Пра ракавую страсць, палкае каханне і іншыя эмоцыі яна спявае ў ансамблі. А вось пра ўласнае жыццё, пра асабістыя і працоўныя справы распавядае надзіва сур'ёзна, быць можа, з ледзь бачнай усмешкай. І сцвярджае, быццам няма асаблівага сакрэту ў тым, як зрабіць з сям'і ансамбль і наадварот, захаваўшы пры гэтым лад і згоду.
Ці складана творчым людзям пражыць у шлюбе 20 гадоў, хто ў сям'і галоўны і чаму яна называе сваіх артыстаў «дзецьмі», «Сямейнай газеце» распавяла мастацкі кіраўнік і адна з заснавальніц цыганскага шоу «Алюр» Людміла Радзівонава.
Пра значнасць выбару
— Ведаю, што нядаўна вы з мужам (Сяргей Радзівонаў, аўтар і аранжыроўшчык песень. — Аўт.) адзначылі прыгожую дату — 20 гадоў шлюбу…
— Так, — расцвітае ва ўсмешцы Людміла Міхайлаўна. — Насамрэч разам мы на адзін год больш, але «па пашпарце» менавіта так. Мы нават венчаныя… На час сустрэчы мы ўжо абое былі з Сярожам дарослымі, вопытнымі людзьмі. У мяне было двое дзяцей ад першага шлюбу. Прыкладна год працавалі разам, сустракаліся, прыглядаліся адно да аднаго. Жаніцца і тым больш вянчацца я не тое каб не хацела — хутчэй, не разумела патрэбы: я ж на 9 гадоў старэйшая, маю досвед сямейнага жыцця, ведаю, якая гэта адказнасць — выхаванне дзяцей. Таму лічыла, што Сярожа, мабыць, не разлічвае ўласныя сілы і можа не вытрымаць такой нагрузкі. Але пражылі год разам — дзеці яго палюбілі, ён да іх вельмі цёпла ставіўся — і я пагадзілася. А далей усё атрымалася як атрымалася — і, ведаеце, за ўсе гады мы аб гэтым ніколі не шкадавалі.
— У артыстычным асяродку сцвярджаюць, быццам у вас уся сям'я — у «Алюры». Чуткі ці праўда?
— Праўда. Акрамя нас з Сяргеем, у ансамблі мае дзеці — дачка і сын, а таксама пляменніца і брат. Напэўна, сцэна — гэта ўжо больш, чым праца, чым творчасць. Гэта жыццё. Прычым у нас атрымалася своеасаблівая пераемнасць пакаленняў: я з 5 гадоў на сцэне, а дачка мая з 6 гадоў. Мяне бацька ў свой час адвёў у Рэспубліканскі палац піянераў, дзе быў ансамбль «Зорачка», а мая Наташа пачала творчую дзейнасць на Дзяржтэлерадыё, у хоры, а потым у знакамітым калектыве «Госціца», які даў вялікі і творчы, і жыццёвы вопыт.
…Да цыганскага рэпертуару, расказвае Людміла Радзівонава, яны прыйшлі не адразу. Спачатку спявалі «як усе» — эстраду. А потым звярнулі ўвагу на тое, што на песні цыганскай тэматыкі глядач рэагуе найбольш жыва і эмацыянальна. Зрабілі ў якасці эксперыменту невялікі блок адпаведных песень з кінафільмаў, падабралі касцюмы. «Гэта быў фурор, — узгадвае Людміла. — І мы пакрысе пачалі расці: спачатку ўзялі дваіх, потым чатырох танцораў, паступова знайшлі сабе цудоўных музыкантаў. Мой брат Аляксей працуе ў нас гукарэжысёрам, сын Павел — таксама. Яго мы практычна «вырасцілі» пад сябе. Пляменніца Аліса Барыла выступала ў ансамблі з 4 да 7 гадоў і стала самай юнай артысткай за ўсю нашу гісторыю; потым, калі яна пайшла ў школу, зрабілі перапынак, каб не перагружаць дзіця выступленнямі, а цяпер яна зноў працуе.
— Няўжо нікога з дзяцей не давялося прымушаць займацца музыкай?
— Ні ў якім выпадку! Цяпер, наадварот, вельмі многія людзі просяць узяць іх дзяцей, але я гэтага прынцыпова не раблю, бо «Алюр» — не дзіцячы калектыў, гэта зусім іншыя нагрузкі і рэпертуар. Калі Аліса ездзіла з намі на гастролі ў тур «За Беларусь» — не ведаю, як дзіця гэта выносіла, бо стамлялася і яна, і мама. Але ж усіх мам за ўсімі дзецьмі не павязеш. На сёння ў калектыве 25 чалавек. Натуральна, хтосьці сыходзіць, людзі мяняюцца. Калі дзяўчаты-танцоркі выходзяць замуж і нараджаюць дзіця (як, напрыклад, жонка Паўла Клышэўскага, Алеся), то практычна ніхто не вяртаецца, прысвячаюць сябе сям'і. Мабыць, гэта і правільна… Хаця не, няправільна. Калі чалавек жыве творчасцю, калі ў яго гарыць душа — значыць, трэба сябе рэалізоўваць. Але ў кожнага свой выбар.
