«Цяжкія» — тыя, каму цяжка?

Наш карэспандэнт наведала прыёмнік-размеркавальнік для непаўналетніх і даведалася, хто і за якія правіны трапляе ў закрытую ўстанову.

«Вып'ю — і адразу прыгоды шукаю!»

Сталічны завулак Акрэсціна. Сюды прывозяць дзяцей з усіх куткоў краіны. Валацугі, уцекачы, дзяўчаткі-летуценніцы, «транзітнікі». Іх затрымліваюць на вакзалах, у пад'ездах дамоў, на вуліцах. Аднак большасць, працэнтаў 80, трапляюць сюды па рашэнні суда: ашуканцы, дваровыя хуліганы, малалетнія зладзеі. Цяпер на ўтрыманні ў прыёмніку-размеркавальніку для непаўналетніх УУС Мінаблвыканкама знаходзіцца 14 чалавек. Тут яны правядуць не больш за 30 сутак. Далей — родны дом або спецшколы і спецвучылішчы (як вырашыць суд). Пакуль жа ёсць час паразважаць над тым, за што апынуліся тут і як не трапіць сюды яшчэ раз. І ў кожнага свае адказы, думкі, гісторыі.

Дзіма і Вадзім — браты. Аднаму 16, другому 17, але яны ўжо паспелі, што называецца, дарослага жыцця паспытаць. У прыёмнік-размеркавальнік трапілі другі раз, але вераць, што гэты «візіт» дакладна апошні.

— Гэта ўсё піва. Вып'ю — і адразу прыгоды шукаю! Машыну разбіць, магнітолу і калонкі скрасці, веласіпед суседскі ўзяць паганяць, у чужую кватэру залезці. Так, цяпер я разумею, што гэта дрэнна, але калі ты п'яны, табе нічога не страшна... — хлюпаючы носам, прызнаецца ўчарашні «герой» Дзіма.

— Брат тут праз мяне, — уступае ў размову Вадзім. — Ён наогул адзін любіць быць, усё марыць пра нешта! Гэта я заўжды яго з сабой на вуліцу цягну, вось і дацягаўся, — перабіраючы збітыя да крыві пальцы, працягвае хлопец.

Сам Вадзім не толькі піва і чужыя веласіпеды любіць, але і рукамі не супраць памахаць. Другі раз у прыёмнік-размеркавальнік за збіццё чалавека трапіў. Незнаёмец зрабіў заўвагу падлеткам наконт таго, што петарды пад нагамі ў мінакоў узрываюць. Вынік — тры пераламаныя рабры.

— У мяне прафесія ёсць, праўда, трохі яшчэ давучыцца трэба. Я сталяр-паркетчык. Вось пачну новае жыццё, уладкуюся на працу і братам дапамагаць буду. Нас у сям'і чацвёра, усе хлопцы, — дзеліцца Вадзім.

Больш пра сваіх родных браты нічога не расказвалі. І, напэўна, расказваць тут асабліва няма чаго. Маці з чарговым кавалерам жыве сваім «нецвярозым жыццём», дзеці — сваім. За амаль што месяц яна ні разу не праведала хлопцаў, хоць жыве за два прыпынкі адсюль. Праўда, на суд жанчына прыходзіла — дзяцей цыгарэтай пачаставаць...

— Я 17 гадоў працую ў прыёмніку-размеркавальніку і магу з упэўненасцю сказаць, што раней дзеці так не пілі. Кралі, хуліганілі, біліся, але не думалі ўвесь час, дзе і як дастаць спіртное. Сёння ж падлеткам у трынаццаць гадоў ставяць дыягназ «хранічны алкагалізм»! — гаворыць падпалкоўнік міліцыі начальнік установы Ларыса Лычкоўская.

У першую чаргу гэта дзеці

— Ведаеце, а я ўдзячны свайму ўчастковаму за тое, што ён мяне сюды адправіў! Зразумела, спачатку я так не думаў, але цяпер шмат чаго змянілася. Я на жыццё па-іншаму паглядзеў. У мяне ёсць мара: выйсці са спецвучылішча і на аўтамабілі з сям'ёй паўсвету аб'ездзіць, — дзеліцца Улад.

У прыёмнік ён трапіў за спайс. «У тумане» хлопец жыў амаль год. Грошы на курыльную сумесь браў без дазволу ў бацькоў, прадаваў рэчы з кватэры, краў у сяброў і знаёмых, не начаваў тыднямі дома... А пра наведванне школы і казаць няма чаго. Бацькі білі трывогу: і пагрозамі, і ласкай спрабавалі сына «вярнуць», але ўсё марна.

