Вы тут

Анжаліка Крашэўская: «У тэатры адчуваеш сябе жывым чалавекам»


Тэатр можа ўсё... Гэта спрабавалі нам данесці яшчэ летась: спачатку ў роліку да пачатку фестывалю «ТэАрт», а потым і праз спектаклі, паказаныя на форуме. Спрэчкі, думкі, развагі, вір эмоцый працягваліся і пасля і станавіліся ўжо часткай твайго свету, а рэальнае жыццё ў некаторыя моманты, наадварот, магло здавацца не вельмі ўдалай пастаноўкай, імітацыяй са штучнымі пачуццямі. Міжнародны тэатральны форум «ТэАрт» з'явіўся для таго, каб дэманстраваць, што ж можа тэатр як мастацтва. І беларускі тэатр у прыватнасці. Сёлета гэта будзе асаблівая тэма для разваг падчас фествалю «ТэАрт», які пачнецца праз тыдзень. Чым адметны гэты форум, тлумачыць яго дырэктар Анжаліка Крашэўская.

1379751442199_21-26

— Вы мелі дачыненне да арганізацыі тэатральных фестываляў у рамках дзяржаўнага тэатра. Чым была прадыктавана ідэя стварэння асобнага Цэнтра візуальных і выканальніцкіх мастацтваў?

— Я працавала ў Купалаўскім тэатры і займалася фестывалем «Панарама» ў 2007-2009 гадах. Дапамагала рабіць тэатральны тыдзень з Белгазпрамбанкам. Ведала, што значыць праца па арганізацыі фестываляў. І аднойчы пайшла да міністра Паўла Латушкі з ідэяй стварэння цэнтра, які б акумуляваў нейкія праекты, у тым ліку фестывальныя. Таму што часам у маштабах нейкай адной арганізацыі (напрыклад, тэатра) гэта рабіць даволі складана: у яе ёсць сваё жыццё, свае задачы. Міністр падтрымаў ідэю, але ў дадатак папрасіў далучыцца да падрыхтоўкі кінафестывалю «Лістапад». Я пагадзілася. Атрымалася, што мы прыйшлі з ініцыятывай, якая ўпісалася ў канцэпцыю прыватна-дзяржаўнага партнёрства. У выніку з'явіўся Цэнтр візуальных і выканальніцкіх мастацтваў, які ажыццяўляе з аднаго боку — дзяржаўны праект, з другога — прыватны, але падтрыманы дзяржавай: «Лістапад» (фестываль, у якім зацікаўлена дзяржава) і «ТэАрт» (праект, у ажыццяўленні якога дапамагае Белгазпрамбанк).

Мы сабралі кола аднадумцаў. Кінафестывалем я займаюся як дырэктар больш арганізацыйна. Таму што ёсць праграмныя дырэктары, людзі, якія генерыруюць ідэі, прафесійна займаюцца адборам карцін, канцэпцыяй фестывалю і так далей. У «ТэАтр» фактычна трансфармаваўся «Тэатральны тыдзень з Белгазпрамбанкам», але мы адышлі ад пэўнай тэматыкі ў падборы спектакляў. Хацелася б прывозіць і паказваць яркія рэчы, вядомыя ў той ці іншай краіне.

— Як фарміруецца рашэнне, што прывозіць у Мінск?

— Я шмат спектакляў гляджу, езджу, кантактую з крытыкамі (нашымі і замежнымі). Не проста праглядаю — бяру ўдзел у абмеркаваннях пастановак. Ёсць спектаклі, якія я не запрашаю: разумею, што, можа быць, нашаму гледачу гэта зарана глядзець. Жыхары Беларусі ўсё ж даволі кансерватыўныя ў поглядах на мастацтва. Таму пакуль мы ўсё робім асцярожна і паступова спрабуем давесці нашай публіцы, што тэатр можа быць розны. Аднак часам адчуваецца, што ў гледача ёсць попыт на рэчы дастаткова радыкальныя. Публіка гатовая да іх: немагчыма быць адарваным ад рэальнага жыцця, калі жывеш у гэтым свеце, ездзіш, глядзіш, кантактуеш з іншымі людзьмі. І тэатр жыве ў рэальных умовах, рэагуе на жыццё. А ў нас пакуль атрымліваецца, што жыццё — само па сабе, а тэатр — сам па сабе, нібыта спыніўся ў нейкім моманце.

