Заманлівую прапанову атрымала ад італьянца 14-гадовая дзяўчынка, якая размясціла ў «Фэйсбуку» свае фатагарафіі, — прыехаць з сяброўкай у Італію на фотасесію. І хто яго ведае, чым бы скончылася гісторыя дзвюх беларускіх «папялушак», калі б не ўмяшанне грамадскага аб'яднання «Клуб дзелавых жанчын», на базе якога функцыянуе «гарачая лінія» па пытаннях бяспекі непаўналетніх у інтэрнэце і папярэджвання сексуальнага гвалту над дзецьмі. Дзяўчынкі самі звярнуліся на «гарачую лінію» з просьбай ім пасадзейнічаць і пераканаць бацькоў іх адпусціць, бо без дазволу апошніх выезд за мяжу немагчымы. Высветлілася, што сумненні бацькоў былі небеспадстаўныя: італьянскія «працадаўцы» наадрэз адмовіліся, каб пры здымках прысутнічалі бацькі юных «мадэляў», і ўвогуле не жадалі, каб тыя суправаджалі ў вандроўцы падлеткаў.
23-6
Непрыстойныя прапановы
— Ці вось яшчэ адзін выпадак. Тэлефанавалі дзяўчаты, якім не споўнілася 18 гадоў. Яны быццам бы выйгралі нейкі віртуальны конкурс, і ім прапанавалі работу мадэляў у Польшчы. Але без заключэння працоўных кантрактаў, — расказвае старшыня грамадскага аб'яднання «Клуб дзелавых жанчын» Ларыса ІСТОМАВА. — Было зразумела, што рызыка для дзяўчат дастаткова вялікая. Але тыя былі настроены рашуча. Да таго ж і бацькі дзяўчат заявілі нам, каб мы не ўмешваліся і не перашкаджалі. Маўляў, іх дзецям у жыцці выпаў унікальны шанц, а мы можам усё сапсаваць. Але ўмяшацца нам усё ж такі давялося, бо размова ішла пра вываз за мяжу на працу цэлай групы непаўналетніх (больш як пяць чалавек).
У сучасным свеце з развіццём інфармацыйных тэхналогій дзеці і падлеткі атрымліваюць усё больш прапаноў сумніўнага характару. У тым ліку прапановы паўдзельнічаць у розных «здымках»... Міжнародныя даследаванні паказваюць, што прапановы сексуальнага характару ад дарослых карыстальнікаў атрымлівае ў інтэрнэце кожнае пятае дзіця ва ўзросце ад 10 да 17 гадоў. Кожны момант у віртуальным павуцінні могуць знаходзіцца да 50 тысяч злачынцаў, якія спрабуюць заманіць у расстаўленыя сеткі новых ахвяр.
Міжнародная арганізацыя па міграцыі сумесна з МУС Беларусі пры падтрымцы Шведскага ўпраўлення міжнароднага развіцця і супрацоўніцтва запусціла ў нашай краіне інфармацыйную кампанію па папярэджванні сексуальнага гвалту над дзецьмі.
— Па міжнародных звестках, больш як 1 мільён дзяцей у свеце вымушаны прымаць удзел у порна-
здымках. Парнаграфічныя матэрыялы з удзелам дзяцей змяшчаюць каля 4 мільёнаў сайтаў у інтэрнэце. Пры гэтым штодзённа ствараецца каля 500 новых падобных рэсурсаў, — расказвае кіраўнік праекта міжнароднай тэхнічнай дапамогі «Умацаванне нацыянальнага патэнцыялу Рэспублікі Беларусь у сферы процідзеяння гандлю людзьмі» Наталля ЖАК. — Па некаторых звестках, каля трэці дзяцей падвяргаюцца гвалту праз інтэрнэт, але толькі ў 10% выпадкаў іх бацькі або сваякі, адказныя за гэтых дзяцей, здагадваюцца пра тое, што адбываецца. А дзіця трапляе ў замкнёнае кола, з якога проста немагчыма выбрацца самастойна.
