Пасля аптымізацыі да Сейлавіцкага сельсавета далучылі яшчэ два — Юшавіцкі і Навасёлкаўскі. Цяпер тут налічваецца 15 населеных пунктаў, дзе пражываюць каля 2700 чалавек. Прыбавілася клопатаў і ў старшыні Савета Васіля Чычко. Тым не менш ён імкнецца ўсюды паспець.
Наша «гарачая лінія»
— Фармальны падыход не вырашае праблему, а адкладвае яе на непрацяглы час. А гэта, вядома, толькі раздражняе людзей, — лічыць Васіль Рыгоравіч.
Займацца старшыні даводзіцца самымі рознымі пытаннямі. Цяжка сказаць, якія з іх найбольш важныя. Напрыклад, дапамагчы людзям, якія злоўжываюць спіртным, узяць сябе ў рукі або забяспечыць на зіму дровамі старэнькую жанчыну ці маці, якая выхоўвае адна дзяцей, або своечасова расчысціць дарогі зімой, каб у аддаленыя вёскі змагла даехаць аўтакрама.
— Мае незаменныя памочнікі — старасты. Гэта нашы вочы, своеасаблівая «гарачая лінія», — жартуе Васіль Рыгоравіч. — А калі сур'ёзна, то гэта аўтарытэтныя і паважаныя сярод вяскоўцаў людзі. Менавіта ім належыць ініцыятыва па зборы сродкаў на добраўпарадкаванне грамадскіх могілак. У выніку сумесных намаганняў сёлета ўстаноўлена 750 метраў агароджы, у тым ліку 500 метраў — за сродкі жыхароў. У аграгарадку Сейлавічы агароджаны каталіцкія могілкі — на гэта выдаткавала грошы ўпраўленне па працы, занятасці і сацыяльнай абароне Нясвіжскага райвыканкама, астатнюю частку сабралі самі людзі. Па ініцыятыве жыхароў на праваслаўных могілках неўзабаве з'явіцца новая капліца.
Партнёрскія ўзаемаадносіны звязваюць сельскі Савет і сельгаспрадпрыемствы «Сейлавічы», «Юшавічы» і «Росіч», што знаходзяцца на яго тэрыторыі. Кіраўнікі прадпрыемстваў дапамагаюць — і вельмі значна — ва ўладкаванні населеных пунктаў. У прыватнасці, даюць тэхніку, каб ачысціць вясковыя вуліцы ад снегу, а вясной і летам — абкасіць пусткі, узбочыны дарог.
«Кропкавая» забудова
Знайшлі тут паразуменне з базавымі сельгасарганізацыямі і наконт «нічыйнай» зямлі. Яшчэ некалькі гадоў таму ў населеных пунктах сельсавета было шмат безгаспадарчых дамоў, а прысядзібныя ўчасткі вакол іх зарасталі пустазеллем і быльнягом. Такое становішча зусім не хвалявала патэнцыйных спадчыннікаў, якія не спяшаліся аформіць нерухомасць і надзелы на сябе. Маўляў, сельскі Савет абкосіць. Работу па выяўленні пустуючых і старых дамоў у сельсавеце пачалі ў 2006 годзе. З таго часу толькі ў Сейлавічах знеслі каля 20 будынкаў. Сёлета на тэрыторыі сельсавета ліквідавалі 4 дамы, на чарзе яшчэ адзін. Падрыхтаваны і перададзены ў камісію дакументы на 10 дамоў па ўключэнні іх у рэгістр пустуючых. Толькі тады, калі спадчыннікам паведамляюць, што справа перадаецца ў суд, яны пачынаюць варушыцца. Вось сёлета трое ўладальнікаў падрамантавалі хаты ды прадалі іх дачнікам.
— На знос аднаго дома выдаткоўваецца 2 млн рублёў з бюджэту. Каб зменшыць кошт работ, шчыльна працуем з базавымі гаспадаркамі, — кажа Васіль Чычко. — Кіраўнікі па дагаворы даюць людзей, якія дапамагаюць разабраць дом, а бярвенні сельгаспрадпрыемствы забіраюць для ацяплення кацельняў і лазняў. Тым больш што цяпер суб'екты гаспадарання пераходзяць на выкарыстанне мясцовых відаў паліва.
