Новая эканоміка

Пос­пех эка­на­міч­на­га раз­віц­ця краіны бу­дзе за­ле­жаць ад па­ве­лі­чэн­ня долі пры­ват­най фор­мы ўлас­нас­ці ў пра­мыс­ло­вас­ці?

За паў­го­да эка­но­мі­ка вы­рас­ла на 1,2%. Пры гэ­тым на­зі­раў­ся апе­рад­жаль­ны рост пра­дук­цый­нас­ці пра­цы на 3%... Учо­ра Са­вет Мі­ніст­раў пад­вёў вы­ні­кі са­цы­яль­на-эка­на­міч­на­га раз­віц­ця кра­і­ны за шэсць ме­ся­цаў 2014 го­да. Мно­гія па­каз­чы­кі свед­чаць пра доб­ры трэнд, але ня­вы­ра­ша­ныя праб­ле­мы па-ра­ней­ша­му за­ста­юц­ца. На­прык­лад, па вы­ні­ках сту­дзе­ня—мая сфар­мі­ра­ва­ла­ся да­дат­нае саль­да знеш­ня­га ганд­лю та­ва­ра­мі і па­слу­га­мі ў па­ме­ры 425,7 млн до­ла­раў ЗША. Але пры гэ­тым, з-за па­гар­шэн­ня ўмоў знеш­не­эка­на­міч­най дзей­нас­ці, не атры­ма­ла­ся за­бяс­пе­чыць вы­ка­нан­не пра­гноз­ных за­дан­няў па экс­пар­це та­ва­раў і па­слуг — 98,2% пры пра­гно­зе на І паў­год­дзе 106,1-107%.

Стаў­ка на АПК

«Па­пя­рэд­нія вы­ні­кі пра­цы эка­но­мі­кі за шэсць ме­ся­цаў свед­чаць пра тое, што па­ско­рыў­ся эка­на­міч­ны рост. Пры­чым на зда­ро­вай, не­эмі­сій­най асно­ве, — звяр­нуў ува­гу на па­ся­джэн­ні Саў­мі­на прэм'ер-мі­ністр Мі­ха­іл Мяс­ні­ко­віч. — За­бяс­печ­ва­ец­ца да­дат­нае саль­да ў знеш­нім ганд­лі та­ва­ра­мі і па­слу­га­мі. Кра­і­на мае да­дат­ны ба­ланс по­пы­ту і пра­па­но­вы ва­лю­ты ва ўсіх сег­мен­тах рын­ку (прад­пры­ем­ствы, на­сель­ніц­тва, бан­кі). Гэ­та вы­нік ве­лі­зар­най пра­цы ўра­да і На­цы­я­наль­на­га бан­ка. Зра­зу­ме­ла, па­куль нель­га на­зваць стан гра­шо­ва-крэ­дыт­най сфе­ры ідэа­льным, але ста­бі­лі­за­цыя за­бяс­пе­ча­на. Знач­на да­дае сель­ская гас­па­дар­ка».

Прэм'­ер лі­чыць, што аг­ра­пра­мыс­ло­вы комп­лекс кра­і­ны па­ві­нен стаць ад­ным з га­лоў­ных драй­ве­раў рос­ту на­цы­я­наль­най эка­но­мі­кі ў ІІІ квар­та­ле 2014 го­да: «У нас ёсць усе пад­ста­вы па­спя­хо­ва за­вяр­шыць жні­во, за­ха­ваць і ра­цы­я­наль­на рас­па­ра­дзіц­ца атры­ма­ным ура­джа­ем, атры­маць пры­бы­так на ўкла­дзе­ныя ў сель­скую гас­па­дар­ку срод­кі», — ска­заў Мі­ха­іл Мяс­ні­ко­віч. Для гэ­та­га кі­раў­ні­ком дзяр­жа­вы і ўра­дам ство­ра­ны ўсе ўмо­вы. Акра­мя та­го, сён­ня ёсць маг­чы­масць вы­ра­шыць шэ­раг праб­лем га­лі­ны. У пры­ват­нас­ці, за кошт пры­ня­тых кі­раў­ні­ком дзяр­жа­вы ўка­заў, ап­ты­мі­за­цыі фі­нан­са­ван­ня.

Ні­вод­на­га ліш­ня­га руб­ля

«Ні­хто не мае пра­ва на­лі­чыць ні­вод­на­га ліш­ня­га руб­ля, ка­лі тэмп рос­ту фон­ду апла­ты пра­цы вы­шэй за тэм­пы рос­ту пра­дук­цый­нас­ці», — пад­крэс­ліў кі­раў­нік ура­да. Па­вод­ле яго слоў, бу­дзе пра­віль­на, ка­лі кант­ра­ля­ваць гэ­тае пы­тан­не бу­дуць Ка­мі­тэт дзяр­жаў­на­га кант­ро­лю і пра­ку­ра­ту­ра.

