Ездзячы ў мінскай падземцы, ці заўважалі вы схіленую столь-колас і калоны колеру жыта на станцыі «Плошча Якуба Коласа»? А велічныя і ўрачыстыя факелы на «Плошчы Перамогі»? Пэўна ж, не маглі застацца па-за вашай увагай матывы Летняга саду і набярэжнай Фантанкі на «Пушкінскай»? Пра хараство падземных прыпынкаў мы пагутарылі з галоўным архітэктарам «Мінскметропраекта» Уладзімірам ЦЕЛЯПНЁВЫМ, чалавекам, які робіць любімы мінчанамі від транспарту прыгожым, зручным і канцэптуальным.
Лінія, знітаваная ручніком
У 1975 годзе ў Мінску нарадзіўся мільённы жыхар. Яго бацькі, бадай, і не здагадваліся, што дзякуючы іх немаўлятку ў сталіцы БССР нарэшце вырашаць пабудаваць метро, бо гэты від транспарту быў «паложаны» толькі гарадам-мільённікам. З часам Мінскі метрапалітэн стаў для гараджан нечым большым, чым проста транспарт. Тут ёсць цэлая краіна са сваімі гарадамі, вёскамі і нават космасам...
Будаўніцтва метро ў Мінску пачалося ў 1977 годзе, пракладваць тунэлі распачалі з будучай станцыі «Парк Чалюскінцаў». Па першай лініі ад «Інстытута Культуры» да «Маскоўскай» цягнікі пайшлі 30 чэрвеня 1984 года. «Сіняя» (і на той момант адзіная) галіна тады цягнулася 7,84 км і мела восем станцый і электрадэпо «Маскоўскае».
Адной з адметных рыс Мінскага метрапалітэна можна назваць невялікую глыбіню закладання станцый. Праз высокі ўзровень пад'ёму грунтовых вод іх давялося размяшчаць літаральна адразу пад зямной паверхняй на глыбіні 10 — 17 метраў. А яшчэ ў частцы праектавання, будаўніцтва, аздаблення і эксплуатацыі мінскую падземку можна назваць самай недарагой. Задача будаваць танна і ў той жа час прыгожа і канцэптуальна — стаіць перад спецыялістамі і сёння.
— У свой час была распрацавана канцэпцыя, што тэмай першай лініі мінскага метро будзе Белая Русь. За аснову быў узяты белы колер і светлыя адценні пры аздабленні станцый. Для гэтага прымяняўся, у асноўным, мармур белага і светла-шэрага колераў, — раскрывае канцэптуальныя тонкасці Уладзімір Целяпнёў.
Мастацкае аздабленне станцый таксама ў той ці іншай ступені падкрэслівае беларускія матывы на ўсёй лініі, напрыклад на «Інстытуце Культуры» — паясы і ручнікі па сценах, народныя матывы і арнаменты — на «Плошчы Якуба Коласа»... Праўда, ёсць тут і не зусім «беларускія» станцыі, напрыклад «Маскоўская» (у праекце, дарэчы, значылася як «Валгаградская»). Але і тут канцэпцыя вытрымана — тыя ж светлыя колеры, але, калі ўважліва прыгледзецца, на сценах можна ўбачыць мазаічныя пано з абрысамі маскоўскіх будынкаў: Сабора Васіля Блажэннага, шматпавярховікі МДУ, Вялікага тэатра, ВДНГ...
Але калі з «Маскоўскай» усё зразумела, то як, напрыклад, тлумачыць вобразы нядаўна адкрытых станцый — «Пятроўшчыны» з зорным небам, «Малінаўкі» ў птушачках і кветачках?
— Калі сталі праектаваць метро на ўскраіне горада, мы ўвайшлі ў зону вёсак, — тлумачыць архітэктар. — У нас ёсць зацверджаныя назвы станцый, і не падкрэсліць іх ва ўвасабленні, мне здаецца, няправільна. «Грушаўка» калісьці была вёскай, і там знайшла адлюстраванне тэма дрэваў. На «Міхалова» паспрабавалі ўвасобіць беларускую тэму жураўлёў. «Пятроўшчына» — начное зорнае неба ў той жа вёсцы.
Нябёсы былі да «Пятроўшчыны»...
Пры праектаванні другой лініі мастацкага афармлення стала менш. Па-першае, на гэта паўплывала складанае эканамічнае становішча краіны ў той час — участак ад «Трактарнага завода» да «Фрунзенскай» быў уведзены ў 1990 годзе, ад «Фрунзенскай» да «Пушкінскай» — у 1995-м. Затое з'явілася магчымасць больш смела выкарыстоўваць колер. Напрыклад, пры стварэнні «Магілёўскай» архітэктары абыгралі сінюю столь, якая нагадвае ці то нябёсы, ці то паверхню вады... Дарэчы, гэтая станцыя шмат у чым стала эксперыментальнай. Так, тут упершыню ў практыцы Мінскага метрапалітэна ўваходы абсталяваны арачнымі павільёнамі з прымяненнем ударатрывалага шкла. Пашырылася і платформа — да 15 метраў замест ранейшых 10.
Увогуле, на другой лініі сталі больш шырока выкарыстоўваць новыя матэрыялы і тэхналогіі. Напрыклад, упершыню на постсавецкай прасторы ў Мінскім метрапалітэне на станцыі «Аўтазаводская» зрабілі падвесныя столі. Прычым спачатку такі прыём быў прыняты «ў штыкі» эксплуатацыйнымі службамі метрапалітэна. Але пасля рэалізацыі ідэю, што называецца, ацанілі па-сапраўднаму — і ўхвалілі, бо, як высветлілася, яна не запатрабавала вялікіх затрат.
