Беларускія і нямецкія даследчыкі працуюць над агульным праектам, які пакажа ўвесь маштаб трагедыі ў Трасцянцы
Пакуль на месцы беларускага лагера смерці ствараецца сучасны мемарыял, па краіне і за яе межамі неўзабаве пачне падарожнічаць перасоўная выстаўка, прысвечаная Трасцянцу. Работа над яе канцэпцыяй ужо вядзецца.
— Ідэя стварыць перасоўную выстаўку, прысвечаную Трасцянцу, належыць Дортмундскаму міжнароднаму адукацыйнаму цэнтру, — зазначыў дырэктар Мінскага міжнароднага адукацыйнага цэнтра імя Ёханеса Рау Віктар БАЛАКІРАЎ. — Ужо вядома, што яна будзе на дзвюх мовах: нямецкай і рускай або беларускай (пакуль не вырашана). Выстаўку пакажуць у навучальных установах і музеях Беларусі і Германіі. Усё дзеля таго, каб ужо зараз, пакуль яшчэ не створаны мемарыял у Трасцянцы, пазнаёміць айчынную і замежную грамадскасць з гісторыяй канцлагера, які па велічыні знаходзіцца на чацвёртым месцы ў свеце.
Сродкі для распрацоўкі канцэпцыі выстаўкі выдзеліла Міністэрства ўнутраных спраў ФРГ. Створаны творчы калектыў, куды ўваходзяць беларускія і нямецкія гісторыкі, музейныя супрацоўнікі. Для таго, каб зразумець, у якім напрамку рухацца, для беларускай працоўнай групы была арганізавана адукацыйная паездка ў Польшчу і Германію для знаёмства з аналагічнымі мемарыяламі.
Удзельніцы паездкі Наталлі ЯЦКЕВІЧ было вельмі важна наведаць гэтыя месцы і сустрэцца з нямецкімі даследчыкамі, бо, на яе думку, да 1990-х гадоў гістарычная навука па Другой сусветнай вайне развівалася паралельна ў розных краінах. «Потым усё гэта знікла. І зараз у нас з'явілася ўнікальная магчымасць аб'яднаць сілы, што стане сур'ёзным крокам у развіцці агульнай гісторыі, звязанай з той вайной», — пераканана вядучы архівіст Нацыянальнага архіва.
[caption id="attachment_62987" align="alignnone" width="600"] Архіўнае фото ўвахода ў Трасцянецкую зону ў часы акупацыі.[/caption]
— Падчас паездкі я зрабіў выснову, што ў нас не хапае таго, што звязана з халакостам, — расказаў дырэктар Гістарычнай майстэрні Кузьма КОЗАК. — Няма такога музея, як у той жа Польшчы. Аднак Трасцянец як мемарыяльны комплекс можа спалучыць у сабе і рысы музея. У Еўропе вельмі шмат робіцца дзеля таго, каб паказаць трагедыю вайны. Калі казаць пра нас, то мы да многіх рэчаў ставімся яшчэ з пункту гледжання старых традыцый. І ідэя наконт перасоўнай выстаўкі можа змяніць гэты погляд у лепшы бок.
Падчас паездкі наша працоўная група ўзгадніла з нямецкімі калегамі тэматычныя блокі будучай выстаўкі. Яна будзе ўключаць у сябе перадгісторыю лагера Трасцянец, жыццёвыя гісторыі людзей, якія там знаходзіліся, судовыя працэсы, якія адбыліся ў свеце пасля вайны ў дачыненні да злачынцаў, прыклады еўрапейскай культуры ваеннай памяці
— Нам трэба знайсці тую адэкватную мадэль паразумення, успрыняцця і захавання, якая павінна быць адлюстравана ў канцэпцыі перасоўнай выстаўкі, — лічыць удзельнік працоўнай групы, кандыдат гістарычных навук, загадчык кафедры Мінскага дзяржаўнага лінгвістычнага ўніверсітэта Сяргей НОВІКАЎ. — Яна будзе створана і з улікам таго вопыту, які мы набылі падчас вандроўкі ў Польшчы і Германіі, якая дала нам, прафесійным гісторыкам, вельмі шмат падстаў для сур'ёзных роздумаў. У першую чаргу знаходжання формаў, вобразаў мемарыялізацыі мінулага. Аднак без грунтоўнай навуковай апрацоўкі памяць пра Трасцянец не можа быць мемарыялізавана.
Канцэпцыя выстаўкі — толькі першы этап агульнага праекта. І толькі тады, калі яна будзе зацверджана, пачнецца яе рэалізацыя. Пакуль мяркуецца, што ў падарожжа па Беларусі выстаўка адправіцца ўжо ў верасні будучага года.
Вераніка КАНЮТА
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».