Мі­ха­іл Мяс­ні­ко­віч на­га­даў, што ў Бе­ла­ру­сі ўве­дзе­ны жорст­кія па­тра­ба­ван­ні да за­ра­бот­най пла­ты і кі­раў­ні­коў. «Вя­до­ма, ня­пра­віль­на, ка­лі ў «ля­жа­чых» прад­пры­ем­ствах кі­раў­нік або гру­па кі­раў­ні­коў атрым­лі­ва­юць зар­пла­ту ў 10 і больш ра­зоў вы­шэй­шую, чым ся­рэд­няя па ка­лек­ты­ве, — ска­заў ён. — Гэ­та бяз­лад­дзе, і та­ко­га быць не па­він­на». Без­умоў­на, та­кое ра­шэн­не, па сло­вах прэм'­е­ра, па­да­ба­ец­ца не ўсім, ад­нак вы­кон­вац­ца яно па­він­на ўсі­мі.

Па­ра­лель­на кі­раў­нік ура­да звяр­нуў ўва­гу на не­аб­ход­насць жорст­кай эка­но­міі срод­каў бюд­жэ­ту. «Рэ­жым жорст­кай эка­но­міі па­ві­нен быць рэа­лі­за­ва­ны паў­сюд­на, — пад­крэс­ліў прэм'­ер. — Толь­кі тыя, хто ства­рае но­выя вы­твор­час­ці, фар­мі­руе ўмо­вы для рос­ту коль­кас­ці па­дат­ка­пла­цель­шчы­каў, мо­гуць раз­ліч­ваць на да­дат­ко­выя да­хо­ды». Пры гэ­тым Мі­ха­іл Мяс­ні­ко­віч удак­лад­ніў, што ў цэ­лым срод­кі на за­ра­бот­ную пла­ту, ка­му­наль­ныя пла­ця­жы, ме­ды­ка­мен­ты, аб­ста­ля­ван­не для аб'­ек­таў бюд­жэт­най сфе­ры бу­дуць вы­дат­ка­ва­ны ў поў­ным аб'­ёме.

Ста­рую пра­дук­цыю ні­хто не бя­рэ...

Па­вод­ле слоў кі­раў­ні­ка ўра­да, пры­ват­ны сек­тар па­ві­нен не вы­цяс­няць дзяр­жаў­ны, а да­паў­няць яго. «У кож­ным рэ­гі­ё­не, мі­ніс­тэр­стве трэ­ба пры­цяг­ваць ай­чын­ных і за­меж­ных ін­вес­та­раў у дзе­ю­чыя і но­выя вы­твор­час­ці, ства­раць но­выя пра­цоў­ныя мес­цы», — пад­крэс­ліў прэм'­ер. Мі­ха­іл Мяс­ні­ко­віч, у пры­ват­нас­ці, ад­зна­чыў, што ў пер­шым паў­год­дзі бя­гу­ча­га го­да эка­но­мі­ка пры­рас­ла на 3,2 ты­ся­чы но­вых пры­ват­ных прад­пры­ем­стваў, у тым лі­ку на 370 — у пра­мыс­ло­вас­ці. Ад­нак, як лі­чыць прэм'­ер, трэ­ба яшчэ больш, па­коль­кі ў гэ­тым і за­клю­ча­ец­ца но­вая эка­но­мі­ка.

Да­рэ­чы, сён­ня на до­лю ма­ло­га і ся­рэд­ня­га біз­не­су пры­па­дае ўжо 23% ВУП, больш за 1,5 міль­ё­на за­ня­тых, 15% экс­пар­ту та­ва­раў (без улі­ку Бе­ла­рус­кай ка­лій­най кам­па­ніі і Бе­ла­рус­кай наф­та­вай кам­па­ніі). Вя­дзец­ца пра­ца па ства­рэн­ні ін­дуст­ры­яль­ных пля­цо­вак: у Гро­дзен­скай воб­лас­ці сфар­мі­ра­ва­ны 32 та­кія пля­цоў­кі, у Мін­скай — 34. «Але вы­нік па­ві­нен быць больш ад­чу­валь­ным», — пад­су­ма­ваў прэм'­ер-мі­ністр.

Яшчэ ад­ным фак­та­рам па­вы­шэн­ня эфек­тыў­нас­ці эка­но­мі­кі Мі­ха­іл Мяс­ні­ко­віч лі­чыць аба­вяз­ко­вае па­вы­шэн­не на­шай кан­ку­рэн­та­здоль­нас­ці: «Ста­рую пра­дук­цыю, па­ва­жа­ныя ка­ле­гі, ні­хто браць не хо­ча. На­ват ка­лі гэ­та пра­дук­цыя ва­ен­на-пра­мыс­ло­ва­га комп­лек­су. Толь­кі но­выя та­ва­ры і па­слу­гі за­бяс­печ­ва­юць вы­хад на но­выя і за­ха­ван­не ста­рых рын­каў».

