Вы тут

Звон па­мя­ці братоў-сла­вян


Апа­вя­дан­не-роз­дум

Со­ней­ка сва­і­мі праз­рыс­ты­мі пра­мя­ня­мі цяг­ну­ла­ся да да­ху хра­ма, аб­ды­ма­ла яго ста­рыя сце­ны, грэ­ла сва­ім цяп­лом. Яно быц­цам пра­сі­ла храм устаць, абу­дзіц­ца, ад­ка­заць яму на пя­шчо­ту. Але ён маў­чаў, маў­чаў усі­мі сва­і­мі зва­на­мі... І та­ды, не атры­маў­шы ад­ка­зу, сон­ца па­кі­да­ла яго і спус­ка­ла пра­мя­ні да зям­лі. Так бы­ло з дня ў дзень.

Але ад­ной­чы з усёй мо­цай пра­гу­ча­ла: «Бом!..» Ма­гут­нае рэ­ха спа­ло­ха­ла­ся, але ўмо­мант пад­ха­пі­ла гэ­ты гук, па­нес­ла да рэч­кі, во­зе­ра, ле­су, да лю­дзей. Яно кры­ча­ла ўсім і кож­на­му: «Бом-бом-бом-ом-ом!». Гэ­та чу­ла кож­нае дрэў­ца, кож­ная кроп­ля, кож­ная іс­то­та. «Дзынь-нь-нь!» — пра­гу­ча­ла быц­цам у пад­трым­ку. Лю­дзі, якія іш­лі, як заў­сё­ды, спы­ні­лі­ся. Толь­кі ста­рыя ве­да­лі, як гу­чыць гэ­ты храм. Зноў пра­гу­ча­ла: «Бом-дзынь-дзынь-бом-ом!»

Увесь гэ­ты хор злі­ваў­ся ў адзі­ную плынь гу­каў, якая лі­ла­ся жы­вой сі­лай у ду­шу кож­на­га, хто чуў яе. Сэр­ца ча­ла­ве­ка, які слу­хае гэ­ты гук, ір­вец­ца на част­кі з кож­ным «дзінь» і ўспых­вае, як по­лы­мя, з кож­ным «бом». І ад гэ­тай су­куп­нас­ці ад­чу­ван­няў усё на­ва­кол­ле зда­ец­ца «ма­лі­на­вым». Гэ­ты звон льец­ца ў ста­ра­жыт­ную ра­ку, рад­ніц­ца з яе цём­ны­мі во­да­мі, і яна, ра­ка, пад­хоп­лі­вае звон на свае хва­лі і ня­се, за­ка­лых­ва­ю­чы, пес­ця­чы. Апош­ні раз пра­гу­ча­ла: «Бом!» — і ўсё сціх­ла.

Ні­хто не ра­зу­меў, ці бы­ла гэ­тая пры­га­жосць на са­мой спра­ве. Але ся­род на­тоў­пу раз­даў­ся го­лас: «Ён па­пя­рэдж­вае, про­сіць, абе­ра­гае». Усе рас­сту­пі­лі­ся, і па­ся­рэ­дзі­не гэ­та­га жы­во­га ко­ла апы­нуў­ся ста­ры. Сі­вая ба­ра­да пры­кры­ва­ла яго тон­кую шыю, вы­сах­лыя ру­кі тры­ма­лі кій, а во­чы, поў­ныя слёз, гля­дзе­лі ўга­ру, на храм. Усе сці­шы­лі­ся, і ста­ры па­чаў свой апо­вед: «Ка­лісь­ці, ка­лі на гэ­тым све­це не бы­ло вой­наў і спрэ­чак, ка­лі ча­ла­век і пры­ро­да жы­лі ра­зам, ка­лі на гэ­тым мес­цы быў глу­хі лес і на сот­ні кі­ла­мет­раў не бы­ло ні ду­шы, ад­быў­ся тут гэ­ты вы­па­дак. Я не ве­даю, праў­да ці не, ле­ген­да ці каз­ка, але мне рас­ка­заў мой дзед, а яму яго дзед. Рас­ка­жу вам і я. Дык вось. Даў­ным-даў­но жыў тут вя­лі­кі князь. Бы­ла ў яго жон­ка, пры­га­жос­ці якой зайз­дрос­ці­лі ўсе жан­чы­ны. І на­ра­дзі­лі­ся ў гэ­та­га кня­зя два сы­ны. Рас­лі яны хут­ка, ду­жэ­лі. Баць­ка ву­чыў іх пра­ца­ваць, а ма­ці — за­ко­ну ча­ла­ве­ча­му. І ўсё бы­ло б доб­ра, ка­лі б ад­ной­чы не па­сва­ры­лі­ся бра­ты. І та­кая моц­ная спрэч­ка ў іх бы­ла, што ні ма­ці, ні баць­ка не змаг­лі па­мі­рыць іх. Ра­зы­шлі­ся та­ды яны ў роз­ныя ба­кі, а баць­кі за­ста­лі­ся ад­ны. Іш­лі га­ды, кож­ны з бра­тоў род вя­лі­кі па­чаў, а крыў­да па­між імі ста­я­ла. Але ад­ной­чы прый­шла бя­да: на­па­лі на ха­ту баць­коў злыя во­ра­гі і спа­лі­лі дом, за­бі­лі кня­гі­ню, а баць­ку жыц­цё да­ра­ва­лі. І як ні ма­ліў, ні пра­сіў князь да­па­мо­гі — не пры­еха­лі бра­ты. І та­ды вы­ра­шыў князь храм па­бу­да­ваць.

