«А я калісьці думаў, што сівыя не кахаюць…»

Звя­ла іх ра­зам сяб­роў­ка Ган­ны Фі­ла­таў­ны па ін­сты­ту­це. Лёс па­рас­кі­даў вы­пуск­ні­коў па роз­ных ку­точ­ках бы­ло­га вя­лі­ка­га Са­вец­ка­га Са­ю­за. З дып­ло­мам на­стаў­ні­ка гіс­то­рыі Ган­на ака­за­ла­ся ў Бе­ла­ру­сі, яе ад­на­курс­ні­ца — на ра­дзі­ме Ган­ны, у Са­ра­таў­скай воб­лас­ці. Яна і па­ве­да­мі­ла, што ў Аляк­санд­ра Гур'­е­ві­ча ня­даў­на па­мер­ла жон­ка…

Ган­на Фі­ла­таў­на да­зво­лі­ла Ні­не даць яму свой ад­рас. Ня­хай на­пі­ша. Яна ка­лісь­ці са­ма бы­ла ў та­кім жа ста­не адзі­но­ты пас­ля сыхо­ду з сям'і му­жа, бы­ла ўдзяч­ная лю­бой пад­трым­цы.

І ён на­пі­саў. Не, не жа­ліў­ся на ня­го­ды, на адзі­но­ту. Ён да драб­ней­шых пад­ра­бяз­нас­цяў ус­пом­ніў іх да­лё­кае юнац­тва, пер­шую су­стрэ­чу, пер­шы па­ца­лу­нак. Іх, як та­ды зда­ва­ла­ся, веч­нае ка­хан­не…

Пісь­мо дры­жа­ла ў ру­ках, слё­зы хлы­ну­лі ліў­нем. Яна не стрым­лі­ва­ла­ся і да­ла ім во­лю. І не бы­ло ка­му яе су­це­шыць: адзі­ны род­ны ча­ла­век, сын, жыў за ты­ся­чы кі­ла­мет­раў. Ган­на пра­пла­ка­ла тры дні. Се­ла за пісь­мо з дум­кай усё ра­шу­ча ад­ся­чы. Але… на­пі­са­ла пра тое, што ўсё па­мя­тае. І ад­пра­ві­лі­ся ў па­лёт па­між Ві­цеб­скам і да­лё­кім Паўд­нё­ва­с­аха­лін­скам цёп­лыя, сар­дэч­ныя пісь­мы-ўспа­мі­ны.

По­тым Ган­на Фі­ла­таў­на са­бра­ла­ся ў гос­ці. Еха­ла і ля­це­ла ў стра­шэн­ным хва­ля­ван­ні, як на пер­шае спат­кан­не. Аляк­сандр Гур'­е­віч су­стрэў яе ў аэ­ра­пор­це з ве­лі­зар­ным бу­ке­там во­сень­скіх кве­так. Ба­я­лі­ся раз­мі­нуц­ца, не па­знаць ад­но ад­на­го. Бо пас­ля іх апош­няй су­стрэ­чы прай­шло 38 га­доў, і бы­лі яны зу­сім не ма­ла­дыя. Але ней­кі ўнут­ра­ны па­рыў, неш­та не­вы­тлу­ма­чаль­нае па­цяг­ну­ла не­вы­со­кую жан­чы­ну і вы­со­ка­га ху­дар­ля­ва­га муж­чы­ну на­су­страч. Яны са­ро­ме­лі­ся свай­го за­вя­дан­ня, сва­іх мар­шчын, ста­ра­лі­ся не пры­нес­ці ад­но ад­на­му бо­лю ўваж­лі­вым агля­дам. Ён па­вёз яе да ся­бе да­до­му. Трое дзя­цей Аляк­санд­ра Гур'­е­ві­ча жы­лі на ма­це­ры­ку. У сва­ёй пра­стор­най ква­тэ­ры ён за­стаў­ся адзін.