Пя­ці­год­ка вяр­тан­ня па­зык

Мі­ністр эка­но­мі­кі Мі­ка­лай Снап­коў у сва­ім дак­ла­дзе за­гля­нуў трош­кі глы­бей у эка­на­міч­ную сі­ту­а­цыю. «Ці ёсць у нас у прын­цы­пе эка­на­міч­ны рост? — за­даў ён сам са­бе пы­тан­не. — Па на­шых ацэн­ках, ВУП у 2014 го­дзе скла­дзе ка­ля 74 міль­яр­даў до­ла­раў, у той час ка­лі ў 2010 го­дзе бы­ло 55 міль­яр­даў. Атрым­лі­ва­ец­ца, што рост ВУП за 4 га­ды склаў 35%. Ад­на­знач­на мож­на ска­заць, што маш­та­бы эка­но­мі­кі па­вя­лі­чы­лі­ся. Іна­чай мы прос­та не змаг­лі б вы­плач­ваць даў­гі». А гэ­тую пя­ці­год­ку, па сло­вах мі­ніст­ра, мы жы­вём ме­на­ві­та ва ўмо­вах вяр­тан­ня па­зык: «За 2011—2013 га­ды мы ўжо вяр­ну­лі 4,8 млрд до­ла­раў, што ў тры ра­зы больш, чым у цэ­лым за мі­ну­лую пя­ці­год­ку. А пры­цяг­ну­лі ў тры ра­зы менш — 2,5 млрд. Уся­го за 2011—2015 га­ды Бе­ла­русь па­він­на вяр­нуць 12,5 млрд до­ла­раў. У та­кіх умо­вах, на наш по­гляд, мы за­бяс­печ­ва­ем да­стат­ко­ва па­зі­тыў­ны эка­на­міч­ны рост».

Ад­нак ён да­сяг­ну­ты за кошт ганд­лю (амаль па­ло­ва пры­рос­ту ВУП бя­гу­чай пя­ці­год­кі). «Ра­зам з тым ды­на­міч­ны рост спа­жы­ван­ня ня­се ры­зы­ку, звя­за­ную з на­рошч­ван­нем ім­пар­ту», — пе­ра­сця­ра­гае Мі­ка­лай Снап­коў. А вось уклад пра­мыс­ло­вас­ці апош­нім ча­сам за­ста­ец­ца ад­моў­ным. Дзяр­жа­ва ча­кае зу­сім ін­ша­га. Пры гэ­тым без уся­ля­кіх да­та­цый. «Дзяр­жаў­ная пад­трым­ка і сты­му­ля­ван­не за­ха­ва­юц­ца, але эка­на­міч­ны сэнс іх бу­дзе ін­шы. У асно­ве — да­ру­чэн­не кі­раў­ні­ка дзяр­жа­вы аб «ад­мо­ве ад дзяр­жаў­най пад­трым­кі як ін­стру­мен­та вы­ра­та­ван­ня не­эфек­тыў­ных вы­твор­час­цяў».

Уво­гу­ле, на дум­ку мі­ніст­ра эка­но­мі­кі, «кан­сер­ва­цыя сі­ту­а­цыі ў дзяр­жаў­ным сек­та­ры праз не­жа­дан­не, ня­ў-
мен­не ці не­маг­чы­масць пра­вя­дзен­ня асноў­ных эле­мен­таў ап­ты­мі­за­цыі вы­твор­чых і фі­нан­са­вых пра­цэ­саў у су­куп­нас­ці з не­да­стат­ко­вай пра­цай рэ­гі­ё­наў па раз­віц­ці пры­ват­най эка­но­мі­кі і фар­мі­руе сён­ня не­вы­со­кія тэм­пы рос­ту». Мі­ка­лай Снап­коў ба­чыць пос­пех раз­віц­ця бе­ла­рус­кай эка­но­мі­кі ў ся­рэд­не­тэр­мі­но­вай перс­пек­ты­ве ва ўзмац­нен­ні пры­ват­най фор­мы ўлас­нас­ці ў сек­та­ры пра­мыс­ло­вас­ці. «Гэ­та ста­не асноў­ным штурш­ком для па­вы­шэн­ня пра­дук­цый­нас­ці, уз­мац­нен­ня кан­ку­рэн­цыі і за­бес­пя­чэн­ня сты­му­лаў для іна­ва­цый, пра якія ка­заў прэм'­ер-мі­ністр. Ме­на­ві­та та­му ў дак­ла­дзе я ра­біў ухіл на рэ­гі­я­наль­нае раз­віц­цё і ства­рэн­не но­вых вы­твор­час­цяў у рэ­гі­ё­нах. Для да­сяг­нен­ня мэ­ты трэ­ба вы­ра­шыць на­ступ­ныя за­да­чы: раз­віц­цё кан­ку­рэн­цыі, па­вы­шэн­не эфек­тыў­нас­ці дзяр­жаў­ных прад­пры­ем­стваў, раз­віц­цё пры­ват­на­га сек­та­ра, за­бес­пя­чэн­не мак­ра­эка­на­міч­най зба­лан­са­ва­нас­ці».

Ула­дзі­слаў КУ­ЛЕ­ЦКІ