Раз­ві­тан­не з ка­вяр­няй

«Не пай­ду ся­гон­ня на пляж…», — пра­маў­ля­ла ў ад­ным з ма­на­ло­гаў гу­ма­рыст­ка Кла­ра Но­ві­ка­ва.

Я, на вя­лі­заз­ны жаль, так­са­ма не пай­ду, та­му што вод­пуск скон­чыў­ся, а з ім…

«Хел­ло!», «Гу­тэн таг!», «Доб­рый день!» — афі­цы­ян­ты шмат­лі­кіх ба­раў, ка­вяр­няў ды рэ­ста­ра­наў, пра­даў­цы пя­кар­няў толь­кі што не ха­па­лі за «фал­ды»: ці не кож­на­му стрэч­на­му — і яшчэ зда­лёк — яны ўсмі­ха­лі­ся, ці не з кож­ным ві­та­лі­ся (і вы­зна­ча­лі ж ней­кім чы­нам па­трэб­ную мо­ву!), за­пра­ша­лі зай­сці — па­сне­даць, па­па­луд­на­ваць, па­вя­чэ­раць, пе­ра­ку­сіць, па­каш­та­ваць; на ўсе га­ла­сы абя­ца­лі, што гэ­та бу­дзе ня­до­ра­га (ме­ню, да­рэ­чы, з усі­мі цэ­на­мі і на не­каль­кіх мо­вах раз­ме­шча­ны яшчэ на ву­лі­цы), што гэ­та хут­ка і — но­вае слоў­ца, пе­ра­ня­тае ад проць­мы рус­ка­моў­ных — укус­на.

Ад па­доб­на­га тры­адзін­ства ад­мо­віц­ца, зга­дзі­це­ся, цяж­ка, бо яно ж і са­праў­ды — ча­ла­век га­лод­ны ні на што не год­ны… Да та­го ж ад­па­чы­нак яму, та­му ча­ла­ве­ку, да­ец­ца толь­кі раз на год (не на­грэ­еш­ся ле­там — на­мерз­неш­ся зі­мой) і імен­на на тое, каб ён ад­па­чыў — яшчэ і ад кух­ні.

Так што — бы­ла ні бы­ла, трэ­ба ж па­чы­наць — мы збоч­ва­ем у ад­ну з ка­вяр­няў, зай­ма­ем сто­лік.

Азір­нуц­ца не па­спя­ва­ем: на ім ужо з'я­ві­ла­ся пры­го­жае блю­да з дух­мя­ным хле­бам, лыж­кі і ві­дэль­цы, ме­ню… У нас (на су­ме­сі рус­кай з анг­лій­скай) ужо спы­та­лі, ці не пры­нес­ці неш­та з на­піт­каў (гэ­та не­ка­лі тое ж пі­ва, ка­ву ды гар­ба­ту пі­лі пас­ля та­го, як па­елі, ця­пер мож­на і пе­рад…), пры­ня­лі за­каз. Праз лі­ча­ныя хві­лі­ны (без пе­ра­больш­ван­ня) пе­рад на­мі з'ві­лі­ся… пус­тыя та­лер­кі, а сле­дам у лад­най су­пні­цы (як у леп­шых да­мах!..) нам пры­нес­лі чор­бу. (Між­воль­ны ўспа­мін: «Не сёр­бай, сы­нок, — про­сіць аў­цюч­ка ў ма­ло­га, — а то свін­кі збя­гуц­ца…)

Вы не вя­лі­кі ама­тар сёр­баць і пер­шае ха­це­лі хі­ба па­спытаць? Не пы­тан­не, як той ка­заў: зга­да­ную чор­бу (дух­мя­ны, на­ва­рыс­ты суп без звык­лых кры­ша­ноў га­род­ні­ны) афі­цы­янт на­лі­вае вель­мі асця­рож­на, па­во­лі — а та­му ў лю­бое ім­гнен­не вы мо­жа­це спы­ніць яго, ка­лі не сло­вам, то жэс­там: «До».

