Самай распаўсюджанай тэмай пытанняў на гэту «прамую лінію» стала пякотка. Пякотка, горыч у роце, боль у языку — асноўныя сімптомы гастраэзафагеяльнай рэфлюкснай хваробы. А яна ў апошнія гады становіцца ўсё больш распаўсюджанай — ад паталогіі і яе наступстваў пакутуюць да 20 працэнтаў жыхароў нашай краіны. Амерыканская гастраэнтэралагічная асацыяцыя адзначае, што колькасць хворых з гастраэзафагеяльнай рэфлюкснай хваробай павялічваецца ў свеце на 2 працэнты за год. Асноўнае, што спрыяе развіццю гэтай паталогіі — лішняя вага, атлусценне (гэта павялічвае ціск у страўніку), злоўжыванне газіраванымі напоямі (нават газіраванай мінеральнай вадой), кавай. Вялікую ролю іграе спадчынны фактар, а таксама жалезадэфіцытная анемія, частае ўжыванне прэпаратаў спазмалітычнага дзеяння (но-шпа, дзюспаталін і іншых).
Рэфлюкс — гэта закідванне ў стрававод таго, што ўжо трапіла ў страўнік. Яшчэ бывае рэфлюкс дуадэнагастральны, калі ў страўнік вяртаецца тое, што ўжо пабывала ў дванаццаціперснай кішцы. Так атрымліваецца таму, што паміж страваводам і страўнікам, страўнікам і дванаццаціперснай кішкай ёсць сфінктары, якія ў норме знаходзяцца ў стуленым стане і адкрываюцца толькі падчас прасоўвання ежы ў ніжнія аддзелы страўнікава-кішачнага тракта. А пры захворванні сфінктар не здольны змыкацца, як належыць, таму змесціва страўніка і вяртаецца «назад», дакладней, угору. Гэта не праходзіць незаўважна для хворага. Бо змесціва страўніка кіслае (што неабходна для нармальнага стрававання), аднак гэта не тое, што патрэбна страваводу, эпітэлій якога пакутуе ад кіслаты. У выпадку з дванаццаціперснай кішкай змесціва шчолачнае, і такім яго робіць жоўць, якая трапляе ў кішку з жоўцевага пузыра. Але такая «хімія» не патрэбна ўжо страўніку. Бывае, што назіраецца недастатковасць адразу двух сфінктараў — гастраэзафагеяльнага і дуадэнагастральнага. Аднак першы варыянт найбольш распаўсюджаны. Вядома, што паступовае разбурэнне слізістай страваводу фарміруе эрозіі, язвы, а пазней і перадракавы стан — захворванне Барэта.
А падрабязней пра рэфлюкс і іншыя захворванні страўнікава-кішачнага тракта расказалі дацэнты 2-й кафедры ўнутраных хвароб Беларускага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта, кандыдаты медыцынскіх навук, урачы-гастраэнтэролагі вышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі Мікалай КАПРАЛАЎ і Ірына ШАЛАМІЦКАЯ.
Алмагель - толькі тры дні
— Вольга, Мінск. Непакоіць цяжар у страўніку, млосць, адрыжка, метэарызм... Дыягназ — хранічны гастрыт цела страўніка з атрафіяй выяўленай ступені актыўнасці. Пад пытаннем — 2-міліметровы паліп жоўцевага пузыра. Пасля прызначанага лячэння, а таксама пры вытрымліванні строгай дыеты адчуваю сябе лепш, але часам з'яўляецца дыскамфорт у левым і правым падрабрынні, кіслы прысмак у роце. Што вы можаце мне параіць? Як часта рабіць фібрагастрадуадэнаскапію? Пры якім памеры паліпа рэкамендуецца выдаляць жоўцевы пузыр?
— Кіслы прысмак і адрыжка могуць быць звязаны з гастраэзафагеяльнай рэфлюкснай хваробай, якая можа спалучацца з гастрытам. Трэба працягнуць лячэнне прызначанымі антысакраторнымі прэпаратамі. Кантрольныя даследаванні неабходна паўтараць толькі пры наяўнасці непрыемных хваравітых сімптомаў. Рэгулярныя даследаванні больш важныя, калі ёсць марфалагічныя змены — эрозіі і язвы. Працягвайце тэрапію, тым больш эфект ёсць. Лячэнне рэфлюксу наогул можа працягвацца тры-чатыры і больш месяцаў. Паліпы жоўцевага пузыра звыш 7 мм неабходна выдаляць.
