17 жніўня ў беларускім Астраўцы прайшлі грамадскія слуханні, прысвечаныя пытанням бяспекі будаўніцтва атамнай электрастанцыі ў нашай краіне.
Слуханні прайшлі нават больш чым проста прадказальна. У папярэднія два гады беларускі бок прыняў усе неабходныя намаганні ў рамках сваіх міжнародных абавязацельстваў для інфармавання кампетэнтных органаў Літвы. І 17 жніўня беларусы на высокім узроўні арганізавалі і правялі мерапрыемствы.
Літоўскі бок паслядоўна ігнараваў свае міжнародныя абавязацельствы ў дачыненні да Беларусі, а таксама да ўласнага насельніцтва і ўсяляк зацягваў і сабатаваў завяршэнне пагаджальных працэдур. І 17 жніўня афіцыйныя прадстаўнікі Літвы адмовіліся прымаць удзел у слуханнях. З Літвы прыехалі журналісты, зацікаўленыя эксперты і грамадскія дзеячы, выслухалі беларускі бок, задалі свае чаканыя пытанні і атрымалі на іх чаканыя прафесійныя адказы (якія, дарэчы, ужо агучваліся і накіроўваліся ў Літву шмат разоў, у тым ліку — на літоўскай мове).
Затым бакі абмяняліся таксама чаканымі заявамі, ніяк не звязанымі са зместам слуханняў. МЗС Літвы ў асобе міністра Лінаса Лінкявічуса
заявіла, што беларусы "зладзілі шоу" і не выконваюць свае міжнародныя абавязацельствы, таму, маўляў, літоўскія чыноўнікі праігнаравалі слуханні. Беларусы ж раней яшчэ раз пацвердзілі сваю прыхільнасць да выканання міжнародных абавязацельстваў і адкрытасць у працэсе будаўніцтва Астравецкай АЭС.
Напярэдадні слуханняў мы ўжо пісалі пра тое, што літоўскі бок, хутчэй за ўсё, захавае сваю неканструктыўную пазіцыю. Але зараз, на наш погляд, з'явілася падстава, каб удакладніць гэтае бачанне.
З аднаго боку, дзеянні Вільнюса прадыктаваны карыслівымі інтарэсамі. Калі ў праектныя тэрміны будзе створана Беларуская АЭС, то будаўніцтва ўласнай, літоўскай АЭС у Вісагіне будзе ўжо немэтазгодным. У падобным ключы літоўскі бок ужо фактычна сарваў будаўніцтва Балтыйскай АЭС у Калінінградзе. Тут нашы суседзі сумесна з Польшчай і Латвіяй заявілі, што не будуць купляць электраэнергію з расійскага анклава, тым самым пазбавіўшы праект экспартных перспектыў. Такім чынам, у Вільнюса быццам бы свая паслядоўная лінія.
Але з другога боку, ёсць у гэтай справе адна нестыкоўка. Большасць літоўцаў на нядаўнім рэферэндуме ўжо выказалася супраць будаўніцтва ў Літве ўласнай АЭС. І гэтае рашэнне вымушана была прызнаць прэзідэнт краіны Даля Грыбаўскайтэ. У чым жа тады сэнс далейшага сабатажу праекта Беларускай АЭС?
Мне чамусьці думаецца, што сэнс якраз у самім сабатажы. Задача літоўскага МЗС — прадухіліць рэалізацыю і беларускага, і расійскага праектаў. Пры тым, што літоўскі праект будаўніцтва АЭС таксама рэалізоўвацца не будзе. І ўсе гэта ведаюць.
Справа ў тым, што стварэнне любой буйной АЭС істотна зменіць энергетычны баланс у рэгіёне і міжволі стане імпульсам для яго прамысловага развіцця. Але Літва ад прамысловага развіцця адмовілася даўно і незваротна, перайшоўшы да існавання ў рэжыме міграцыйна-датацыйнай эканомікі. А буйным гульцам у ЕС і ўплывовым пазарэгіянальным дзяржавам прамысловае развіццё ў Цэнтральнай Еўропе ўвогуле не трэба: свая прамысловасць недазагружана. Патрэбны толькі рынкі збыту, танная рабочая сіла і палітыкі, якія ахвотна ўвязваюцца ў геапалітычныя авантуры, — якраз тое, што дадуць пазбаўленыя індустрыі і ўласнай энергетыкі краіны Цэнтральнай і Усходняй Еўропы.
Таму разважаць аб паслядоўнасці і рацыянальнасці літоўскага боку ў сітуацыі, якая зараз склалася, бессэнсоўна.
Сэнс мае толькі адно: перайсці да актыўнага этапу будаўніцтва АЭС, па магчымасці скарачаючы тэрміны рэалізацыі праекта (вядома, не ў шкоду бяспецы). І праз пяць гадоў выйсці на прынцыпова новы ўзровень энергетычнай забяспечанасці рэгіёна, стварыўшы ўмовы для індустрыяльнага і прамысловага адраджэння Цэнтральнай Еўропы.
Юрый Царык,
палітычны аналітык,
кіраўнік Беларускай групы развіцця.
А разам з імі навучанне, сацпакет і нават жыллё.
Беларусь — адзін з сусветных лідараў у галіне здабычы і глыбокай перапрацоўкі торфу.
«Мы зацікаўлены, каб да нас прыязджалі».
