У канцы снежня ў Закон «Аб ахове здароўя» быў унесены шэраг змен, якія тычацца правядзення абортаў. Урачам далі права адмовіцца штучна перарываць цяжарнасць, зрабілі абавязковым перадабортнае псіхалагічнае кансультаванне, скарацілі пералік медыцынскіх паказанняў для правядзення аборту. Як гэта паўплывае на сітуацыю, разбіраемся разам са спецыялістамі.
Два пацыенты
Згодна з новай рэдакцыяй закона, медыкі могуць адмовіцца праводзіць аборт па этычных або рэлігійных матывах, калі такое рашэнне не пагражае жыццю ці здароўю жанчыны. Урачу трэба пісьмова паведаміць аб гэтым кіраўніцтву арганізацыі, якое, у сваю чаргу, павінна даць жанчыне права выбраць іншага спецыяліста.
— Гэта дазволіць павялічыць долю родаў без ускладненняў (такіх, як крывацёк, адслаенне плацэнты) хаця б да 40 працэнтаў, — тлумачыць урач, выкладчыца акушэрства і гінекалогіі Беларускага дзяржаўнага медыцынскага каледжа Святлана МАЗГУНОВА. — Пазбегнем і іншых наступстваў перарывання цяжарнасці. Пасля аборту каля трэці жанчын не могуць мець дзяцей. У 50 працэнтаў абвастраюцца палавыя захворванні, многія з якіх становяцца хранічнымі. Не кажучы ўжо пра псіхалагічную траўму — так званы постабортны сіндром.
Сярод краін, дзе ўрачы могуць адмовіцца ад правядзення аборту, — Францыя, Італія, Расія, Латвія, Данія, Венгрыя. У Нарвегіі ўвогуле прапануюць дазволіць медыкам не выдаваць накіраванне на такую аперацыю. Ірландскія лекары ўжываюць паняцце «ўнутрывантробны пацыент»: аказваюць дапамогу не толькі жанчыне, але і ненароджанаму дзіцяці.
— У нас жа пакуль вывучэнне хірургіі пачынаецца з аперацыі па аборце. А дзіця ў падручніках часам нават не ўспрымаюць як чалавека і называюць «прадуктам зачацця», — кажа Святлана Фамінічна.
У беларускім заканадаўстве, дарэчы, напісана, што дзяржава гарантуе абарону правоў як да, так і пасля нараджэння. Так, паводле Грамадзянскага кодэкса, спадчыннікамі па завяшчанні могуць быць асобы, якія былі зачаты пры жыцці спадчынадаўца і нарадзіліся жывымі пасля адкрыцця спадчыны.
Міф пра незамужніх дзяўчат
Аб эфектыўнасці перадабортнага кансультавання сведчыць статыстыка. Па словах навуковага супрацоўніка БДУ, псіхолага-кансультанта Кацярыны ШАВЯЛЁВАЙ, прыкладна 10—15 працэнтаў жанчын пасля размовы са спецыялістам вырашаюць захаваць дзіця:
— Лічба, можа, здаецца і невялікай, але трэба разумець, што гаворка ідзе пра выратаванае чалавечае жыццё. У любым выпадку мы спадзяёмся, што кансультаванне паўплывае на далейшыя паводзіны жанчыны. Тыя, хто да нас прыходзіць, стараюцца апраўдаць свае дзеянні: маўляў, іншага шляху няма, гэта нармальна, усе так робяць. Літаральна на днях жанчына бравіравала, што заўсёды зможа зацяжарыць з дапамогай ЭКА. А потым расказала пра страшныя сны, якія бачыць апошнім часам: быццам яе цётка кусае дзяцей. Я тлумачыла жанчыне, што тая цётка — яна сама. Нам цяжка ўявіць сябе ў ролі агрэсара, таму ў падсвядомасці адбываецца такі перанос на іншага чалавека.
Практыка псіхалагічнага кансультавання распаўсюджана і за мяжой.
— У Германіі, напрыклад, калі жанчыне зрабілі аборт без кансультавання, урача пераследуюць у адпаведнасці з Крымінальным кодэксам, — каментуе юрыст Вольга КАВАЛЬКОВА.