Кож­ны дзень клаў ён у сця­ну ка­мень, аб­чэс­ваў яго, му­ра­ваў. І ка­лі ся­род ру­ін вы­рас бе­лы, бы ма­гут­ны во­лат, бу­ды­нак, уда­рыў баць­ка ў звон, і ма­гут­нае рэ­ха раз­нес­ла па ўсёй зям­лі крык. Апа­мя­та­лі­ся та­ды бра­ты і ру­шы­лі на да­па­мо­гу. І ў той са­мы мо­мант, ка­лі ўда­рыў звон, ва­ро­жая стра­ла пра­ця­ла сэр­ца баць­кі, і кроў яго аб­лі­ла храм. І стаў ён чыр­во­ным. Ка­ля пад­нож­жа гэ­та­га хра­ма бра­ты па­мі­ры­лі­ся, а баць­ку па­ха­ва­лі ў ім. Ра­зам хут­ка пра­гна­лі яны во­ра­га і аб'­яд­на­лі­ся ў адзін на­род. З та­го ча­су, як толь­кі па­чы­на­ец­ца спрэч­ка па­між бра­та­мі, дух баць­кі па­чы­нае зва­ніць...»

Ста­ры сціх, і ўста­ля­ва­ла­ся ці­шы­ня. Кож­ны ду­маў пра сваё. Усе па­ча­лі ра­зы­хо­дзіц­ца. Але ця­пер, пра­хо­дзя­чы мі­ма, кож­ны ўзды­маў во­чы і пры­гад­ваў гэ­ты «ма­лі­на­вы» звон па­мя­ці. У кож­на­га ў ду­шы за­па­лі­ла­ся іск­рын­ка лю­бо­ві да брат­ня­га на­ро­да. Коль­кі ра­зоў гу­чаў гэ­ты звон? Лю­дзі па­сту­по­ва па­ча­лі ра­зу­мець, што іх сі­ла ў адзін­стве, бра­тэр­стве. Але яны ўсё роў­на вяр­та­лі­ся ў дум­ках да той спрэч­кі. Ча­му толь­кі го­ра згур­тоў­вае нас? Ча­му толь­кі ў вой­нах і бя­дзе мы яд­на­ем­ся? Па­мя­та­е­це сло­вы: «Тры­май­ся, бра­ток, усё бу­дзе доб­ра»? Ча­му мы не мо­жам ска­заць гэ­тых слоў не пад свіст куль і бой гар­мат, а пад ша­па­цен­не ліс­тоў і спеў пту­шак? Ча­му не мо­жам ха­дзіць адзін да ад­на­го на свя­ты (бо ў нас агуль­ныя свя­ты, бо мы — бра­ты)? Ча­му зноў і зноў зві­ніць гэ­ты звон?..

Дык што агуль­на­га ў нас? Я лі­чу, што гэ­та на­ша ду­хоў­нае адзін­ства, адзін­ства на­шых по­гля­даў на жыц­цё, на свет, на Бо­га. Ні­што не мо­жа быць вы­шэй за гэ­тае адзін­ства. А звон па­пя­рэдж­вае нас аб тым, што мы па­ча­лі ра­зы­хо­дзіц­ца. Звон абе­ра­гае нас ад кан­чат­ко­ва­га раз'­яд­нан­ня...

На­тал­ля ПА­ТУП­ЧЫК,

выпуск­ні­ца 11 кла­са гімназіі № 1 г. Гор­кі.

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».