— Я засынаў і прачынаўся з адной думкай: дзе дастаць спайс?! Спаў у пад'ездах, на вуліцы. Мне было абсалютна напляваць на маці, якая кожны дзень плакала. А ў мяне ж было ўсё: камп'ютар, тэлефон, модная вопратка. Не хапала толькі вострых адчуванняў! — узгадвае хлопец, голас якога дрыжыць.

— Да нас трапляюць розныя дзеці. Сямейны «недабрабыт» — не адзіны крытэрый. «Цяжкія» дзеці могуць з'явіцца і ў самых забяспечаных бацькоў, якія дзесьці недагледзелі, не надалі належнай увагі, спусцілі праблему на тармазах, — каментуе Ларыса Лычкоўская.

У прыёмніку-размеркавальніку знаходзяцца хлопцы і дзяўчаты з 3 да 18 гадоў. Тут заўсёды зыходзяць з таго, што ў першую чаргу гэта дзеці, а не злачынцы. Да абеду ў іх вучоба. Некаторых дзесяцігадовых хлопцаў даводзіцца вучыць пісаць, чытаць. Другая палова дня — заняткі па інтарэсах: настольны тэніс, тэлевізар, маляванне. З кожным працуе псіхолаг.

— Мы не можам за 30 дзён кардынальна іх змяніць. Аднак паказаць, што ёсць іншае, лепшае  — рэальна. І, самае галоўнае, ім гэта патрэбна! Тут яны не саромеюцца плакаць і вучацца прызнаваць свае памылкі, — кажа псіхолаг Наталля Фалевіч.

«Кожны вучыцца на сваіх памылках»

Тут ніхто адзін перад адным не хваліцца «подзвігамі». Звыклае жыццё, дзе кожны сам сабе гаспадар, засталося за сценамі ўстановы. Рэжым строгі: нельга курыць, патэлефанаваць можна толькі з дазволу начальніка, бацькоўскі дзень — серада. І дзень, і ноч — пільны кантроль.

...Саша з васьмі гадоў выхоўваўся ў дзіцячым доме. Маці хлопца пазбавілі бацькоўскіх правоў за празмернае ўжыванне алкаголю, пра бацьку хлопец нічога не ведае. Падлетак піша «нядбайнай маме» лісты і кожны раз чакае адказу. Зусім нядаўна Саша прысвяціў ёй верш і марыць прачытаць яго маме ўжывую. У прыёмнік-размеркавальнік хлопец трапіў за крадзяжы. Навошта краў? Цыгарэт і піва хацелася!

— Нікога я вучыць не буду. І парад не пытайцеся. Колькі ні слухай, а ўсё роўна кожны вучыцца толькі на сваіх памылках. Я колькі разоў чуў, што «так» нельга рабіць, што «гэта» дрэнны шлях, але не звяртаў на гэтыя словы ніякай увагі, — адказаў Саша на маё пытанне, як пазбегнуць падобных памылак.

— Саша ў нас хлопец вельмі разважлівы. Хто-хто, а ён дакладна абдумаў свае ўчынкі. Ёсць у нас і тыя, ад каго не пачуеш слоў раскаяння. Яны шкадуюць сябе, перажываюць, што трапілі сюды. І не выказваюць перажыванняў у адрас тых, хто праз іх пацярпеў. Няма страху перад зробленым, няма пачуцця віны, — кажа Наталля Фалевіч.

Паводле статыстыкі, дзяўчатак у прыёмнік трапляе менш. У асноўным яны тут аказваюцца за сістэматычнае ненаведванне школы. Дзяўчаты жывуць у сваіх дарослых кавалераў і лічаць, што так павінна быць і будзе заўжды. Часта да ўчастковага з просьбай вярнуць дачку дадому прыходзяць самі бацькі, якія не бачылі сваё дзіця ўжо некалькі тыдняў.

У прыёмнік-размеркавальнік прывозяць і дзяцей-іншаземцаў. У асноўным гэта тыя, хто згубіўся. Некаторыя дарослыя іншаземцы вельмі любяць прыкідвацца малалеткамі. Відаць, што яны ўжо не дзеці, але ж стаяць на сваім: маўляў, ім не 25 гадоў, а... 15. Часцей за ўсё так паводзяць сябе в'етнамцы. Не называюць яны і сваіх сапраўдных імёнаў. І пакуль біялагічны ўзрост не вызначыцца (а гэта працяглы працэс), іншаземцаў утрымліваюць у прыёмніку.

Што б там ні было, а галоўная роля ў выхаванні дзіцяці, як лічаць спецыялісты, адводзіцца бацькам. Асабісты прыклад, шчырыя клопат і любоў абавязкова зробяць сваю справу — дапамогуць маладому чалавеку вярнуцца да нармальнага жыцця.

Кацярына Асмыковіч.