Сабраліся неяк вясковыя кабеты ды сталі дзяліцца навінамі. Адна з іх і расказвае:
«Ой, бабачкі, што са мною было... Проста цуд! Не паверыце... Гэта ж я ўчора паднялася на досвітку, управілася па гаспадарцы, сабрала клункі — і айда на аўтобус. Ведама ж — Каляды хутка. Вырашыла сыну ды ўнукам якіх гасцінцаў завезці — крышку мяса, сала, каўбасак сваіх. Добранька даехала, пад абед ужо ў гасцях набылася: пачаставалася, нагаварылася пра вясковыя навіны, пра здароўе... Вось сын і кажа: «Ну чаму ты, мама, без тэлефона жывеш? Мы б табе хоць калі пазванілі». Я і не супраць як быццам... А потым ён мяне праводзіць паехаў — на вакзал, ну каб дамоў ужо... І па дарозе дае мне нейкую цацку, смартфон называецца. Я яму:
— Сыночак мой, кінь дурное... Не буду я браць яго! На халеру?.. Я ж ім карыстацца не ўмею.
А ён у адказ:
— Бяры, мама, і глядзі: бачыш во гэту клетачку? Дакранайся... Чуеш — у мяне званок, і я па сваім смартфоне табе адказваю... А зараз я табе пазваню. Чуеш? Тады вось гэту клетачку крані...
З паўгадзіны мы з ім, як малыя, у тыя клетачкі «гулялі» — ледзь заўважылі, што аўтобус пад'ехаў. Хоць-нехаць схапіла я той апарацік, укінула ў кішэню і паехала...
Пакуль дабралася да прыпынку свайго, амаль сцямнела. Выходжу з аўтобуса, думаю, як гэта мне ісці: можа, праз лес, напрасткі? І тут нейкі голас мне:
— Павярніце налева!
Азірнулася... Струпянела... Бабачкі, анідзе ж нікога няма... І каб сказаў, што я выпіўшы... А то ж не! Мусіць, думаю, звар'яцела баба! Бо той голас — спакойны, мужчынскі — яшчэ раз:
— Павярніце налева!
Ногі ад страху дрыжаць, але ж вырашыла — паслухаюся і сапраўды налева пайду: дарога ж там раўнейшая, не праз лес...
З кіламетр пратэпала як не сваімі нагамі, — зноў мне голас! Той самы! Кажа:
— Праз сто метраў павярніце направа.
І вусцішна, бабачкі, і злосць бярэ: за каго ж тут мяне трымаюць? Што я, дамоў дарогі не ведаю?
Агрызнулася гэтак і далей іду.
А тут ужо і вёсачка наша, і хатка мая! Дабралася, рада! Той голас... таксама.
— Мы на месцы, — гаворыць мне, — мы на месцы!
— Сціхні, — камандую! Я што — сваю хату не пазнаю?
А каму, кажу, бабачкі? Адна ж... Каторы гадок...
Але ж тым часам і ноч на парозе — аглядацца трэба. Дастала я той апарацік, паклала на стол пад абразамі, пераадзелася, усё парабіла... І сынок пазваніў, спытаў, як дабралася.
Я яму, каб не падумаў, што пад старасць звіхнулася, ні слоўка пра тыя галасы не сказала...
Ён сам прызнаўся, што на смартфоне навігатар нейкі ўключыў, каб мне весялей было да хаты ісці. Як лепей хацеў. Не падумаў, што я з тым «спадарожнікам» столькі страху набяруся».
Мікалай Багданаў,
в. Новы Пагост,
Мёрскі раён.
Стукаюць?
Не адчыняйце
Яшчэ падчас вучобы мой сябрук Іван дужа цікавіўся метадам «маскі»: некуды пранікнуць (не кажучы пры гэтым, што ты журналіст), усё ўбачыць і выведаць, а потым напісаць — гэта здавалася яму найвышэйшым пілатажам! Вось толькі дзе яго прымяніць, калі працаваць ён трапіў у «раёнку», а там ужо праз год яго ведаў кожны сабака. Куды пранікнеш?
Праўда, неяк яму амаль пашчасціла.
У канцы таго года Івана паслалі ў вобласць на курсы. І, мусіць, цікавай была вучоба, бо пра дарогу дамоў ён зусім не падумаў. А 31 снежня кінуўся на вакзал, — білетаў ніякіх: ні на цягнік, ні на аўтобус... Думае, ну не сядзець жа на вакзале ў навагоднюю ноч. Свята! Дык чаму б тады не пазваніць у любыя дзверы, не паплакацца, што не можаш дабрацца дамоў, і не сустрэць Новы год дзе прыйдзецца, у любой кампаніі... А потым можна і артыкул напісаць — пра нашу гасціннасць, пра шырату славянскай душы...
