­люб­івы­мі. Для пра­рас­тан­ня на­сен­ня не­аб­ход­на тэм­пе­ра­ту­ра не менш за 17°С, а ап­ты­маль­най пры­ня­та лі­чыць 25-35°С.

Вы­рошч­ва­юць ка­ву­ны і ды­ні ў на­шых клі­ма­тыч­ных умо­вах, вы­ка­рыс­тоў­ва­ю­чы ра­са­ду. Та­кая ра­са­да мае вель­мі не­пра­цяг­лы тэр­мін рос­ту, які мо­жа вар'­і­ра­вац­ца ў ме­жах 30-35 дзён. Вы­рошч­вай­це яе толь­кі ў ад­мыс­ло­вых ёміс­тас­цях. Гэ­та не­аб­ход­на для та­го, каб па­збег­нуць па­шко­джан­няў ка­ра­нёў пры іх вы­са­дцы. Час­цей за ўсё вы­ка­рыс­тоў­ва­юць по­суд дыя­мет­рам 10 сан­ты­мет­раў. Не за­будзь­це­ся пе­рад тым, як па­се­яць на­сен­не, за­ма­чыць яго ці пра­рас­ціць. Зра­біў­шы гэ­ты пра­меж­ка­вы крок, вы па­ско­ры­це пра­цэс рос­ту рас­лі­ны. Для та­го, каб на­сен­не рас­ло доб­ра, не­аб­ход­на тэм­пе­ра­ту­ра ўдзень на ўзроў­ні да 30°С, а ўна­чы ка­ля 18°С. Гэ­та аба­вяз­ко­ва, ка­лі вы жа­да­е­це атры­маць якас­ныя ўсхо­ды рас­лін. У па­хмур­ны дзень вар­та змен­шыць тэм­пе­ра­ту­ру, каб рас­лі­ны не вы­цяг­ва­лі­ся. Па­коль­кі на­сен­не вы­сей­ва­ец­ца да­во­лі поз­на (ся­рэ­дзі­на кра­са­ві­ка), да­дат­ко­вае да­свеч­ван­не не спат­рэ­біц­ца. Ад­нак не грэ­буй­це мес­цам раз­мя­шчэн­ня ра­са­ды. Не­аб­ход­на вы­браць вель­мі свет­лае і со­неч­нае мес­ца. Пад­час вы­рошч­ван­ня ра­са­ды пра­вя­дзі­це 2 пад­корм­кі роз­ны­мі ўгна­ен­ня­мі.

Сіг­на­лам да вы­сад­кі рас­лі­ны лі­чыц­ца на­яў­насць у яго ад 3 да 5 ліс­тоў. За ты­дзень да вы­сад­кі за­гар­туй­це ра­са­ду. Ажыц­ця­віць гэ­та мож­на, па­мен­шыў­шы тэм­пе­ра­ту­ру да 17 гра­ду­саў, а ўна­чы да 15 гра­ду­саў. Пры гэ­тым не­аб­ход­на ўзмац­ніць пра­вет­ры­ван­не па­мяш­кан­ня, у якім зна­хо­дзіц­ца ра­са­да.

Іс­нуе не­ка­то­рае ад­роз­нен­не па­між вы­рошч­ван­нем ка­ву­на і ды­ні. Рас­лі­ны ка­ву­на ўтво­раць квет­кі жа­но­ча­га по­лу, з якіх паз­ней раз­ві­ва­юц­ца пла­ды, пры­чым не толь­кі на асноў­ным сцяб­ле, але і на да­дат­ко­вых (ба­ка­вых). А на рас­лі­нах ды­ні гэ­тыя квет­кі ўтво­рац­ца спа­чат­ку на ба­ка­вых сцёб­лах, і толь­кі по­тым на га­лоў­ным. Для гэ­та­га звяр­та­юц­ца да пры­шчып­ван­ня вер­ха­ві­ны пры­клад­на над 3—5 ліст­ком. Звы­чай­на ро­бяць гэ­та ў пе­ры­яд вы­рошч­ван­ня ра­са­ды.

Тэх­на­ло­гія вы­сад­кі ра­са­ды

І ды­ня, і ка­вун — цеп­ла­люб­івыя куль­ту­ры, а та­му з вы­сад­кай ра­са­ды спя­шац­ца нель­га. Уліч­ва­ю­чы шмат­га­до­вую прак­ты­ку, мож­на зра­біць вы­сно­ву, што пра­віль­ней за ўсё ра­са­ду вы­са­джваць толь­кі пас­ля 15-20 мая.