— Летась было больш ухілу ў бок запрошаных спектакляў. Сёлета з'яўляецца беларуская праграма. Чым гэта матывавана?

— Акрамя арганізацыі тэатральнага форуму, мы яшчэ пачалі развіваць тэму праектнага тэатра, але імкнёмся да таго, каб праект быў не разавы, нягледзячы на тое, што ў нас няма ўласнай базы. Але пад нейкі тэатральны праект запрашаюцца рэжысёр, мастак, акцёры. Летась мы зрабілі ўласнымі намаганнямі 2 пастаноўкі. Сёлета ажыццяўляем тры пастаноўкі, якія будзем паказваць нейкі перыяд. У аснове — сучасная беларуская драматургія. Мы займаліся больш міжнароднай праграмай, але праца сама прывяла нас да гэтага. Таму што на кожным фестывалі, у якім я бяру ўдзел, мне задаюць пытанне: а калі мы ўбачым беларускі тэатр? З нашых тэатраў больш ведаюць лялечныя, менш — драматычныя. Гэта першае. Другое: беларускія драматургі ў шорт-лістах шматлікіх конкурсаў, іх ведаюць, іх ставяць. І тады ўзнікае пытанне: а калі і дзе будзе магчымасць убачыць пастаноўкі паводле іх п'ес у беларускіх тэатрах?.. Зразумела, што кожны тэатр сам ладзіць сваю рэпертуарную палітыку і ставіць тое, што лічыць патрэбным рэжысёр. Але калі ёсць пытанне, то я паспрабавала знайсці адказ на яго — пачала чытаць п'есы, сустракалася з драматургамі. Так узнікла ідэя таго, каб зрабіць асобны праект і прэзентаваць яго ў рамках тэатральнага форума.

Пачалося ўсё з сустрэчы з Дзмітрыем Валкастрэлавым у Піцеры. Пры сустрэчы мы размаўлялі пра тое, што яго Тэатр Роst, які ставіць п'есы Паўла Пражко, фактычна займаецца беларускай драматургіяй у Расіі. Але пагадзіцеся: дзіўна прывозіць з Піцера айчыннага аўтара, каб паказаць у Беларусі... Вырашылі, што трэба ставіць Пражко тут. Звязаліся з ім, ён вельмі доўга думаў пра тое, каб была новая рэч, якая дагэтуль не была выкарыстана. Мы пачалі сустракацца з іншымі маладымі драматургамі. Мне вельмі спадабалася п'еса Дзмітрыя Багаслаўскага «Ціхае шапаценне сыходзячых крокаў». Я стала шукаць рэжысёра, які б яе паставіў. Выпадкова высветлілася, што Канфедэрацыя тэатральных саюзаў будзе ажыццяўляць гэты праект у Тэатры беларускай драматургіі. Яшчэ мне прыйшла прапанова ад Сямёна Александроўскага паставіць Канстанціна Сцешыка «Кароткачасовая». Натуральна, нельга было адмовіцца. Далучыўся Вячаслаў Іназемцаў з тэатрам «Інжэст», у якога ёсць свая публіка. Далей даведаліся, што ў Тэатры беларускай драматургіі была чытка п'есы «Раtrіs», якую яны прыдумалі ўтрох — Багаслаўскі, Красоўкі, Анцэлевіч — у такім кірунку, як дакументальны тэатр. Яшчэ адзін беларускі драматург падключыўся ўжо як кампазітар — Павел Расолька. Пастаноўка будзе сведчаннем таго, што, калі ёсць жаданне, то шмат што можна зрабіць, нават пры адсутнасці магчымасцяў.

— Такім чынам вы ствараеце магчымасць нашым тэатрам прыгледзецца да сваіх жа драматургаў? Ці асобная беларуская праграма ў большай ступені паўстала як альтэрнатыва?