Каб спраўдзіць гэту задуму, Іван (ён не халяўшчык) зайшоў у краму, купіў шампанскага ды розных прысмакаў, сеў у тралейбус. Пакуль азіраўся, дзе б гэта лепей выйсці, апынуўся амаль за горадам — у трох кроках, можна сказаць, ад «царскага сяла».
Думаў, во пашчасціла! Але ж не: у кварталах, дзе жывуць «новыя» беларусы, яго чакала поўнае расчараванне. У самым першым, крайнім катэджы святла ў вокнах не было наогул: гаспадары, відаць, адзначалі свята недзе ў іншым месцы. Каля другога асабняка ззяла таблічка: «Асцярожна! Злы сабака!» — што ён, той сабака, тут жа і пацвердзіў гучным, грозным брэхам. З-за брамкі трэцяга «дамка» ў адказ на Іванаву прапанову разам сустрэць Новы год пачуўся трохпавярховы мат. Каля чацвёртага хлопцу паўсміхаўся нейкі тоўсты п'янаваты дзяцюк і працягнуў некалькі купюр, параіўшы за гэтыя грошы выбраць іншае месца для сустрэчы Новага года...
Што было рабіць: расчараваны маладзён падаўся назад на чыгуначны вакзал, думаў там падзяліцца гасцінцамі з якім-небудзь бомжыкам — каб парадаваць хоць яго... Але ж раптам на вуліцы ўбачыў бабульку з цяжкаватай торбаю. Далікатна (ён заўжды гэта ўмеў) загаварыў са старой, узяўся дапамагчы...
Пакуль нёс тую ношу, паспеў даведацца, што жанчына жыве паблізу, з дзедам.
І сам паспеў прызнацца, што не тутэйшы, што білетаў ні на аўтобус, ні на цягнік няма...
— Дык пайшлі да нас, Новы год сустрэнем... Мы з дзядком хоць небагатыя, але ж добраму чалавеку рады, — сказала кабета.
Дома ў яе — па ўсім было відаць — ніякай святочнай вячэры не чакалася. Таму Іванавы прысмакі аказаліся вельмі дарэчы.
Яны добранька пасядзелі, пагаманілі, разам паглядзелі фотаздымкі ды ўзнагароды. Гаспадары ўзгадалі сваіх дзяцей, якія жывуць далёка і нават на Новы год прыязджаюць рэдка...
— Ты не крыўдуй на тых, хто табе дзвярэй не адчыніў, — разважыла госця гаспадыня. — Сам разумееш, жыццё такое, крымінал... Ды і сам, дзіцятка, асцярожным будзь, а то, крый Божа, на што нарвешся.
«І сапраўды», — падумаў Іван. Аднак ад мары некуды «пранікнуць» ён пакуль не адмовіўся.
А.П.
г. Мінск.
УРОК ГАСЦІННАСЦІ
Чаму французы п'юць віно? Ім, каб трохі ап'янець, патрэбен вечар. Нашы п'юць гарэлку, бо сам вечар ім патрэбен на іншае.
Дык вось. Некалі на нашым хімічным заводзе ўводзілі цэх фосфарнай кіслаты. Будаваўся ён па праекце французскіх інжынераў, яны ж прымалі ўдзел у пуска-наладачных работах і ў «працэсе» пастаянна кантактавалі з тутэйшымі. Больш за тое, неяк — для больш блізкага знаёмства — запрасілі нашых да сябе... Не ў Парыж, вядома ж, — проста на адну з кватэр, дзе жылі падчас камандзіроўкі.
Прыйшлі нашы. Бачаць, пасярэдзіне пакоя стаіць невялічкі столік, на ім — сподак з дробна парэзаным сырам, побач — бутэлька марачнага віна і некалькі невялічкіх шкляначак...
Налілі ў іх пакрысе, разам выпілі, паспыталі сыру. Паспрабавалі пра нешта гаварыць — марна: як спяваў Кікабідзэ, «а костру разгораться не хочется»...
Паўздыхалі госці, для прыліку трохі пабылі ды, падзякаваўшы, сышлі, нібы той Журавель ад Лісіцы...
Аднак крыўды сваёй нікому не паказалі — наадварот: запрасілі французаў да сябе, вырашылі паказаць ім, што такое гасціннасць па-нашаму.
Дык вось, прыходзяць тыя, а перад імі стол... Аж прагінаецца, бедны, ад розных страў, ад бутэлек, ад гранёных «малянкоўскіх» шклянак...
Да краёў іх, вядома ж, не налівалі, але па традыцыі (савецкі бок прадстаўлялі «спяцы» з Расіі), першую шклянку прапанавалі выпіць да дна. Замежнікі не адмовіліся — асушылі...