Аль­бо пра­маў­чаць…

Ну са­праў­ды: вы ж маг­лі на­ха­дзіц­ца пад­час эк­скур­сіі аль­бо, да­рваў­шы­ся да мо­ра, да цяп­лют­кай ва­ды, на­пла­вац­ца так, што за­раз з'е­лі б ва­ла? У гэ­тым вы­пад­ку та­лер­ку наль­юць вам, што на­зы­ва­ец­ца, з коп­ту­рам…

(Да­рэ­чы, наш су­сед па сто­лі­ку да вось та­кой, паў­нют­кай, як­раз пры­ла­жыў­ся… Са сма­кам пад­мёў — і яе, і цэ­лае блю­да хле­ба. А пас­ля гэ­та­га за­да­во­ле­на вы­цер вус­ны, па­чу­хаў пад май­кай аб­луп­ле­ны ад за­га­ру жы­вот і ска­заў афі­цы­ян­ту, што ўсё, яму ха­пі­ла — ес­ці больш ні­чо­га не бу­дзе, хоць і за­ка­заў…

Ду­ма­е­це, афі­цы­янт абу­рыў­ся? Не, ні­ко­леч­кі: з той са­май доб­ра­зыч­лі­вай усмеш­кай ён паў­та­рыў сваё за­пы­таль­нае, ці «ўкус­на» ж з'е­ла­ся, ды за­пра­сіў за­хо­дзіць яшчэ, бо на­ват та­кі ядок (пры­быт­ку з яго — як ка­ток на­пла­каў) для пры­ват­най страў­ні лепш, чым ні­я­кі. Апроч та­го — гэ­та сён­ня днём ён «ні­я­кі» — аб­ме­жа­ваў­ся той чор­бай з хле­бам, а ўжо ве­ча­рам — цал­кам маг­чы­ма, бо да­ро­гу ве­дае — прый­дзе яшчэ, на­ват не адзін. І за­ка­жуць яны…).

Зрэш­ты, пра су­се­да па сто­лі­ку гэ­та так, да сло­ва. Га­лоў­нае ж, што ку­ха­ры тут (кан­ку­рэн­цыя!) кі­ру­юц­ца ба­бу­лі­ным пра­ві­лам: «Га­та­ваць трэ­ба смач­на, а не ўме­еш — не псуй пра­дук­ты», што аб­слу­гоў­ва­ю­чы пер­са­нал пра­цуе доб­ра, бо той жа афі­цы­янт, пра­хо­дзя­чы мі­ма (і як быц­цам па ін­шых спра­вах?), вас па­ста­ян­на ба­чыць, бо ён (і тут жа!) не­ўпры­кмет пры­мае са ста­ла пус­тыя та­лер­кі, кла­пат­лі­ва, як і на­ле­жыць са­праўд­на­му гас­па­да­ру, пы­тае ў гас­цей, ці смач­на ж пры­га­та­ва­на, ці не трэ­ба пры­нес­ці неш­та яшчэ — ча­ры­цу мяс­цо­вай га­рэл­кі, ней­кіх сло­ды­чаў, са­да­ві­ны, ма­ро­зі­ва?

Да та­го ж по­тым, скон­чыў­шы тра­пе­зу, вы не бу­дзе­це ча­каць яго, пра­сіць, каб пры­нёс ра­ху­нак. Афі­цы­янт (ся­род іх пе­ра­важ­на муж­чы­ны) па­ды­дзе сам — па­дасць раз­лік, хут­ка пры­ня­се рэш­ту. Ча­я­выя, ну вя­до­ма ж, ві­та­юц­ца…

Ад­нак не­за­леж­на ад та­го, па­кі­ну­лі вы іх ці не і ў якім па­ме­ры, вам аба­вяз­ко­ва па­дзя­ку­юць, што прый­шлі, што пад­сіл­ка­ва­лі­ся імен­на тут, за ва­мі аба­вяз­ко­ва пра­со­чаць, каб вы ні­чо­га не за­бы­лі­ся. А што са­мае дзіў­нае — вас за­пом­няць у твар, каб у на­ступ­ны раз ві­таць ужо тро­хі па-ін­ша­му, як доб­рых зна­ём­цаў — з усі­мі ад­сюль на­ступ­ства­мі.