Вы­са­джва­юць ра­са­ду ды­ні і ка­ву­на ў цяп­лі­цу па схе­ме 70х50 см. Ка­лі вы ка­рыс­та­е­це­ся ўкрыц­цём, то вы­са­дзі­це ра­са­ду ў рад па­ся­рэ­дзі­не яго. Ад­лег­ласць па­між рас­лі­на­мі не па­він­на пе­ра­вы­шаць 50 сан­ты­мет­раў. Мо­жа­це са­джаць не­каль­кі рас­лін у ад­ну лун­ку. Ад­нак не за­будзь­це­ся іх на­кі­ра­ваць у роз­ныя ба­кі.

Пе­рад гэ­тым па­кла­дзі­це ў кож­нае па­глыб­лен­не па 2 кг кам­пос­ту. За­ме­най кам­пос­ту мо­жа па­слу­жыць пе­ра­гной, пас­ля ча­го трэ­ба ўсё доб­ра па­ліць цёп­лай ва­дой і па­са­дзіць ра­са­ду. Пад­сы­пай­це су­хую зям­лю, каб не ўтва­ра­ла­ся ска­рын­ка. Ка­лі для вы­рошч­ван­ня ра­са­ды вы­ка­рыс­тоў­ва­лі ад­мыс­ло­выя тор­фа­пе­ра­гной­ныя фор­мы, то вы­са­джваць мож­на ра­зам з імі. Пры вы­са­дцы ра­са­ды яе не вар­та моц­на за­глыб­ляць. Па­кінь­це 2 сан­ты­мет­ры над па­верх­няй зям­лі.

Пад­бі­ра­ем пра­віль­ны до­гляд

Звы­чай­на пас­ля пер­ша­га тыд­ня вы­сад­кі рас­лі­ны не па­тра­бу­юць па­ста­ян­най ува­гі, ад­нак гэ­та не да­ты­чыц­ца пра­вет­ры­ван­ня па­мяш­кан­ня ў цёп­лыя дні.

Ка­лі гле­ба ста­ла до­сыць су­хой, па­ча­кай­це яшчэ ты­дзень і пры­сту­пай­це да па­лі­ван­ня рас­лін цёп­лай ва­дой, су­мяс­ціў­шы яе з пад­корм­кай азот­ны­мі ўгна­ен­ня­мі. Для гэ­та­га спат­рэ­біц­ца 20 г са­лет­ры і 10 л ва­ды (лі­це па 2 літ­ры гэ­та­га рас­тво­ру ў кож­ную лун­ку). Па­лі­вай­це вель­мі асця­рож­на, каб не за­ліць пад­се­мя­доль­нае ка­ле­на і ліс­точ­кі. Пас­ля гэ­та­га эта­пу до­гляд рас­лін, якія вы­рошч­ва­юц­ца ў роз­ных умо­вах, бу­дзе тро­хі ад­роз­ні­вац­ца.