— Хутчэй альтэрнатыва. І часткова я апраўдваю рэпертуарныя тэатры. Калі мы пачалі шукаць рэжысёра на «Ціхае шапаценне...», то гэта аказалася не проста. Такі матэрыял трэба адчуваць. Павел Пражко вядомы ў Расіі як драматург, але там няшмат рэжысёраў бяруцца яго ставіць. Не ведаю, ці атрымаецца ў нас падштурхнуць увагу рэжысёраў да айчынных драматургаў. Думаю, што яна пакрысе будзе прыходзіць, але не адразу. Таму ёсць страх: мы бяром на сябе пэўную адказнасць. Яна яшчэ і ў магчымасці для маладых рэжысёраў нешта паспрабаваць паставіць. А ўдачу ж ніхто не гарантуе... Але як яшчэ вучыцца, калі не рабіць? Сёлета будзе эксперымент з сучаснай беларускай драматургіяй, далей не магу сказаць, ці будзе працяг гэтай працы, можа, перапынак возьмем...

— Вы спрабуеце прапанаваць нешта новае. Хоць, напэўна, ёсць у гэтым рызыка — з пункту гледжання камерцыі.

— Тэатральны форум і кінафестываль — не камерцыйныя праекты. Вядома, прывозіць медыйных акцёраў з мінімальнымі выдаткамі і чаканымі аншлагамі, — перспектыўны антрэпрызны кірунак. Але я адношу сябе да часткі глядацкай аўдыторыі, таму я ў большай ступені прадзюсар, які адбірае спектаклі не з пункту гледжання камерцыі, а з пункту гледжання прэзентацыі. Калі гэта мне цікава, то публіка, якая ў нас ёсць (а яна розная) таксама можа зацікавіцца. Я правяраю на сабе. І ведаю, што ў Мінску ёсць інтэлігентная, адукаваная, цікаўная публіка. Мы ж залы ў папярэднія разы запаўнялі. Людзі купляюць квіткі і прыходзяць. Летась былі спектаклі, калі аншлагі назіраліся яшчэ на стадыі продажу квіткоў. Сёлета тое ж самае. Насамрэч карыстаюцца вялікай увагай нават самыя радыкальныя спектаклі. Але калі мы разумеем, што гэта не для ўсіх, то наўмысна акцэнтуем, папярэджваем пра гэта, каб потым не было шоку ў гледача. Сёлета нас чакаюць «Лір» і «Shооt/ Gеt Trеаsurе/ Rереаt» (радыкальная рэч, якая ідзе ў галерэі 6 гадзін).

— Ці разумеюць вас спонсары ў тым, што вы выбіраеце для паказу? Наколькі яны наогул гатовыя падтрымліваць культурныя праекты?

— З гэтым заўсёды складана. Але я ўдзячная лёсу, што з 2007 года Белгазпрамбанк быў аднадумцам у частцы прасоўвання міжнародных тэатральных праектаў. Сёння гэта адзін з галоўных спонсараў, партнёраў і заснавальнікаў гэтага мерапрыемства, таму што яны нясуць не проста фінансавую падтрымку, яны падзяляюць адказнасць за арганізацыю нашых праектаў. Яны дапамагаюць і тым, што прасоўваюць нас, у тым ліку ў пошуках дадатковых крыніц фінансавання. Акрамя Белгазпрамбанка сёлета нам упершыню дапамог «Газпрам трансгаз Беларусь». Не так шмат у нас спонсараў, якія падтрымліваюць культуру. Але дапамагае міжнароднае культурнае супрацоўніцтва: з пасольствам Францыі, Інстытутам Гётэ. Інстытут Адама Міцкевіча дапамог у падрыхтоўцы спектакля «Патрыс», акрамя таго, мы маем магчымасць паказаць тэхнічна вельмі складаную пастаноўку Кшыштафа Варлікоўскага «(А)палонія», якая атрымала «Залатую маску» як лепшы еўрапейскі спектакль. Хто ж будзе супраць, каб у Беларусі гэта пабачылі? Насамрэч важна, каб у нашай краіне была магчымасць разумець, што адбываецца ў сусветным тэатральным мастацтве. Бо мы — частка цяперашняй чалавечай цывілізацыі, мы не існуём адасоблена. Мы прывозім лепшыя дасягненні сусветнага тэатральнага мастацтва. І кошт квіткоў на фестывалі ў Мінску ніжэйшы, чым у Маскве ці ў Францыі, напрыклад, адкуль да нас прыязджаюць тэатры. У звычайнага чалавека можа не быць магчымасці кудысьці паехаць, а той, хто можа паехаць, можа не ведаць, на што трэба ісці там у тэатрах. А яму прапаноўваюць паглядзець тут, на месцы, за іншыя грошы. Чым больш у нас будзе такіх магчымасцяў, тым вышэйшы будзе ўзровень культуры людзей.

