Форум «ТэАрт»: больш беларускага
Заўзятыя тэатралы чакаюць гэтага фестывалю, таму што ёсць магчымасць глядзець выдатныя пастаноўкі з розных краін. Але летась адбыўся прарыў і на сцэну ў рамках Міжнароднага форуму тэатральнага мастацтва «ТэАрт» выйшла беларуская драматургія ў пастаноўках айчынных тэатраў і не толькі. І гэта было выдатна, гэта выклікала цікавасць. І вось сёлета — працяг. Новыя адкрыцці ў беларускім тэатры абяцае фестывальная праграма сёлета.
Вядома, яна не толькі беларуская, бо арганізатары — Цэнтр візуальных і выканальніцкіх мастацтваў «Арт карпарэйшн» і Белгазпрамбанк — пры падтрымцы Міністэрства культуры па-ранейшаму зацікаўлены ў тым, каб у Мінск у госці прыязджалі замежныя тэатры са сваімі пастаноўкамі. Але цяпер разам з міжнароднай праграмай утварылася адмысловая, свая — дзеля адкрыцця беларускага тэатра і Беларусі праз тэатр.
Таму што насамрэч у нашым тэатры адбываюцца даволі цікавыя працэсы (хоць можа быць не так хутка і не з такімі рэзкімі зменамі). Ён не стаіць на месцы (зрэшты, як і жыццё), хоць часам хацелася б нейкага адчувальнага штуршка, які б прыспешыў яго рух і развіццё. Што і пастараўся зрабіць «ТэАрт». І працягвае сёлета.
Асобная праграма Belarus Open у рамках «ТэАрта» прапаноўвае сустрэчы з беларускімі эксперыментальнымі тэатрамі, якія імкнуцца выходзіць да гледача з новымі ідэямі і формамі іх увасаблення. Тое, што было паказана летась (і хтосьці можа быць не ўбачыў, а пасля пашкадаваў), цяпер паўторыцца. Сапраўды, некаторыя праекты ствараліся адмыслова для гэтага фестывалю Цэнтрам візуальных і выканальніцкіх мастацтваў. У першую чаргу гаворка пра спектакль паводле Паўла Пражко «Сумны хакеіст» — нечакана для гэтага аўтара вельмі лірычны, але пры гэтым з іроніяй. Магчымасць пазнаёміцца з драматургіяй Пражко, калі хто яшчэ не ведае, што ў Беларусі ёсць такі аўтар, п'есы якога даволі запатрабаваныя за межамі нашай краіны. Але ў нас ёсць не толькі ён, і ў рамках «Тэарта» маем магчымасць знаёміцца з новымі сучаснымі творамі, героі якіх жывуць сярод нас і сутыкаюцца з цяперашнімі жыццёвымі сітуацыямі, пераадольваюць праблемы, вырашаюць лёсавызначальныя пытанні, адчуваюць, думаюць, пакутуюць, шукаюць... З тымі, з кім мы ўжо знаёмыя па леташнім форуме, будзем працягваць стасункі праз сцэну: Рэспубліканскі тэатр беларускай драматургіі прапануе пастаноўку паводле Дзмітрыя Багаслаўскага «Калі заўтра няма». Чытанне п'ес — таксама добрая форма знаёмства з думкамі аўтараў, якую бярэ на ўзбраенне сёлетняя праграма дзякуючы Цэнтру беларускай драматургіі. Такім чынам прагучыць (але ж у тэатры!) п'еса Віктара Красоўскага і Ірыны Гарэц «Вагон» і Андрэя Іванова «Гэта ўсё яна».
Варта любіць беларускі тэатр — і варта яго пазнаваць. Ён розны. Не толькі ў словах і праз словы прыходзіць і абуджае думкі. У гэтым можна ўпэўніцца, пазнаёміўшыся з праектам «Стрытвокер» (галерэяй аб'ектаў пад адкрытым небам), які прапаноўвае змяніць рэчаіснасць пры дапамозе ўласнага ўяўлення. Такім чынам, наш вядомы Мінск можа напоўніцца творамі мастацтва (імі могуць стаць нават звыклыя прадметы, у незвычайным для іх асяродку). У нашым тэатры ёсць цікавыя пластычныя праекты — тэатры танца «Каракулі», тэатр танца «SKVO's dance company», якія ў беларускую праграму таксама ўпісаліся са сваімі пастаноўкамі. І маладыя рэжысёры могуць сябе паказаць, як студэнтка Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў Наталля Ляванава, праўда, з творам нямецкага аўтара.
