Вы тут

Святлана Стацэнка: «Што б ні здарылася, падымаюся і іду далей»


Яна з тых жанчын, якія спалучаюць у сабе сілу характару, мудрасць і прыгажосць. У педагогіку прыйшла, можна сказаць, па волі лёсу. Бо мара стаць выкладчыкам спачатку ўзнікла ад жадання быць справядлівай, а з часам гэты шлях стаў свядомым і неабходным выбарам любячай жанчыны і маці. Аднак, мабыць, усё было не выпадкова, таму што сёння Святлана Стацэнка — мастацкі кіраўнік Нацыянальнага цэнтра музычнага мастацтва імя У. Мулявіна, заслужаны дзеяч культуры Беларусі і музычны кіраўнік тэлепраекта «Я спяваю!», што вось ужо 5 гадоў праводзіць тэлеканал АНТ. Падчас размовы з нашай гераіняй мы паспрабавалі даведацца, каму Святлана Адамаўна прысвячае свае перамогі, якой тактыкі прытрымліваецца ў выкладанні і што сёння для яе ў прыярытэце.

13-1

Сіла ва ўменні пастаяць за сябе

Сустрэча адбылася пасля Міжнароднага дня жанчын у студыі Нацыянальнага музычнага цэнтра... Шматлікія дыпломы вучняў на сценах разам з букетамі кветак ад іх жа і даюць адказ на пытанне, што такое паспяховы выкладчык. Таму цікаўлюся іншым: ці лёгка быць жанчынай у наш час?

— Гэта цяжка, але пачэсна. Бо трэба сумяшчаць выхаванне дзяцей і працу. Калі мае дочкі былі малодшага ўзросту, то зведала на сабе, як бывае не проста, і не толькі ў эмацыянальным плане, але і фінансава. Зараз ужо кожная з іх можа самастойна са сваімі праблемамі спраўляцца, таму з'явілася магчымасць больш часу аддаваць творчасці, працы. Але ж, вяртаючыся дадому, трэба і мужу прыгатаваць нешта смачнае, і прыбраць... Абавязкаў гаспадыні ніхто не адмяняў. Мой муж часам кажа, што сядзець дома і займацца толькі сям'ёй і сабой я не змагла б, і ў пэўным сэнсе ён мае рацыю. Хаця ёсць шмат прыкладаў, калі жанчыне дастаткова і гэтага. У маім атачэнні жанчыны самадастатковыя і паспяваюць многае. Хочацца не проста пражыць жыццё, але і нешта пакінуць пасля сябе, быць карыснай для грамадства. Вось і працуем.

— Вас можна смела аднесці да ліку жанчын, пра якіх кажуць «зрабіла сябе сама». Калі ў свой час вы вырашылі звязаць сваё жыццё з музыкай, то маглі ўявіць, што ўсё складзецца менавіта так?

— Я зрабіла сябе сама, таму што ў дзяцінстве цяжка жыла. Мая мама адна выхоўвала траіх дзяцей. Я разумею, што такое даесці да канца, і дагэтуль не магу ні кавалачка хлеба выкінуць, бо ведаю, як маці яго зарабляла. І калі б мне, дзевяцігадовай дзяўчынцы, тады сказалі, што я буду заслужаным дзеячам культуры ў нашай краіне, то, мабыць, усміхнулася б... У мяне ніколі не было мэты некага з сябе строіць. Заўсёды і зараз даказваю ўсё толькі сабе. Не з тым пасылам, што вось давайце зробім так, каб усе пападалі. Я наогул лічу, калі людзі так робяць, то яны пакрыўджаныя знутры. У мяне дастаткова моцны характар, таму ніколі не кідала пачатай справы, а казала: «Давай! Няўжо слабо?»

Я вылучалася бойкім характарам і маму часта, на жаль, выклікалі ў школу, бо ў маленькай Светы былі праблемы з дысцыплінай. Я расла без бацькі, і было крыўдна, калі дзеці паводзілі сябе са мной бесцырымонна. Ды і настаўнікі падлівалі масла, маўляў, «без бацькі, што з яе возьмеш». Гэта сёння няпоўныя сем'і — з'ява звыклая, а тады — ганьба! І дзеці былі выгнаннікамі. Мне трэба было заваёўваць сваё месца пад сонцам, самой бараніцца. Гэта загартавала мой характар. Я не дазваляла сабе проста здацца і сысці. Неяк пабілася з адным хлопчыкам, маму выклікалі ў школу і ніхто нават не разбіраўся, што пакрыўдзілі мяне. Альбо быў яшчэ выпадак, калі мы з сяброўкай збіралі грэцкія арэхі на даху веранды дзіцячага садка. Нас абвінавацілі ледзь не ў крадзяжы (выявілі па чорных руках), а мы ўсяго толькі хацелі занесці пачастунак для дзяцей з дзіцячага дома. Нікога гэта не цікавіла. Сядзіць мая бедная маці і плача: «Дачушка, я ж усё раблю, што магу, для цябе!» Тады мне стала вельмі крыўдна, і я вырашыла, што стану педагогам лепшым, чым мае выкладчыкі. Была патаемная мара: дабіцца змен у нашай сістэме адукацыі.