— Пасля мы сталі прымяняць металакерамічныя панэлі для аздаблення пуцявых сцен і калон. Іх можна дастаткова хутка зманціраваць. Напрыклад, работы па афармленні «Грушаўкі», «Пятроўшчыны» і «Міхалова» брыгада з 15 чалавек выканала цягам трох тыдняў. Для параўнання: калі мы прывязваемся да аздаблення каменем, гэта расцягваецца на месяцы, — гаворыць Уладзімір Мікалаевіч.
«Жырандолі» на Кавальскай Слабадзе
Цяпер актыўна будуюцца дзве станцыі трэцяй, «зялёнай», лініі Мінскага метрапалітэна — «Вакзальная» і «Кавальская Слабада». Паходжанне першай назвы прасачыць нескладана: гэтая станцыя будзе перасадачнай на «Плошчу Леніна», з якой цяпер можна трапіць на чыгуначны вакзал. Што да другой назвы, то яе станцыя атрымала ў гонар колішняга гарадскога прадмесця Кавальская Слабада, якое знаходзілася ў гэтым раёне.
Плануецца, што «Вакзальная» будзе дастаткова простай і шырокай. Трапіць на платформу можна будзе з Паўднёвай прывакзальнай плошчы (з боку дыспетчарскай станцыі «Дружная») праз наземны вестыбюль, дзе размесціцца касавая зала. На «Плошчу Леніна» будзе весці эскалатарны спуск, апроч таго, прадугледжаны травалатары — рухомыя дарожкі. Каб пазбегнуць перасячэння патокаў пасажыраў, зробяць два танэлі. На новай станцыі будуць прысутнічаць і металічныя канструкцыі, архітэктары плануюць наблізіць яе выгляд да афармлення чыгуначнага вакзала.
А на «Кавальскай Слабадзе» знойдзе адлюстраванне тэма кавальства. Напрыклад, пад столлю тут размесцяць каваныя металічныя элементы, якія будуць нагадваць жырандолі. Іх падсвецяць кропкавымі свяцільнямі, дзякуючы чаму з'явяцца ажурныя цені.
На ўсіх новых станцыях над пуцямі пройдзе інфармацыйны светлавы пояс, а таксама паўсюль будуць бар'еры бяспекі. Апроч травалатараў, зробяць дарожкі з рыфленнем, ліфты. Калі новыя станцыі будуць аснашчаны элементамі безбар'ернасці, то на існуючых гэта зрабіць часам ужо немагчыма. Таму Мінскі метрапалітэн закупіў спецыяльнае абсталяванне для перавозкі інвалідаў-калясачнікаў і іншых маламабільных асоб. На многіх станцыях ёсць пад'ёмнікі для вертыкальнага перамяшчэння.
Канцэпцыі ўсіх будучых сямі станцый трэцяй лініі ўжо прыняты архітэктурным горадабудаўнічым саветам, але, як лічыць галоўны архітэктар, яны яшчэ патрабуюць удакладнення і дапрацоўкі.
Уладзімір Мікалаевіч прызнаецца, што знаходзіцца дастаткова крытыкаў разнастайнасці афармлення станцый. Але архітэктар лічыць, што метрапалітэн — гэта збудаванне, прызначанае для перавозкі каля 800 000 чалавек за суткі, і ў кожнага з іх будзе сваё стаўленне да архітэктуры.
Напрыканцы гутаркі я спытала Уладзіміра Целяпнёва, ці ёсць у яго любімыя станцыі ў Мінскім метрапалітэне. Але архітэктар сціпла адзначыў: ухваляць тое, што спраектаваў сам, не вельмі правільна. Да таго ж многае з задуманага так і не было рэалізавана. Але, крыху падумаўшы, усё ж прызнаўся:
— Мне падабаецца «Плошча Якуба Коласа». Акрамя таго, што яна зроблена вельмі прафесійна, у ёй прысутнічае беларускі дух.
Ствараць «падземны горад» у Мінску не будуць
— Кавярняў, кіназалаў і гандлёвых цэнтраў у метро не прадугледжана, — расказаў «Звяздзе» начальнік Дырэкцыі па будаўніцтве Мінскага метрапалітэна Павел ЦАРУН. — Ёсць мінімальны пералік аб'ектаў спадарожнага абслугоўвання пасажыраў — гэта аптэка, невялікія пункты харчавання, Белсаюздрук, санвузел. Яны абавязкова будуць на кожнай станцыі. Таксама прадугледжаны асобныя месцы для размяшчэння рэкламы. Усё ж метро — гэта, у першую чаргу, транспарт, тут няма вялікіх плошчаў для будаўніцтва. Ды і будаваць пад зямлёй значна даражэй, чым на зямлі, а перад намі цяпер стаіць задача аптымізацыі і эканоміі. На мой погляд, значна прыемней сядзець у кавярні ля акна, чым пад зямлёй.
«Падземка» ў лічбах
— Мінскае метро пакуль мае дзве лініі з 29 станцыямі. У будучыні яно разрасцецца да чатырох ліній агульнай працягласцю 77,1 км і будзе мець 58 станцый.
— Агульны аб'ём перавозак за 2014 склаў 318,5 млн чалавек, а сярэднясутачная перавозка — 872,7 тысячы пасажыраў.
Дзіяна СЕРАДЗЮК
sеrаdzуuk@zvіаzdа.bу
Фота Аляксанда ШАБЛЮКА
Набор на бюджэтныя месцы павялічыцца.
Колькі ж каштуе гэты важны кампанент здаровага рацыёну зараз?
Не выявіць ні секунды абыякавасці.