У рамках праекта былі створаны два сацыяльныя ролікі, нацэленыя на прыцягненне ўвагі бацькоў і тых, хто нясе адказнасць за дзяцей, да праблемы дзіцячай бяспекі, у тым ліку ў інтэрнэце. Відэаролікі павінны пераканаць дарослых у тым, што яны могуць разлічваць на дапамогу і падтрымку ў любой, нават самай складанай сітуацыі, з боку падрыхтаваных спецыялістаў. Галоўнае — не хавацца ад праблемы і зносін з дзіцем.
«Кіберпаляванне» ў сеціве
Паводле статыстыкі Міністэрства ўнутраных спраў, у Беларусі за 8 месяцаў гэтага года было выяўлена 75 пацярпелых ад злачынстваў, звязаных з педафіліяй.
— Усяго міліцыя выявіла 102 злачынствы, звязаныя з педафіліяй, — канстатуе начальнік аддзела па процідзеянні міждзяржаўнаму гандлю людзьмі Упраўлення па наркакантролі і процідзеянні гандлем людзьмі МУС Беларусі Дзмітрый ЦАЮН. — Сярод іх 8 згвалтаванняў і больш як 50 прымусовых дзеянняў сексуальнага характару. Таксама выяўлены 33 злачынствы ў сферы вырабу і распаўсюджвання дзіцячай парнаграфіі. Адно са злачынстваў было здзейснена арганізаванай групай, а 25 — з дапамогай інтэрнэту.
Кіберпрастора дае магчымасць устанаўліваць кантакты з дзецьмі без ведама дарослых, што ў рэальным свеце зрабіць больш праблематычна. Звычайна «кіберпаляўнічы» заходзіць у тыя месцы ў сусветным павуцінні, дзе збіраюцца падлеткі, уключаючы чаты, форумы, анлайнавыя гульні, і можа назіраць за іх удзельнікамі ці ўступаць з імі ў кантакт.
Такія «паляўнічыя», як правіла, добрыя псіхолагі і вызначаюць патэнцыяльна ўразлівых дзяцей, якія выглядаюць адзінокімі, чымсьці расстроенымі, ці тых, хто шукае дапамогу і падтрымку. Зламыснік зацікаўлена выслухоўвае праблемы сваіх віртуальных субяседнікаў, спачувае ім, заваёўваючы іх давер, і... паступова пачынае ўцягваць у размовы пра секс, дэманстраваць матэрыялы эратычнага зместу, спрабуючы аслабіць маральныя «тармазы» ў непаўналетніх. Пасля ўстанаўлення кантакту анлайн дарослы пачынае пераконваць дзіця перайсці з публічнага чату ў больш адасобленае месца.
Зразумела, што не заўсёды ўзаемадзеянне ў сетцы даходзіць да насілля. Стадыя ўгаворвання дзіцяці можа абарвацца ў любы момант. Дзіця ці падлетак можа і не пагадзіцца перайсці ў адасоблены чат. Або пры ўзаемадзеянні са сваім віртуальным «сябрам» дзіця можа штосьці насцярожыць, і яно проста заблакіруе суразмоўцу, перастане выходзіць на сувязь з ім. Таму злачынцы дзейнічаюць у сетцы пад рознымі «нікамі». І калі яны выбралі для сябе ахвяру, могуць прадстаўляцца дзіцяці і дзесяццю «імёнамі», пакуль не дасягнуць сваёй мэты.