Святлана Адамаўна паказвае фотаздымак з піянерскага лагера, дзе я бачу яе 13-гадовай дзяўчынкай. Сама зазначае:

— Гэта вельмі дарагі для мяне фотаздымак. Калі мне цяжка, я гляджу на яго і ўспамінаю, што некалі было яшчэ складаней. І працую далей...

Зараз з пакалення ў пакаленне ўзровень прафесіяналізму сярод выкладчыкаў зніжаецца. Найлепшыя часта наогул з прафесіі сыходзяць, шукаючы месца з больш высокім заробкам.

Чаму няма самаахвяравання? Таму што калі ў цябе двое-трое дзяцей, то іх трэба неяк карміць. І я добра разумею настаўнікаў, якія займаюцца рэпетытарствам альбо выкладаюць у прыватных школах, каб падзарабіць...

У мяне старэйшая сястра Наталля выкладае музыку ў школе, у Мазыры. Усё, што я спасцігала ў прафесіі ў плане вопыту, — гэта яе прыклад. Брат Валера, хоць і не звязаны з музыкай, але таксама мае вышэйшую адукацыю. Мама змагла ўсіх нас паставіць на ногі і потым адправіць у самастойнае жыццё. І я звязала сваё жыццё з педагогікай. Цяпер кожную сваю перамогу ці маіх вучняў я прысвячаю маці. А зараз жа ідзе праект «Я спяваю!», які яна глядзіць. Неяк мама нават сказала мне, што можа ўжо даўно і памерла б, але падсілкоўваецца поспехамі сваіх дзяцей.

Рух па жыцці — найлепшы выбар

— Складана было сваіх дачок адпусціць у самастойнае плаванне?

— Адпускаць, безумоўна, складана. Даводзіцца змагацца з самой сабой. Але варта памятаць: калі мы нараджаем дзіця, то ўжо тады яно самадастатковая і свабодная асоба, якая не з'яўляецца нашай уласнасцю. На пэўным этапе мы проста ўкладаем у дзяцей свой вопыт, а потым яны самі за сябе адказваюць. У свабодным плаванні іх жыццё хутчэй навучыць. Дай Бог здароўя нам, бацькам, каб мы маглі іх пры неабходнасці падтрымаць, дапамагчы ў нечым.

— Як расцэньваеце той факт, што Насця і Ксенія зрабілі прафесійны выбар не на карысць музыкі, хаця некалі ярка заявілі пра сябе на сцэне?

— Яны абедзве моцныя ў вакальным плане, але, паглядзеўшы на сваю маці, якая ў свой час пакінула сольную кар'еру і пачала вучыць дзяцей музыцы, і зразумеўшы, што гэта ім не па душы, выбралі іншыя прафесіі. Анастасія скончыла БДУ і спецыялізуецца на эканоміцы. А Ксенія абрала прафесію журналіста-міжнародніка. Яна развіваецца ўсебакова, і гэта менавіта тое, чаго можна жадаць для свайго дзіцяці. Як складзецца жыццё, час пакажа, а пакуль я радуюся таму, якія змены бачу ў ёй. Мяне часам папракалі, быццам я сама не рэалізавалася, таму раблю гэта ў дзіцяці. Аднак я ніколі Ксенію не застаўляла займацца музыкай. Яна бачыла прыклад старэйшай сястры і сама прасілася на сцэну, але, падрастаючы, ніколі не ставілася да гэтага занятку з фанатызмам. І, думаю, калі мая дачка аднойчы захоча вярнуцца ў музыку, то без праблем зробіць гэта. Усё, што вы ўкладаеце ў сваіх дзяцей, з'яўляецца інвестыцыямі для іх будучыні і аднойчы можа спатрэбіцца.

— А самі ніколі не шкадавалі, што не сталі рабіць кар'еру спявачкі?