І панеслася гамонка-бяседа! І зніклі (як не было!) усе моўныя бар'еры!.. І пайшло-паехала...
Але ж галоўнае (як расказваў адзін з прысутных), французы ні аб чым пасля не шкадавалі: вечар ім вельмі спадабаўся!
Мікалай Старых,
г. Гомель.
Шчасце
не конь...
Вёска, дзе нарадзілася мая жонка, амаль абязлюдзела. Побач, здавалася б, і чыгунка, і шаша Брэст — Масква, а на многіх падворках раскашуе бур'ян... Праўда, ёсць і дагледжаныя дамы — прыязджаюць нашчадкі, гарадскія дзеці ды ўнукі...
Вось і нам не хочацца пакідаць радзіму, бо там жа летам — сапраўдны рай! Дзецям найбольшая вольніца: бегаюць басанож па траве, ганяюць на веліках па ціхай вуліцы. А наша ўнучка Данута, дык тая і наогул... Карову ўпадабала (ёсць адна... На ўсю вёску, у бабы Зіны). Доўга ўгаворвала адкупіць яе, летам згаджалася пасвіць, а на зіму, казала, будзем забіраць у горад і трымаць на балконе...
Гэта я да таго, што не пакідаем мы нашу гістарычную радзіму: наязджаем, жывём, даглядаем сад, а сёлета нават агарод пасадзілі, дзве соткі бульбы.
І вось наступіла пара капаць яе, талака сабралася... Што ў такім выпадку галоўнае? Любы вясковец адкажа: конь.
Мы наконт яго не хваляваліся, бо сусед наш Вася, атрымаўшы пляшку (без яе — ніяк), цвёрда сказаў:
— Я вам Адольфа падганю. Справіцеся — ён баразны не сапсуе.
Вечарам і сапраўды той Адольф быў у нашым садзе.
— Васілёк, ты ж хаця добра прывяжы яго, каб не адарваўся, — недаверліва пазіраючы на зношаныя лейцы, прасіла жонка.
Хоць той Адольф, як выглядала, нікуды ўцякаць не збіраўся. Ён стаяў, пахрумстваў яблыкамі, што ляжалі на зямлі, ды час ад часу задаволена памахваў галавой.
— Нікуды не пойдзе, калі і адарвецца... Наесца ды будзе стаяць, — супакойваў я гаспадыню, якая не-не ды ноччу ўставала, адхінала фіранку — пазірала ў акно.
Ноч была светлая, конь — як на далоні... Быў! І раптам... знік. На трэцяй гадзіне ночы...
Гаспадыня выйшла ў сад — няма. Паглядзела за хатай (думала, можа, у кустах дзе лёг) — ціха і там. А галоўнае, веснічкі зачынены, вароты на поплаў — таксама. Ну не Адольф жа іх адчыніў, выйшаў, а потым зачыніў?!
Жонка пабудзіла швагра:
— Конь прапаў.
— Як гэта прапаў? — усхапіўся той. — Дзе ж ён дзеўся?
— Можа, скраў хто? Бо не сам жа выйшаў: усё зачынена, плот не паламаны.
Разам выйшлі ў двор, пры дапамозе ліхтарыка ўбачылі, што Адольф парваў лейцы, папасвіўся на градках, а далей сляды губляліся, ад чаго ўся дарослая палова талакі не спала амаль да раніцы: баяліся мы, каб Адольф не трапіў у якую бяду, каб у суседа (яно ж з-за нас?) не было затым непрыемнасцяў...
Пабудзіў, нават падняў нас вясёлы голас швагра:
— Уставайце, гультаі, будзем бульбу выворваць! — скамандаваў ён.
— А чым? Хіба ў нас ёсць конь?
— Гляньце ў акно.
Мы яшчэ раз адхінулі фіранку і вачам не паверылі — пад яблыняй, на тым самым месцы (ну проста містыка нейкая!) стаяў Адольф і мірна памахваў хвастом, падобна, чакаючы працы.
...Потым Вася расказваў, што яшчэ цямком падышоў да нашага плоту і, убачыўшы абрывак лейчыны, усё зразумеў.
Адольфа ён знайшоў у стайні, тут жа прывёў назад.
Так што бульбу мы выбралі ўдала, коніку аддзячылі ладнай лустай хлеба з цукрам. А што панерваваліся — дык, кажуць, не трэба было, бо гэта шчасце ў аглоблі не запражэш, а каня — заўсёды можна.
Леанід Кавальчук,
г. Жодзіна.
Рубрыку вядзе Валянціна Доўнар.
Інтэрв'ю з алімпійскім чэмпіёнам па фехтаванні.
Прафесійна, аператыўна, па-добраму.