Такая статыстыка. Але за кожнай лічбай стаіць чалавечы лёс, перарванае жыццё, мары і спадзяванні на будучыню, якія так раптоўна абарваліся, а ўсё магло быць іначай...
— У нас многія і дагэтуль жывуць паводле старых правілаў накшталт «б'е — значыць любіць», «хто каго любіць, той таго і чубіць», а завяршаецца ўсё тым, што «не трэба выносіць смецце з хаты», — адзначае Алег Каразей, начальнік упраўлення прафілактыкі Галоўнага ўпраўлення аховы правапарадку і прафілактыкі міліцыі грамадскай бяспекі МУС Беларусі. — Аднак лік ахвяр ідзе на дзясяткі. У 2015 годзе зарэгістравана 2100 хатніх злачынстваў. Да адміністрацыйнай адказнасці прыцягнулі 42 тысячы чалавек. У палове з агульнай колькасці выклікаў, якія паступілі да нас, пацярпелая ў выніку даруе свайму крыўдзіцелю. Жанчыны такім чынам спрабуюць выратаваць сям'ю, думаюць пра дзяцей, а мы заклікаем найперш падумаць пра сітуацыю, у якой яны апынуліся. Ужо даказана, што гвалт у сям'і з'яўляецца цыклічным. Так, у першы час пасля канфлікту агрэсар будзе адчуваць сваю віну, выбачацца. Яму сорамна. Многія падобнае бачаць, пасля даруюць, і палова спраў спыняецца. Але калі чалавек не зробіць правільных высноў, ёсць гарантыя, што ён ударыць яшчэ раз.
У агульнай карціне злачынстваў жанчыны вінаваты толькі ў пяці працэнтах выпадкаў. У праваахоўным ведамстве лічаць, што паказчык невялікі. Праўда, калі гутарка заходзіць аб забойствах, статыстыка адразу мяняецца. Жанчыны, пераважна адчуваючы пагрозу жыццю, магчымыя цялесныя пабоі, здзяйсняюць кожнае трэцяе забойства.
Каб ізаляваць хатніх агрэсараў ад сям'і, мінімізаваць пагрозу, дзяржава летась зацвердзіла так званае абароннае прадпісанне, дадатковую меру па барацьбе з гвалтам у сям'і. Падобны дакумент ад 3 да 30 сутак можа забараніць агрэсару не проста знаходзіцца з пацярпелымі ў адной кватэры, але і кантактаваць з імі праз тэлефон і інтэрнэт. Як відаць, падобная мера сярод дэбашыраў карыстаецца попытам. Сёлета за дзесяць месяцаў у дачыненні да тых, хто зняважыў блізкіх, прымянілі 1128 абаронных прадпісанняў. У тым ліку 919 з опцыяй «пакінуць агульную жылую плошчу».
Сексуальныя злачынствы ў сям'і ў дачыненні да няпоўнагадовых працягваюць заставацца латэнтнымі. І яны складаюць траціну ад усіх спраў. Як заўважыў Алег Каразей, выпадкі сведчаць, што мэтанакіравана, цягам 2-3 гадоў дзяцей гвалцяць, здзекуюцца з іх, часцяком не кроўныя бацькі, а айчымы, сужыцелі маці, прыёмныя.
— Мы заклікаем усіх, хто становіцца сведкам хатняга гвалту ў сем'ях сваякоў, сяброў, знаёмых, не замоўчваць падобныя факты, а паведамляць пра іх, не лічыць, што гэта справа толькі сям'і, — прапаноўвае Алег Каразей. — Гэта агульная праблема грамадства. І звяртацца трэба па дапамогу.
Алена Комлік, галоўны спецыяліст аддзела народанасельніцтва, гендарнай і сямейнай палітыкі Міністэрства працы і сацыяльнай абароны, паведаміла, што абарону пацярпелым ад сямейнага гвалту аказваюць у тым ліку ў тэрытарыяльных цэнтрах сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва. Іх у нас — 148. У тым ліку дзейнічаюць два гарадскія цэнтры сацыяльнай дапамогі сям'і і дзецям, у структуру якіх уваходзяць аддзяленні сацыяльнай адаптацыі і рэабілітацыі, «крызісныя пакоі».
— Калі 20 гадоў таму мы актыўна казалі аб неабходнасці стварэння першай сістэмы аказання дапамогі ў выпадках гвалту ў сям'і, сёння мы робім акцэнт на паляпшэнні якасці прадастаўленых паслуг, — лічыць Вольга Янчук, генеральны сакратар Беларускай асацыяцыі маладых хрысціянскіх жанчын. — На гэты момант у Беларусі на базе грамадскіх і дзяржаўных арганізацый аказваецца шырокі спектр паслуг па прадухіленні хатняга гвалту. Адпрацоўваюцца міжведамасныя механізмы комплекснага рэагавання на такія выпадкі, аднак гэтая работа носіць несістэмны характар, і часцяком пакутуе яе якасць праз адсутнасць адпаведнага навучання спецыялістаў, прадастаўленне некаторых паслуг выключна ў працоўны час.
Тым часам у Беларусі ўжо стартавала «аранжавая» кампанія па прадухіленні гвалту ў адносінах да жанчын. Яна працягнецца да 10 снежня. Агнія Асановіч, спецыяліст па сувязях з грамадскасцю фонду ААН у галіне народанасельніцтва, паведаміла, што ў нашай краіне пройдзе цэлы комплекс тэматычных мерапрыемстваў. Вадзіцелям у Мінску, Брэсце, Барысаве, Гродне, Смаргоні супрацоўнікі ДАІ ўжо раздаюць аранжавыя стужачкі — сімвал акцыі, а 4 снежня Нацыянальная бібліятэка ў знак барацьбы з гвалтам загарыцца аранжавым колерам. На 8 снежня ў рамках кінафестывалю, прысвечанага правам чалавека, у кінатэатры «Перамога» запланаваны паказ фільма «Чужая», па тэме гвалту над жанчынамі.
Тарас ШЧЫРЫ
taras@zviazda.by
Фота Надзеі БУЖАН
Куды званіць, калі адчуў праблему?
8 801 100 8 801 — агульнанацыянальная лінія для пацярпелых ад хатняга гвалту. Са стацыянарнага тэлефона званок бясплатны, з мабільнага — па тарыфах аператара.
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
Амаль тысяча дзвесце чалавек сабраліся, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