…У на­шы, ста­ліч­ныя пунк­ты гра­мад­ска­га хар­ча­ван­ня (на­за­вем іх так) не за­пра­шае па­куль ні­хто: ад­кры­ты, пра­цу­юць — і дзя­куй Бо­гу: хо­чаш ес­ці — за­ходзь, мес­цаў воль­ных ба­га­та.

Пра­грэс: вель­мі шмат дзе клі­ен­таў су­стра­ка­юць усмеш­кай, вель­мі шмат дзе ад­каз­ва­юць на іх «Доб­ры дзень!» і зноў жа шмат дзе (вя­до­ма ж, ка­лі клі­ен­таў бра­куе) до­сыць хут­ка пры­но­сяць ме­ню.

Са стра­ва­мі, на жаль, да­вя­дзец­ца па­ча­каць.

Ды і по­тым, ка­лі іх пры­ня­суць, без­умоў­на ж, ура­зіц­ца, бо пор­цыі ў нас іс­тот­на мен­шыя, а вось цэ­ны на іх — не…

Але са­мае крыўд­нае мо­жа зда­рыц­ца пас­ля, на­пры­кан­цы, ка­лі вы (як мы, на­прык­лад) за­ка­жа­це гар­ба­ту без цук­ру, а за­мест яго (гу­ляць дык гу­ляць) пра­па­ну­е­це сяб­роў­кам гас­ці­нец — спе­цы­яль­на для гэ­тай су­стрэ­чы пры­ве­зе­ны зда­лёк ша­ка­лад…

Ні­бы з‑пад зям­лі та­ды вы­ныр­не афі­цы­янт­ка, якая да­гэ­туль вас ува­гай не пес­ці­ла, і, не пад­бі­ра­ю­чы слоў, за­ла­по­ча: «Что вы де­ла­е­те?! Не­мед­лен­но уберите!.. Это запрещено! Категорически!»

І не да­па­мо­жа вам ва­ша раз­губ­ле­нае: «Ча­му?» (гэ­та ж не звык­лае «пры­но­сіць і рас­пі­ваць спірт­ныя на­піт­кі…»), не да­па­мо­гуць ні­я­кія ін­шыя сло­вы і на­ват жар­ты, бо на шум, на да­па­мо­гу афі­цы­янт­цы (у нас яны пе­ра­важ­на жан­чы­ны) прый­дзе ад­мі­ніст­ра­тар. І паў­то­рыць амаль сло­ва ў сло­ва: сха­вай­це, нель­га, за­ба­ро­не­на… Згод­на з па­ла­жэн­нем — ма­гу вам яго пры­нес­ці…

А по­тым ужо па­тлу­ма­чыць, што ў ка­вяр­ні — ві­дэа­на­зі­ран­не ця­пер (Бо­жух­на, ужо і тут?!)… А зна­чыць, нех­та з тых, хто яго пра­гля­дае, мо­жа па­ду­маць (не па­ве­рыць ва­чам?), што «аб­слу­га» спе­ку­люе, ганд­люе — на­прык­лад, «ле­вым» ша­ка­ла­дам…

У той ка­вяр­ні мы бы­ва­лі час­цей, чым у ней­кіх ін­шых: пры­нам­сі, не раз ад­зна­ча­лі дні на­ро­дзі­наў, су­стра­ка­лі­ся з сяб­ра­мі… Мы, мож­на ска­заць, лю­бі­лі яе і, зда­ец­ца, не­здар­ма: там заў­сё­ды бы­ло ўтуль­на, там до­сыць доб­рая кух­ня і па­раў­наль­на бос­кія цэ­ны, зруч­ны пад'­езд…

Ця­пер трэ­ба шу­каць штось ін­шае ці з гас­ця­мі су­стра­кац­ца до­ма. Дзе — ну на­пэў­на ж — не заў­сё­ды атры­ма­ец­ца «укус­на», але дзе, дак­лад­на, за на­мі не бу­дуць на­зі­раць. А га­лоў­нае — нам, за на­шы ж гро­шы, аніх­то, дасць Бог, не бу­дзе пса­ваць на­строю.

Ва­лян­ці­на Доў­нар