Пра што не гавораць услых
— На жаль, але мы сутыкаемся з тым, што наша грамадства недастаткова сур'ёзна ўспрымае пагрозы, якія прысутнічаюць у віртуальнай прасторы, у тым ліку пагрозу педафіліі і дзіцячай парнаграфіі, — канстатуестаршыня мінскага грамадскага аб'яднання па прадухіленні жорсткага абыходжання з дзецьмі «Дзеці — не для насілля» Маргарыта ПРАХІНА. — Больш за тое, нам даводзіцца чуць папрокі ў тым, што сваёй прафілактычнай работай мы можам выклікаць у падлеткаў нездаровую цікаўнасць да парнаграфіі. Але паверце, што падлеткі сёння больш «адукаваныя» ў гэтай тэме, чым педагогі або бацькі.
У 2011 годзе пры падтрымцы Міжнароднай арганізацыі па міграцыі мы праводзілі лакальнае даследаванне па праблеме дзіцячай парнаграфіі. Больш за 90% апытаных падлеткаў заявілі, што яны знаёмыя з парнаграфіяй, і тлумачылі сваімі словамі, што разумеюць пад парнаграфіяй. Больш за 60% пры гэтым прызналіся, што бачылі парнаграфічныя выявы неаднаразова, а сярод дзяцей 12-13 гадоў неаднаразова бачылі такую прадукцыю 35 працэнтаў апытаных. У большасці дзяцей і падлеткаў сексуальныя матэрыялы выклікаюць трывогу і хваляванне, але ў некаторых непаўналетніх можа ўзнікнуць залежнасць ад парнаграфіі. А для пэўнай часткі аўдыторыі прагляд парнаграфіі ў далейшым становіцца стымулам да пераймання і ўдзелу ў вырабе порназдымкаў.
Вынікі даследавання таксама паказалі, што больш за 20% падлеткаў лічаць, што здымацца ў матэрыялах парнаграфічнага характару — крута і модна. На жаль, але такая «мода» прыводзіць да таго, што падлеткі не проста вырабляюць свае «эратычныя», як яны кажуць, фотаздымкі, але і размяшчаюць іх на старонках у сацыяльных сетках ці адсылаюць «віртуальным сябрам».
98% дзяцей маюць стасункі ў сацыяльных сетках. 60% з іх сустракаліся з сябрамі, з якімі пазнаёміліся ў інтэрнэце, у рэальным жыцці. І 30 працэнтаў з іх сказалі, што ў жыцці віртуальныя сябры не адпавядалі свайму вобразу, створанаму ў інтэрнэце. Прычым «сябры» не адпавядалі не толькі ўзросту, але часам і згаданаму полу.
Кляймо на ўсё жыццё
— Як правіла, дзеці, уцягнутыя ў выраб парнаграфічных матэрыялаў, атрымліваюць вельмі сур'ёзную псіхалагічную траўму, — тлумачыць Маргарыта Прахіна. — Наступствы могуць быць такія ж, як і ў дзяцей, якія пацярпелі ад сексуальнага гвалту. Фотаздымкі і фільмы парнаграфічнага зместу цыркулююць у сеціве гадамі. Яны становяцца даступнымі для мільёнаў патэнцыяльных гледачоў, і разуменне таго, што ў кожны момант іх праглядаюць тысячы людзей, што фотаздымкі могуць капіравацца і распаўсюджвацца, а ты не можаш іх выдаліць з інтэрнэту, маральна прыгнятае дзіця...
Сёння тэхнічныя магчымасці дазваляюць аб'яднаць дзве выявы ў адну або сказіць іх для атрымання новай выявы. У выніку непарнаграфічныя выявы дзяцей можна пераўтвараць у парнаграфічныя або ствараць выявы віртуальных дзяцей.
— Мы заўсёды тлумачым бацькам, што ніхто не мае права фатаграфаваць іх дзяцей, нават у дзіцячым садку, без дазволу бацькоў. Але бацькі і самі ахвотна дасылаюць фатаграфіі сваіх дзяцей для ўдзелу ў розных віртуальных конкурсах і не бачаць у гэтым небяспекі, — падкрэслівае Маргарыта Прахіна.— Вельмі важна наладзіць адкрытыя ўзаемаадносіны, каб дзеці бачылі, што ў выпадку небяспекі бацькі іх зразумеюць і падтрымаюць. Трэба дамовіцца з дзіцем, што яно абавязкова раскажа, калі хтосьці захоча яго сфатаграфаваць. Нават калі гэта будзе добра знаёмы дзіцяці чалавек. Дзецям трэба ведаць, што ў іх ёсць права сказаць «не» чалавеку, які пужае сваімі паводзінамі і просьбамі.
