Гамяльчанін стварыў фотарадавод
У многіх з нас на шафах у бабуль пад слоем пылу або на самых далёкіх паліцах ляжаць альбомы са старымі фотаздымкамі. Мы захоўваем іх дзеля памяці і з-за павагі да сваякоў, але не вельмі часта праглядаем. У лепшым выпадку з роднымі сталага веку раз ці два пагарталі старонкі з «вушкамі», збольшага запомнілі твары сваякоў, якіх ніколі не даводзілася бачыць... А вось гамяльчанін Іван Мельнікаў іначай ставіцца да старых здымкаў. Ён не тое што пільна абгледзеў і высветліў асобы ўсіх сваякоў у сваіх альбомах, але і завітаў у госці да родных, азнаёміўся з іх калекцыямі здымкаў, адсканаваў і запісаў усё, што мог. Такім чынам мужчына стварыў фотарадавод сваёй сям'і.
Свае пошукі Іван Мельнікаў распачаў толькі тады, калі выйшаў на пенсію. Раней працаваў слесарам-зборшчыкам на машынабудаўніцтве, таксама аграншчыкам дыяментаў — кажа, што часу на радавод не меў. Ён фатограф-аматар ужо не ў першым пакаленні, верагодна, таму менавіта здымкі зацікавілі яго як спосаб стварэння гісторыі сям'і. Ён захоўвае іх дома ў каробках, таксама скануе ўсе выявы, якія трапляюць да яго, і вядзе электронны архіў.
Мельнікаў ніколі не бачыў ні свайго бацькі, ні дзядоў, ні бабуль — яны памерлі, калі ён быў зусім малым. Можа, недахоп іх любові і прысутнасці побач, неспатоленае жаданне бачыць твары родных людзей прымусілі гэтага чалавека збіраць іх фотавыявы. Пра ўсё расказаў сам Іван Цітавіч Мельнікаў:
— Я збіраю старыя фотаздымкі, якія захаваліся ад родных. Адных людзей на іх ведаю, іншых спрабую ўзнавіць. Звяртаюся да родных сталага веку, каб яны распавялі, хто на картачцы і дзе яна зроблена. Каб заняцца гэтым раней, калі былі жывыя людзі старэйшага пакалення, можна было б атрымаць нашмат больш інфармацыі.
[caption id="attachment_56664" align="alignnone" width="400"] Ірына Макараўна Крацянок (справа), цётка Івана Мельнікава. Побач з ёй жанчына па імені Еўдакія, якая памерла толькі сёлета ў больш чым 100-гадовым узросце.[/caption]
Калісьці радаводныя запісы вяліся ў царкоўных кнігах — некаторыя з іх захаваліся. Таму і ўдалося скласці радавод маёй сям'і, нягледзячы на тое, што ўсе былі сялянамі, а не шляхціцамі. Аб прозвішчы майго бацькі выпушчана цэлая кніга — яе аўтары Смірнова і Буткоўская зрабілі за мяне значную частку працы. Удалося адшукаць родных да 1700 года. Аднак калі я знаходжу пэўную дадатковую інфармацыю, імкнуся папоўніць іх звесткі. Напрыклад, пра пэўнага чалавека там напісана, што ў яго было трое дзяцей, аднак я ведаю, што ён меў не трое, а чатырнаццаць дзяцей. Таму я шукаю звесткі пра ўсіх чатырнаццаць і перасылаю стваральнікам кнігі.
Я збіраю фотаздымкі абсалютна ўсіх сваіх родных, падпісваю імёны, даты нараджэння і смерці, калі гэта вядома. Чым займаліся, не пішу, бо ўсе яны рабілі сялянскую працу: аралі зямлю, вырошчвалі ўраджай, часам ткалі, займаліся бортніцтвам.
[caption id="attachment_56667" align="alignnone" width="400"] Маці Івана Мельнікава Ульяна Макараўна Мельнікава, 1922 года нараджэння (злева), і яе сястра Марыя Макараўна Крацянок, 1937 года нараджэння. Фота зроблена прыблізна ў 1950 годзе.[/caption]
У архівы я яшчэ не хадзіў. Пакуль жывыя старыя, збіраю інфармацыю ў іх. Бо людзі сыходзяць, хутка і незаўважна, — калі-небудзь будзе позна з імі размаўляць. Каб я пачаў займацца гэтым раней, то нашмат больш змог бы даведацца ў старых людзей. Памятаю іх усіх яшчэ жывымі, як быў хлапчуком. Памятаю і шмат фотаздымкаў, якія віселі ў родных на сценах, яны таксама пазнікалі. Бо так да іх ставіліся: старыя памерлі, дом разабралі на дровы, а фотаздымкі выкінулі на вуліцу. Дождж прайшоў, яны размоклі, і больш нічога не засталося... Такім чынам многія здымкі, якія калісьці захоўваліся ў рамках пад шклом, былі страчаны.
Мне хацелася даведацца, кім былі мае бабуля і дзядуля, як іх хаця б звалі. Я даўно цікавіўся гэтым, але, пакуль хадзіў на працу, не меў магчымасці ўсё высветліць. А як выйшаў на пенсію, з'явіўся вольны час: можна некуды пайсці, паехаць і распытаць. Вядома, не ўсе мае родныя жывуць у адной вёсцы, многія раз'ехаліся: ёсць яны і ў Амерыцы, і на Далёкім Усходзе, і ў Сібіры — для таго, каб звязацца з іх прадстаўнікамі ўжо больш маладога пакалення, таксама патрэбен дадатковы час.
Па фотаздымках можна сабраць тры, максімум чатыры пакаленні. А вось больш даўнія выявы наўрад ці ўдасца знайсці — тады фатаграфія яшчэ была мала развіта. Прадстаўнікі багатых саслоўяў маглі наняць мастакоў, і тыя пісалі іх партрэты — аднак сяляне так не рабілі.
[caption id="attachment_56666" align="alignnone" width="400"] Аляксей Васільевіч Мельнікаў (стаіць) — дзед Івана Мельнікава, год нараджэння пакуль невядомы.[/caption]
Мой бацька памёр, калі мне было два гады, таму я яго не памятаю і амаль нічога пра яго не ведаў. Дзякуючы старым фотаздымкам і подпісам на іх, я даведаўся, дзе ён бываў, дзе служыў і іншае.
Ваша бабуля яшчэ жывая? Вы засталі ў жывых і сваю прабабулю?! Вам вельмі пашанцавала (герой кажа гэта ў дачыненні да карэспандэнта «Звязды»). А я і дзеда свайго не бачыў, бо яго рэпрэсавалі ў 1937 годзе. І другога дзядулю і бабуль сваіх я не ведаю. Толькі на фотаздымках магу іх убачыць...
Ніна ШЧАРБАЧЭВІЧ.
Фота Надзеі БУЖАН і з архіва героя
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».