Пра сілу пачуццяў
— Кажуць, што мудрая жанчына ў сям'і іграе першую скрыпку, але робіць гэта так далікатна, што ніхто старонні і не здагадаецца.
— Безумоўна! А мой муж і не супраціўляецца — ён ведае, што ў сям'і, дый па жыцці я лідар. І за гэтую здольнасць прызнаць, што я ў чымсьці мацнейшая, па шчырасці, я яго толькі яшчэ больш паважаю. Сярожа мне давярае, а я, са свайго боку, заўжды раюся з ім, калі нешта важнае. У нас не бывае такога: «Я сказала — і кропка». — Ва ўсіх справах улічваем меркаванні адно аднаго. І спрэчкі ў нас, як правіла, здараюцца выключна з‑за працы. У сямейным жыцці амаль не сварымся, а з‑за работы ой як горача бывае! Зрэшты, можа, таму і калектыў жыве столькі часу, бо ў спрэчках нараджаецца ісціна.
— Але, як правіла, творчыя людзі — ранімыя, эмацыянальныя, тэмпераментныя. Зноў жа, выступленні, прыхільнікі — у кожнага свае… Няўжо з‑за гэтага ні разу не было непаразуменняў?
— Буду нясціплай, але, напэўна, я занадта разумная жанчына, каб траціць свае нервы і сілы на рэўнасць да прыхільнікаў. Наадварот, трэба радавацца, калі артыст падабаецца публіцы, калі да яго праяўляюць увагу. Мы ў гэтым плане нармальныя, адэкватныя людзі. Да ўсяго, гэта ж частка працы!
Калі «паказваць зубы» чалавеку, які ад чыстага сэрца падышоў з кветкамі, усміхнуўся ці абняў цябе за плечы — тады лепш наогул не жыць. І сваім дзяўчатам — вакалісткам, танцоркам — я заўжды кажу: «Дзяўчаты, для таго каб стаць артысткамі, вы вучыліся, атрымлівалі дыплом, шмат працавалі. І калі вы будзеце шукаць свайго маладога чалавека — выбірайце таго, хто зразумее, што выступленні, гастролі, прыхільнікі — неад'емная частка вашага жыцця. Калі ж ён вас не разумее і ставіць умовы «Або я — або канцэрты», значыць, проста не кахае». Хіба можна ўзяць у жонкі артыстку і забараніць ёй выходзіць на сцэну? Толькі калі гэта ўзаемнае рашэнне, калі ў пары ёсць сапраўднае каханне і давер.
— Каханне каханнем, але ж сцэнічнае жыццё так зацягвае, што можа не застацца часу на быт — у добрым сэнсе слова: проста пабыць разам дома, пагуляць, адзначыць асабістае свята…
— А гэта адваротны бок медаля, — пагаджаецца Людміла Міхайлаўна. — У нас з Сярожам асабістага жыцця ўжо даўно няма. За ўсе гады, што мы разам, бадай, не прыпомніць ніводнага Новага года, каб мы не працавалі. Мае юбілеі, яго юбілеі — як правіла, усе даты сустракаем на сцэне. Але для нас гэта і ёсць найлепшае свята. Бо калі да цябе ў госці прыходзіць аўдыторыя, напрыклад, Палаца Рэспублікі — практычна 3000 чалавек, гэта дарагога каштуе.
— Усё гэта няхай і прыемнае, але ўсё адно напружанне. Калі ж адпачываць?
— Мы стараемся адпачываць двойчы на год, выбіраем адносна спакойныя перыяды (у зацішку пасля Новага года, або, напрыклад, увосень) і едзем разам куды-небудзь у цёплыя краіны. Інакш, відаць, не вытрымалі б: у перыяд гастроляў часта даводзіцца спаць па 4 гадзіны ў суткі… Адкуль узяць сілы? Напэўна, з адчування ўласнай запатрабаванасці. Мы сілкуемся энергетыкай гледача.
Пра пакаленні без канфліктаў
— Ці ёсць сямейныя традыцыі, якіх вы абавязкова прытрымліваецеся?
— Амаль няма, бо выступленні ўсё ж шмат часу забіраюць. Адзіная наша любімая традыцыя — гэта ў будныя дні з'ездзіць на дачу, сустрэцца з унукамі. У мяне ж ужо два ўнукі: старэйшаму, Андрэю, 16 гадоў — ужо хвалюемся, куды праз год паступаць вырашыць; малодшаму пяты годзік, і ён вельмі сумуе без бабулі, пастаянна тэлефануе.