— Вы свядома паказваеце тэатры, якія імкнуцца не столькі забаўляць, колькі ашарашыць чалавека?

— Забаў і так шмат, але ж часам яны нас не радуюць. Яны не прымушаюць думаць: можна паглядзець камедыю і назаўтра прачнуцца са сваімі ўчарашнімі праблемамі. Сыход ад іх не прывядзе да вырашэння. Але метадам вобразнага ўздзеяння чалавек успрымае нейкую інфармацыю і пачынае дзейнічаць нават у дачыненні да сябе, робіць нейкія крокі да зрухаў. Мастак (творца) у тэатры не проста самавыяўляецца, тэатр — гэта дыялог з чалавекам. Мы даём магчымасць пачуць абодва бакі — стваральнікаў і публікі — падчас дыскусій пасля спектакляў. Творцам гэта цікава: як іх успрымаюць у іншай краіне, ці разумеюць. Для гледача таксама важна, можа быць, атрымаць нейкае ўдакладненне, тлумачэнне ўбачанаму — спектаклі бываюць дастаткова складаныя, людзі могуць закрыцца ў сваім непаразуменні. Калі размова пачынаецца, узнікае адкрытасць.

— Вы ў тэатральны свет прыйшлі з іншай сферы. Што вас так захапіла ў тэатры, што вы зрабілі яго сваёй справай?

— Я заўсёды цікавілася літаратурай, тэатрам, яшчэ калі вучылася. У жыцці так бывае: ты нечым захапляешся, і тваё захапленне становіцца прафесіяй — часткова (я ж не стаўлю спектаклі). Я больш прадзюсар, разглядаю ўсё з пункту гледжання прасоўвання. Мне, можа быць, таксама нейкіх рэчаў у нашым мастацкім жыцці не хапае і хочацца іх бачыць. Але акрамя таго, пра што даведваюся, чытаю, я стараюся з кімсьці параіцца, абмеркаваць, каб пераканацца, ці правільна адчуваю.

— Што вы для сябе знаходзіце ў тэатры як глядач, як чалавек?

— Эмоцыі. Мне здаецца, тая доза добрага эмацыянальнага ўсплёску, якую ты атрымліваеш, кампенсуе шмат якія рэчы: паўсядзённасць, праблемы, стрэсы. Ты можаш ад іх пазбавіцца і ў той жа момант папоўніць уласную энергію. Мяне моцна ўразіў і таму летась быў на «ТэАрце» спектакль Рамэа Кастэлучы «Аб канцэпцыі Вобраза Сына Божага». Дагэтуль яго ўзгадваюць. Мне здаецца, што візуальнае ўспрыманне правакуе жывую рэакцыю. І бывае, што менавіта ў тэатры ты адчуваеш сябе жывым чалавекам. Далей прыходзяць думкі: як, дзеля чаго? І што зрабіць, каб іншыя адчулі тое ж?..

Ларыса ЦІМОШЫК.

Выбар рэдакцыі

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Актрыса НАДТ імя М. Горкага — пра шлях да сцэны і натхненне.

Грамадства

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

Тата і мама — два самыя важныя чалавекі ў жыцці кожнага дзіцяці.