Гэ­та бы­лі цу­доў­ныя дні. Як га­лант­ны муж­чы­на, Аляк­сандр Гур'­е­віч Ган­не Фі­ла­таў­не су­ма­ваць не да­ваў: эк­скур­сіі па вост­ра­ве, на соп­кі, рэ­ста­ран, тэ­атр, мо­ра… Але са­мае га­лоў­нае — вя­чэр­нія пра­гул­кі, у час якіх да­вя­ло­ся тлу­ма­чыць, ча­му ж іх жыц­цё­выя шля­хі ра­зы­шлі­ся. Ва ўсім ака­за­ла­ся ві­на­ва­тай вай­на. Яна рас­сек­ла іх лё­сы. Ган­на бы­ла ў аку­па­цыі, ка­лі Аляк­сандр ва­я­ваў на фрон­це. Тра­пі­ла ў фа­шысц­кі канц­ла­гер, не­каль­кі га­доў пас­ля вы­зва­лен­ня ля­чы­ла­ся. Аляк­сандр Гур'­е­віч пі­саў на да­ва­ен­нае мес­ца ра­бо­ты Ган­ны, але са шко­лы ад­ка­за­лі, што яна за­гі­ну­ла. Ган­на так­са­ма спра­ба­ва­ла да­ве­дац­ца пра лёс ка­ха­на­га па да­ва­ен­ным ад­ра­се, але пас­ля вай­ны Аляк­сандр ту­ды ўжо не вяр­нуў­ся. Толь­кі праз 12 га­доў, ка­лі ў кож­на­га з іх бы­ла сям'я, дзе­ці, ім ста­ла вя­до­ма, што абое за­ста­лі­ся жы­вы­мі. Але раз­бу­рыць свя­тое — сям'ю — ні ў ко­га з іх не ўзнік­ла на­ват дум­кі. Так і жы­лі, вы­хоў­ва­лі дзя­цей.

І вось гэ­та су­стрэ­ча, якая ўска­лых­ну­ла ўспа­мі­ны юнац­тва. Яны па­зна­ва­лі ад­но ад­на­го на­но­ва. Ней­кі час жы­лі толь­кі бы­лым. Але за­сла­ніц­ца ад сён­няш­ня­га не маг­лі. Яно ўры­ва­ла­ся ня­про­ша­на: то рап­тоў­ны­мі гас­ця­мі — дзець­мі Аляк­санд­ра, то фо­та­здым­ка­мі яго жон­кі…

Але вя­чэр­нія пра­гул­кі зра­бі­лі сваю спра­ву. Іх сэр­цы зноў ір­ва­ну­лі­ся на­су­страч, а ру­кі спля­лі­ся. Яны ўжо не са­ро­ме­лі­ся гля­дзець у во­чы, угля­дац­ца ў тва­ры, раз­гладж­ваць ад­но ад­на­му мар­шчын­кі, ца­ла­ваць вус­ны. Ка­хан­не ўспых­ну­ла з но­вай сі­лай. Ма­ла­дыя, гле­дзя­чы на гэ­тых шчас­ліў­чы­каў, здзіў­ля­лі­ся. На­пэў­на, гэ­так жа, як здзіў­ляў­ся па­эт Ва­сіль Фё­да­раў, які на­пі­саў та­кія рад­кі: «А я ког­да-то ду­мал, что се­дые/не лю­бят, не тос­ку­ют, не грус­тят./Я ду­мал, что се­дые, как свя­тые/на женщин и на де­ву­шек гля­дят…»

А яны ні на ко­га не звяр­та­лі ўва­гі. Там жа, на Са­ха­лі­не, пай­шлі ў ЗАГС і за­ма­ца­ва­лі свой са­юз на ўсё ас­тат­няе жыц­цё. Праў­да, вы­ра­шы­лі па­ехаць да Ган­ны Фі­ла­таў­ны. Жы­вуць у Ві­цеб­ску ўжо 20 га­доў.

Я ча­сам су­стра­каю іх у пар­ку Ма­зу­ры­на: ма­лень­кую ба­буль­ку і па­доб­на­га на Дон-Кі­хо­та ху­дар­ля­ва­га муж­чы­ну. Іх ру­кі па-ра­ней­ша­му счэп­ле­ны ў моц­ны за­мок, які не ра­за­мкнуць ні­я­кім ня­го­дам.

Тац­ця­на КУЗЬ­МІЧ.