Лічыцца, што на перарыванне цяжарнасці ідуць у асноўным незамужнія дзяўчаты, якія апынуліся ў крызіснай сітуацыі. Але гэта міф. Зрабіць аборт часцей вырашаюць сямейныя жанчыны ва ўзросце 26—32 гадоў, з адным або дваімі дзецьмі. Як правіла, гэта няспелыя асобы, які не гатовы несці адказнасць, баяцца складанасцяў, не хочуць страціць звыклы ўзровень камфорту. Сваё рашэнне жанчыны звычайна тлумачаць неспрыяльнымі матэрыяльнымі ўмовамі. Аднак сапраўдная прычына заўсёды глыбей.
— Гэта могуць быць парушэнні ў адносінах з мужчынам, паміж бацькамі і дзецьмі. Некаторыя лічаць цяжарнасць прычынай няшчасцяў. Насамрэч цяжарнасць толькі каталізатар, яна выяўляе тыя праблемы, якія былі незаўважнымі, — кажа Кацярына Шавялёва.
Мутацыя не заўсёды шкодная
З улікам пастановы Міністэрства ахова здароўя № 88, сардэчныя парокі, зрокавыя расстройствы і слепата больш не з'яўляюцца медыцынскімі паказаннямі для правядзення аборту. Нават калі ў плода знайшлі паталогіі, урачы не спяшаюцца адразу перарываць цяжарнасць.
— Сёння мы можам лячыць дзіця, пакуль яно не нарадзілася, — каментуе Святлана Мазгунова, — напрыклад, унутрывантробна пераліваць кроў, калі ёсць рэзус-канфлікт. Тым цяжарным жанчынам, у якіх на УГД выяўлены пэўныя праблемы, мы рэкамендуем, у якой бальніцы нараджаць, дзе лепш дапамогуць. Увогуле даказана: калі маці сумняваецца ў здароўі дзіцяці, то вялікая верагоднасць, што малое будзе хворым.
Ёсць розныя дародавыя даследаванні захворванняў: ультрагукавыя, цыталагічныя, малекулярна-генетычныя. Падобныя тэхналогіі дапамагаюць у далейшым клопаце пра дзіця. На думку генетыка, кандыдата біялагічных навук Уладзіслава РОЗЕНЦВЕЙГА, у генетычным аналізе заўсёды існуе верагоднасць памылкі — 3—5 працэнтаў. І вядома шмат выпадкаў, калі прагнозы не спраўджваліся. Да таго ж любую мутацыю нельга адназначна залічыць да карыснай або шкоднай. Так, гены, якія зніжаюць верагоднасць захворванняў страўнікава-кішачнага тракта, выклікаюць рызыку развіцця шызафрэніі. А гены павышанай прадукцыі імунаглабуліну могуць зрабіць дзіця схільным да алергіі. Трэба задумацца, ці маем мы права вырашаць, каму жыць.
...Прагучыць, напэўна, жорстка, але я асабіста не разумею, чаму падобныя пасылы, сапраўды слушныя, скіраваны выключна на жанчын. Яшчэ ў школьным падручніку па біялогіі, здаецца, за дзявяты клас, напісана, што для палавога размнажэння патрэбны дзве асобы. А значыць і адказнасць за дзіця бацькі нясуць разам. Прынамсі, у свеце людзей. Улічваючы, што ў 70 працэнтах ініцыятары аборту — мужчыны, лагічна было б звярнуцца да патэнцыйных татаў. Каб палепшыць сітуацыю, трэба перш за ўсё мяняць свядомасць, і не толькі жаночую.
Наталля ЛУБНЕЎСКАЯ
Даведка
За 2013 год у Беларусі было праведзена 30 тысяч абортаў — на 10 працэнтаў больш, чым у папярэдні год (хоць раней назіралася тэндэнцыя да зніжэння). Аднак спецыялісты кажуць, што, каб атрымаць рэальную лічбу, гэтую колькасць трэба памножыць на тры, бо ў статыстыцы не ўдзельнічаюць платныя медыцынскія цэнтры і не ўлічваецца медыкаментознае перарыванне цяжарнасці.
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».