Участкі ж перадаём пад будаўніцтва жылля для сваіх работнікаў. Тут ужо ёсць усе неабходныя камунікацыі, таму падчас узвядзення дома эканомяцца значныя сродкі. Пры гэтым паляпшаецца і знешні выгляд вёскі: на месцы старых занядбаных хат з'яўляюцца дыхтоўныя дамы.
Летась ужо здадзена 7 такіх дамоў у Сейлавічах, Затур'і, Юшавічах, сёлета будуецца яшчэ 6. Скупляюць і пустуючыя дамы — пад дачы: мінчане, несвіжане. Запатрабаваны яны і ў бежанцаў з Украіны, якія апошнім часам з'явіліся ў раёне.
«Нічыйныя» астраўкі
— А як быць з зямлёй у неперспектыўных, аддаленых ад аграгарадкоў вёсках, дзе няма прыроднага газу, не так добра развіта інфраструктура? — пацікавілася ў свайго суразмоўцы.
— Там, дзе ёсць магчымасць, уводзім участкі ў севазварот, калі ж няма, то выдзяляем іх для развіцця ўласных падсобных гаспадарак. Ахвотных вырошчваць агародніну, бульбу дастаткова. Разам з тым не абыходзіцца і без праблем, якія не залежаць асабіста ад нас, — прызнаўся Васіль Чычко. — Справа ў тым, што цяпер людзі актыўна ўступаюць у спадчыннасць і афармляюць на сябе ўчасткі. Іх памер, як правіла, — ад 25 да 50 сотак. Але, згодна з зямельным Кодэксам, ім адводзяць толькі 25 сотак. Астатнія, калі хочаш, афармляй для вядзення агародніцтва. А гэта дадатковыя клопаты, расходы: асобныя дакументы, рэгістрацыя. Таму людзі звычайна адмаўляюцца. Калі такія ўчасткі знаходзяцца на ўскрайку вёскі, іх можна ўвесці ў агульны севазварот гаспадаркі. Але ж у большасці гэтыя «палоскі» месцяцца пасярод населеных пунктаў і ўяўляюць дадатковыя праблемы для мясцовай улады: іх трэба рэгулярна абкошваць.
Васіль Рыгоравіч неаднойчы прапаноўваў, каб пры афармленні правоў на нерухомасць спадчыннікам перадавалі ўсю зямлю па адным дакуменце. Магчыма, па рашэнні райвыканкамаў. Гэтыя астраўкі пасярэдзіне вёсак, якія псуюць знешні выгляд, павінны мець гаспадара, тады і сельскія Саветы не будуць ламаць галаву, думаючы, што з імі рабіць.
Небяспечныя «домікі»
Апошнім часам у вёсках з'явіліся зусім непажаданыя насельнікі, якія дастаўляюць шмат клопатаў як мясцовай уладзе, так і суседзям. Справа ў тым, што раней яны жылі ў добраўпарадкаваных гарадскіх кватэрах, але вялі асацыяльны лад жыцця, пілі, лайдачылі, не плацілі за камунальныя паслугі. І трапілі ў поле зроку дзялкоў, якія прапанавалі ім «домік у вёсцы» ў абмен на кватэру.
— Яны для нас — сапраўдны галаўны боль, — распавёў Чычко. — Летась дачка перасяліла з Мінска да нас бацьку — праз два тыдні ён спаліў дом. Так і стаяць рэшткі. І што з імі рабіць — невядома, бо гаспадыня не хоча гэтым займацца, хоць дом аформлены на яе. Такая ж сітуацыя і ў Навасёлках, Юшавічах — курылі «перасяленцы» ды спалілі жытло.
Выселіць такіх — не выселіш: усё аформлена па законе. Разам з тым за парадкам яны не сочаць, пустазелле ды траву не абкошваюць, не рэагуюць ні на прадпісанні, ні на папярэджанні, бо заплаціць усё роўна няма чым — нідзе не працуюць і не збіраюцца ўладкоўвацца.
Сярод уладальнікаў будынкаў ёсць і замежныя грамадзяне — як правіла, расіяне. А вось у Андрушах, напрыклад, купіў дом лівіец, прадаў яго свайму суайчынніку, а таго дэпартавалі з Беларусі. Ёсць і грамадзянін Чачні, які набыў нерухомасць гадоў 15 таму. Да гэтага часу будынак пустуе. Словам, праблем хапае, але яны паступова вырашаюцца. «Праз год-другі, мяркую, пустуючых і старых дамоў у нас не застанецца», — запэўніў Васіль Чычко.
Таццяна ЛАЗОЎСКАЯ.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».