— А ці складана знаходзіць агульную мову з дарослымі ўжо дзецьмі?
— Мяркуйце самі: бытавых прычын для сварак у нас няма, бо разам не жывём. А так — як ва ўсіх нармальных сем'ях. Бывае, што магу іх пакрытыкаваць, магу пахваліць або пашкадаваць… Але вучыць жыццю, па шчырасці, даводзіцца не часта. Яны ў мяне паслухмяныя, працавітыя (нават працаголікі), разумныя.
Безумоўна, як у вялікай сям'і, і ў вялікім калектыве бывае ўсякае: «Не з той нагі ўстаў, недаспаў, «псіхануў», — але гэта хутка праходзіць. У калектыве для мяне кожны ўдзельнік — як дзіця, незалежна ад узросту; я за кожнага адчуваю адказнасць і стараюся праяўляць цярпенне і клопат. Гэта, лічу, вельмі важна — берагчы нервовую сістэму, сваю і блізкіх. Тупаць нагамі і крычаць? А навошта? Мой тата, царства яму нябеснае, гаварыў: «Крык твой паляцеў — і забыліся пра яго, а ціхі голас далёка чуваць». Таму я заўжды стараюся нават канфлікты вырашаць па-добраму. Хоць даводзілася з некаторымі людзьмі расставацца і інакш, прычым і муж, і дачка спрабавалі мяне ўгаварыць яшчэ падумаць. Але ў мяне дзейнічае простая формула ў стасунках з тымі, у каго ў ілбе загарэлася зорка: першы раз — кажу, другі — папярэджваю, на трэці — да пабачэння. Наперад і з песнямі. І назад дарогі няма. Бо, дзякаваць Богу, за свае 57 гадоў я пабачыла розных людзей, навучылася ў іх разбірацца, і трапаць нервы сабе і калектыву я не дам».
Пра адчуванне шчасця
— Яшчэ з адной неад'емнай часткай цыганскага жыцця — коньмі — пасябравалі? Ці на здымках кліпа стасункі і спыніліся?
— Для гэтага кліпа, дарэчы, мы спецыяльна ездзілі трэніравацца, вучыліся трымацца ў сядле. І вельмі ўпадабалі коней. Некалькі гадоў таму, рыхтуючы вялізнае шоу ў Палацы спорту, «Алюр» выязджаў на конях — тры чалавекі верхам, і мы ў кібітцы. Зала была ў шоку… Часам выязджаем проста пакатацца і цяпер, але вельмі рэдка, калі знаходзіцца вольны час. Коні — такія высакародныя жывёлы, стасункі з імі, як і з дэльфінамі, — гэта амаль што тэрапія. Кожны раз пасля 2‑гадзіннай прагулкі, напрыклад, у Азярцы, адчуваеш сябе зусім іншым чалавекам: любіш усіх, хочаш рабіць дабро ўсяму свету… На жаль, мая Плюша, на якой я здымалася ў кліпе, памерла. Хоць і разумею, што жыццё жывёлы не такое доўгае (па чалавечых мерках), як наша, але ўсё адно невыносна шкада…
— Затое, ведаю, у вас ёсць новы «член сям'і» — сабака.
— Лізавета — ёркшырскі тэр'ер, сапраўдная прыгажуня і разумніца! «Вельмі цыганскі» сабачка. Калі няма з кім яго пакінуць, нават ездзіць з намі на гастролі. Дарэчы, у сына і дачкі таксама «ёркі». Прычым у дачкі жыве Лізавеціна сястра, Фаіна, таму яны таксама «сябруюць сям'ёй».
— На ваш погляд, што такое шчаслівая сям'я?
— Як вызначыць, шчаслівы ты або не? Калі чалавек сабе не задае такое пытанне, значыць, ён шчаслівы. Я не задаю, бо лічу, што ў мяне ў жыцці ўсё атрымалася: добрая сям'я, у якой усе змаглі рэалізаваць сябе, і ўсім ёсць дзе і за што жыць. Мы ніколі не марылі пра залатыя горы, але імкнуліся забяспечыць сябе і дзяцей, і гэта здолелі. Нарэшце, ёсць любімая і запатрабаваная работа, за якую, да таго ж, людзі плацяць грошы — пра гэта многія ўсё жыццё толькі мараць!..
А вы ведалі, што?..
- На працягу больш за 12‑гадовую гісторыю ў «Алюры» ўсяго аднойчы працаваў сапраўдны цыган.
- Калі сабраць усе песні, якія выканаў калектыў за час існавання, атрымаецца праграма на 6 з паловай гадзін.
Вікторыя ЦЕЛЯШУК.
Фота з асабістага архіва
артыстаў.
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».