Але ёсць яшчэ адна адметная тэма: беларуская літаратура на тэатральнай сцэне. «ТэАрт» не адмежаваўся ад знакавых пастановак, якія прыцягнулі ўвагу гледачоў, таму «Тэатр Ч» разам са сцэнічнай версіяй містычнай паэмы Адама Міцкевіча «Дзяды» — удзельнік беларускай праграмы. І РТБД са спектаклем «Шабаны» паводле рамана Альгерда Бахарэвіча, які асэнсоўвала па-рэжысёрску Алена Ганум.
Што да беларускай літаратуры, то яна будзе прадстаўлена і ў адной замежнай пастаноўцы! Берлінскі праект «Мультыкультурны горад» прывязе спектакль «Перамешчаныя асобы: жанчыны». Што б вы думалі за твор беларускай літаратуры ўзяты для яе? Гадаць не трэба: «У вайны не жаночы твар» Святланы Алексіевіч, дзе гучаць успаміны жанчын пра Другую сусветную вайну. Колькі гадоў прайшло з вайны, колькі з тых часоў, калі прагучалі ў кнізе ўспаміны сведак, а ўсё ж дагэтуль гучыць балюча і актуальна. Па-чалавечы балюча і па-сучаснаму актуальна. Прычым безадносна да краіны, дзе жылі тыя сведкі і дзе напісана кніга. Можа, таму, што прывіды вайны і болю праследуюць чалавека скрозь усю яго гісторыю.
І пра прывіды... У кожнага яны могуць быць свае. І з імі варта разабрацца: паразумецца ці прагнаць. Дзеля гэтага ў рамках міжнароднага тэатральнага форуму нам збіраюцца прапанаваць і прэм'еру. Як ні дзіўна, у фестываль, на якім акрэслены наватарскі ўхіл, упісаўся наш славуты Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатр імя Янкі Купалы. Але зноў-такі з сучаснай п'есай Дзмітрыя Багаслаўскага «Ціхі шэпт сыходзячых крокаў», ужо вядомай па леташнім форуме. Толькі ў пастаноўцы купалаўцаў і рэжысёра Кацярыны Аверкавай яна прыходзіць да нас пад назвай «Бацька». І хочацца чакаць, што ў версіі беларускага рэжысёра загучаць усе сюжэтныя лініі і будуць акцэнтаваны ўсе ўзроўні (у тым ліку кантактаў героя з прывідамі), закладзеныя аўтарам тэксту, маладым, але мудрым чалавекам. Нездарма ж ролі ў такім спектаклі будуць выконваць народныя артысты Беларусі Генадзь Аўсяннікаў і Генадзь Гарбук (карыфеі тэатра, якія адзначаюць 80-годдзе).
І калі ўжо пра акадэмізм і дасканаласць формаў, то як жа без балета?.. Дагэтуль ён не трапляў у праграму «ТэАрта»: зноў-такі, класіка, якую у нас гледачы ведаюць і любяць (калі меркаваць па попыце на квіткі на балетныя спектаклі). Але ж эксперымент у балеце — таксама цікавая тэма. Таму што ў гісторыі гэтага віду мастацтва былі свае наватары, свае легендарныя праекты. Адзін з іх — славутыя «Рускія сезоны» Сяргея Дзягілева, якія грымелі ў Еўропе на пачатку ХХ стагоддзя. Адзін са спектакляў той трупы — балет «Жар-Птушка» Ігара Стравінскага — пазначаны ў афішы Нацыянальнага акадэмічнага Вялікага тэатра оперы і балета Рэспублікі Беларусь. У нас у тэатры была «Жар-Птушка» ў пастаноўцы Вялянціна Елізар'ева, але гэта менавіта той, гістарычны спектакль дзягілеўскай трупы, які перанёс на нашу сцэну Андрыс Ліепа. Таму не здзіўляйцеся, што менавіта гэты спектакль адкрые сёлета Міжнародную праграму «ТэАрта». Мала таго, падчас прэм'еры гледачы змогуць убачыць працу мастака Льва Бакста «Эскіз касцюма Жар-Птушкі». Бакст, ураджэнец Беларусі, працаваў як мастак над пастаноўкай гэтага спектакля ў 1922 годзе. Цяпер адзін з яго твораў знаходзіцца ў карпаратыўнай калекцыі Белгазпрамбанка.
Як бачыце, беларуская частка ў праграме міжнароднага форуму сама па сабе насычаная. Удакладняе яе частка міжнароднай праз сувязь з Беларуссю. А яшчэ дадайце выключна замежную частку! Але пра яе ў нас будзе яшчэ асобная размова. Усяго ў праграме міжнароднага тэатральнага форуму «ТэАрт» сёлета 21 спектакль. У нас ёсць месяц на падрыхтоўку (перш за ўсё фінансавую) і вывучэнне праграмы: што глядзець. Але, вядома, глядзець.
Ларыса ЦІМОШЫК
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».