Праблема сексуальнага гвалту застаецца дастаткова закрытай практычна ў любым грамадстве. Большасці бацькоў нават цяжка ўявіць, што такое можа адбыцца з іх дзіцем. Яны не жадаюць размаўляць з ім пра магчымыя пагрозы, каб абараніць ад негатыўнай інфармацыі, але самі дзеці не могуць ведаць, як паводзіць сябе ў небяспечнай сітуацыі. Гэтаму іх павінны навучыць бацькі.
Калі дзіця пацярпела ад сексуальнага гвалту, яно, хутчэй за ўсё, не раскажа пра гэта. Дзеці могуць захоўваць маўчанне таму, што адчуваюць віну або не жадаюць засмучаць сваіх бацькоў. Злачынца, які здзейсніў гвалт, можа запужваць дзіця ці сказаць, што яму ніхто не паверыць. Здараецца і так, што злачынца пачынае рабіць дзіцяці падарункі або прапануе «трымаць у тайне тое, што адбылося».
Маргарыта Прахіна раіць: перш за ўсё будзьце сябрам для свайго дзіцяці, чалавекам, якому яно давярае. Скажыце, што дзіця можа расказваць вам аб усім. Паабяцайце, што не будзеце злавацца, што б з ім ні адбылося. Калі дзіця расказала пра гвалт, пастарайцеся не напалохаць яго сваёй рэакцыяй. Абавязкова звярніцеся да спецыялістаў, якія могуць прафесійна дапамагчы дзіцяці, не займайцеся расследаваннем самі, а паведаміце пра тое, што адбылося, у адпаведныя арганізацыі.
Надзея НІКАЛАЕВА.
Парады бацькам:
1. Складзіце правілы бяспечных паводзін у інтэрнэце, а таксама алгарытм паводзін дзіцяці пры сутыкненні з небяспечным незнаёмцам або сексуальным дамаганнем.
2. Распытайце дзіця пра яго «віртуальных сяброў», пацікаўцеся, для чаго ён выкарыстоўвае інтэрнэт.
3. Патлумачце дзіцяці, што нельга высылаць віртуальным знаёмым свае фотаздымкі і асабістую інфармацыю.
4. Устанаўлівайце праграмы, якія спыняюць доступ да сайтаў эратычнага і парнаграфічнага зместу.
5. Будзьце сябрам свайму дзіцяці, цікаўцеся яго захапленнямі і абмяркоўвайце ўсе праблемы, якія ўзнікаюць.
Парады дзецям і падлеткам:
1. Не паддавайцеся на ўгаворы незнаёмцаў сустрэцца асабіста або абмяняцца фота і тэлефонамі, не паведаміўшы пра гэта бацькам.
2. Аберагайце сваё асабістае жыццё і інфармацыю пра яго ад віртуальных «сяброў». Вы не можаце ведаць, кім ваш віртуальны «сябар» можа аказацца ў рэальным жыцці, таму давяраць незнаёмцу, і тым больш выкладваць яму асабістую інфармацыю пра сябе, пра сваю сям'ю, дасылаць яму свае фатаграфіі, нельга катэгарычна.
3. Не рэгіструйцеся на сайтах знаёмстваў для дарослых і не ўводзьце субяседнікаў у зман наконт свайго ўзросту.
4. Калі інтэрнэт-знаёмства зайшло больш далёка, чым дазваляюць вам бацькі, і вы адчуваеце, што яно становіцца небяспечным, скажыце пра гэта маці ці бацьку.
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».