— Часта чую такое пытанне. І тут проста аднойчы трэба дакладна вызначыцца: альбо ты займаешся сваёй кар'ерай, альбо вучыш спяваць дзяцей. Сумяшчаць адно і другое, нічым не ахвяруючы, не атрымаецца, паверце. Я спявала, але калі з'явілася старэйшая дачка, то паўстала пытанне: дзе больш патрэбна мая прысутнасць? Муж падштурхнуў мяне да змены прыярытэтаў, ад чаго доўгі час пакутавала (былі ж мары пакарыць вялікую сцэну, стаць знакамітай), але з часам змірылася, што давядзецца быць у цені. Выкладала вакал, ездзіла з дзецьмі на конкурсы, фестывалі. А калі з Ксеніяй выйгралі «Славянскі базар», а потым і дзіцячае «Еўрабачанне», то мяне заўважылі як педагога. Пачалі гаварыць, што я вывела дзіцячую эстраду на новы ўзровень...

Ювелірная праца з правільнымі акцэнтамі

— Вось ужо пяць гадоў АНТ праводзіць дзіцячы песенны конкурс «Я спяваю», дзе вы з'яўляецеся музычным кіраўніком. Якім быў гэты час?

— Першы год на праекце быў самым складаным. Ніхто дакладна не разумеў, што і як рабіць і куды накіроўвацца. Нават дзясятку ўдзельнікаў набраць не ўдавалася. Выкладчыкі не разумелі, як за некалькі месяцаў можна з дзецьмі вывучыць такі складаны матэрыял, бо ў нас канкурсанты спяваюць сусветныя хіты вядомых выканаўцаў. З часам усё прыйшло да нормы. Што датычыцца маіх унутраных пачуццяў, то я вучуся разам з праектам. За сезон я працую над 55 кампазіцыямі (за пяць гадоў — 275 песень!). Ты, як ювелір, робіш з кожнага ўдзельніка «каштоўны каменьчык». І таму для мяне гэта — цэнны вопыт. Усё пазнаецца ў параўнанні. Адзін бок, калі ты прыйшоў на канцэрт і паслухаў дзіця, і зусім іншая размова, калі ты з ім праходзіш усё з самага пачатку. Бачыш, як мяняецца яго ўзровень, як дзіця раскрываецца.

— Выбар музычнага матэрыялу — тэма складаная?

— У нас у гэтым пытанні ідзе цеснае супрацоўніцтва з пастаноўшчыкамі нумара. Збіраемся я, прадзюсар і аўтар праекта і абмяркоўваем. Алена Лобач і Анжаліна Мікульская перш за ўсё арыентуюцца на тэлевізійную карцінку, таму ў залежнасці ад задуманага даводзіцца ісці на ўступкі ці мне, ці ім. Супадае выбар песні і вакальныя магчымасці дзіцяці — добра, а калі разумею, што нічога не атрымаецца, то спрабуем шукаць выйсце: мяняць кампазіцыю альбо спрабаваць падаць яе па-іншаму. Часам ад экспертаў чую: маўляў, не найлепшую песню выбраў канкурсант. А гэта не дзіця памылілася, а мы пралічыліся...

— Пасля праекта дзеці маюць магчымасць падтрымліваць з вамі сувязь?

— Ва ўсіх ёсць мае нумары тэлефонаў. Калі патрэбна нейкая кансультацыя, то калі ласка. Вось і з 8 Сакавіка віншавалі, што вельмі прыемна. Тэлеканал АНТ таксама падтрымлівае з імі сувязь, дзетак запрашаюць у іншыя праекты. «Я спяваю!» — гэта старт для кожнага яго ўдзельніка, але за 50 канкурсантамі не ўгледзіш. На праекце ім даюць магчымасць убачыць, як павінна ўсё быць арганізавана — праца з найлепшымі педагогамі, выступленне з аркестрам і гэтак далей. І калі ў будучыні хоць адзін з іх стане прафесійным выканаўцам, то гэта будзе перамогай для мяне. Сведчаннем, што ўсё было не дарэмна.

— Як вы павышаеце свой прафесійны ўзровень?

— Калі ты скажаш, што ўсё можаш, то лічы, што пара сыходзіць з прафесіі. Я за год бываю на 5-10 конкурсах. Недзе ў якасці журы альбо вязу сваіх вучняў на спаборніцтва. Часам даю майстар-класы. Вучуся штодзённа.

— А маеце нейкую вяршыню, якую б хацелася яшчэ скарыць?

— Я па жыцці аптымістка. Што б ні здарылася, я падымаюся і іду далей. Я раблю сваю справу і разумею — вышэй галавы не скочыш. Для мяне важна толькі тое, каб родныя і блізкія былі здаровымі і каб мае дзяўчаты знайшлі сябе ў жыцці, займаліся любімай справай. Усё астатняе не так істотна.

Алена ДРАПКО.

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».