Пар­нік. У пар­ні­ку праз 7-10 дзён пас­ля вы­сад­кі ра­са­ды рас­лі­ны трэ­ба пад­вя­заць. Сіс­тэ­ма пад­вяз­кі ана­ла­гіч­ная сіс­тэ­ме пад­вяз­кі та­кіх рас­лін, як агур­кі. Ка­вун вы­рошч­ва­ец­ца ў ад­но сцяб­ло. Ба­ка­выя па­раст­кі без за­вя­зяў пры гэ­тым вар­та вы­да­ліць, а па­раст­кі, на якіх за­вя­за­лі­ся пла­ды, — пры­шчып­нуць, па­кі­нуў­шы над са­май за­вяз­зю 3 ліс­точ­кі, за­тым трэ­ба бу­дзе пры­шчып­нуць вер­ха­ві­ну. Пры ўтва­рэн­ні двух ці трох пла­доў, па­мер якіх да­ся­гае па­ме­ру ку­ры­на­га яй­ка, усе ін­шыя пла­ды трэ­ба аба­вяз­ко­ва вы­да­ліць, бо рас­лі­на не змо­жа за­бяс­пе­чыць ад­на­ча­со­вы рост та­кой коль­кас­ці пла­доў, і ўсе яны за­гі­нуць. З ды­няй спра­вы ідуць тро­хі інакш. Пас­ля пры­шчып­ван­ня вер­ха­ві­ны на рас­лі­не пач­нуць утва­рац­ца ба­ка­выя па­раст­кі. Вы­бе­ры­це з іх адзін-два най­больш моц­ныя і зра­бі­це іх га­лоў­ны­мі (пры­вя­жы­це асоб­на да шпа­ле­ры), ас­тат­нія ж вы­да­лі­це. Да­лей фар­мі­роў­ка бу­дзе ад­бы­вац­ца ана­ла­гіч­ным ка­ву­ну чы­нам. Акра­мя пра­цэ­су фар­мі­ра­ван­ня рас­лін, раз на ты­дзень па­лі­вай­це рас­лі­ны. У пе­ры­яд па­спя­ван­ня пла­доў коль­касць па­лі­ваў не­аб­ход­на змен­шыць. Акра­мя азот­най пад­корм­кі, пры­клад­на праз ты­дзень пас­ля вы­сад­кі пад­кар­мі­це рас­лі­ны комп­лекс­ны­мі ўгна­ен­ня­мі, а праз 2-3 тыд­ні яшчэ раз. Вель­мі важ­ным мо­ман­там пры вы­рошч­ван­ні гэ­тых куль­тур у цяп­ліч­ных умо­вах, без­умоў­на, з'яў­ля­ец­ца пад­вяз­ка іх пла­доў. Час­цей за ўсё за­вя­зі, па­мер якіх да­ся­гае яб­лы­ка, змя­шча­юць у цэнтр ка­вал­ка сет­кі, краі якой злу­ча­ны і пры­вя­за­ны з да­па­мо­гай шпа­га­ту да шпа­ле­ры. Ана­ла­гіч­ным спо­са­бам пад­вя­жы­це ўсе на­яў­ныя пла­ды.

Укрыц­цё. Пры­клад­на да па­чат­ку лі­пе­ня зды­маць плён­ку з укрыц­ця не да­зва­ля­ец­ца. Да гэ­та­га ча­су рас­лі­ны пач­нуць за­цві­таць, і ім бу­дзе не­аб­ход­на па­вет­ра. Гэ­та трэ­ба для апы­лен­ня на­ся­ко­мы­мі. Пас­ля та­го, як вы зня­лі плён­ку, па­лі­це і раз­рых­лі­це град­ку. Раў­на­мер­на раз­мяр­-
ку­й­це па­раст­кі па ўсёй яе даў­жы­ні. Гэ­так жа, як і ў цяп­лі­цы, пас­ля та­го, як пер­шыя пла­ды па­спе­лі ўтва­рыц­ца, усе ас­тат­нія за­вя­зі трэ­ба не­ад­клад­на вы­да­ліць, а вер­ха­ві­ны пры­шчып­нуць. За­бяс­печ­це рас­лі­ны да­стат­ко­вай коль­кас­цю со­неч­на­га свят­ла, вы­ра­за­ўшы ба­ка­выя па­раст­кі без пла­доў. Пад­корм­кі пры гэ­тым пра­вод­зяц­ца гэ­так жа, як і ў цяп­лі­цы. Ка­лі ж вы зай­ма­е­це­ся вы­рошч­ван­нем ка­ву­ноў і дынь у звы­чай­ным грун­це, то пад рас­лі­ну па­жа­да­на пад­клас­ці до­шчач­кі. Гэ­та не­аб­ход­на, каб пра­ду­хі­ліць пра­цэс гні­ен­ня спе­лых пла­доў.

Збор ура­джаю

Не менш важ­ны этап вы­рошч­ван­ня ды­ні ці ка­ву­на — збор пла­доў. З ім трэ­ба быць вель­мі ўваж­лі­вым і не спя­шац­ца, бо час­та пла­ды, якія да­сяг­ну­лі вя­лі­кіх па­ме­раў, мо­гуць быць зе­ле­на­ва­ты­мі. Каб вы­зна­чыць спе­ласць ды­ні, трэ­ба звяр­нуць ува­гу на яе афар­боў­ку. Спе­ласць ка­ву­ноў вы­зна­чыць тро­хі скла­да­ней. Ары­ен­туй­це­ся на ма­лю­нак яго пло­да. Ён па­ві­нен ста­на­віц­ца больш вы­раз­ным і яр­кім. На­лёт вос­ку пры гэ­тым бу­дзе сла­бець.