— Вера, Мінск. Што азначае высокі білірубін? У якіх выпадках можна прымаць прэпараты кшталту эсэнцыяле, карсіл?
— Само па сабе словазлучэнне «павышаны білірубін» ні аб чым не гаворыць. Агульны білірубін крыві складаецца з дзвюх фракцый — прамой і непрамой. Трэба ведаць, якая фракцыя павышаная, таму што, калі пераважае непрамая, то размова ідзе пра дабраякаснае павышэнне, якое не патрабуе ніякага ўмяшання і лячэння. Вам неабходна высветліць спектр іншых пячоначных ферментаў — АСТ, АЛТ, гамаГТП, шчолачнай фасфатазы, і толькі пасля гэтага комплекснага біяхімічнага аналізу крыві можна зрабіць заключэнне аб білірубінеміі, якая можа быць дабраякаснай, асабліва ў жанчын маладога ўзросту, або можа быць прыкметай пячоначнай клетачнай недастатковасці, пры якой пячоначная клетка не спраўляецца з функцыяй адлоўлівання білірубіну, не звязанага з гіялуронавай кіслатой, у крыві і яго вывядзеннем праз страўнікава-кішачны тракт. Вынікі аналізаў пакажуць, ці няма ў печані запаленчага працэсу.
Што да эсэнцыяле і карсілу, то гэта не прэпараты для зніжэння білірубіну. Калі ж вы пыталіся пра гэтыя прэпараты ў іншым кантэксце, то трэба мець на ўвазе, што іх трэба прымаць строга па паказаннях.
— Таццяна Іванаўна, Мар'іна Горка. Маёй маці 70 гадоў. У яе цукровы дыябет 2 тыпу, неінсуліназалежны. Ёсць камень у жоўцевым пузыры. На УГД урач сказаў, што падстраўнікавая «вельмі слабая». Маці вытрымлівае вельмі строгую дыету. Тэрапеўт нават кажа, што гэта ўжо лішне, маўляў, трэба есці ўсяго пакрысе, а інакш з'явяцца іншыя праблемы — нізкі гемаглабін і г.д. Як усё ж трэба харчавацца?
— Рацыён павінен быць як мага больш разнастайным. Пажадана не захапляцца аднымі і тымі ж пладамі або гароднінай, а трымацца прынцыпу рознакаляровасці — класці на талерку зялёнае, жоўтае, чырвонае... У якасці гарніру можна выкарыстоўваць гародніну без крухмалу — шпінат, моркву, брокалі, зялёную фасолю і гарох. Пры выбары вугляводаў, якія засвойваюцца павольна, перавагу трэба аддаваць цэльназерневым прадуктам. Калі рыс, то буры, калі макарона, то з цвёрдых гатункаў пшаніцы. Можна дабавіць усе бабовыя, абавязкова — нятлустае мяса, курыцу (без скуры). Раніцай вельмі карысна ўжываць што-небудзь з нізкатлушчавых малочных прадуктаў — малако, ёгурт, сыр. Піць трэба не менш за 2 л у суткі — ваду, несалодкі чай. Мінімум масла і солі. Памер порцый павінен быць невялікім, а частата — 4-6 разоў у суткі.
— Мікалай Мікалаевіч, Карэліцкі раён. 64 гады. Пакутую ад пякоткі. Ёсць гастрыт, халецыстыт, і ўжо даўно. Прымаю амепразол, энзім і алахол. Дыеты не трымаюся, ем абсалютна ўсё, бо як на вёсцы, дзе столькі цяжкай фізічнай працы, не есці мяса-сала? Можа быць, у маім выпадку трэба піць нейкія іншыя лекі? Як знімаць сімптомы пякоткі?
— У вас класічны сімптом гастраэзафагеяльнай рэфлюкснай хваробы — пякотка. Хвароба вельмі распаўсюджаная сярод дарослага насельніцтва. Для лячэння неабходна прымяняць спецыяльныя прэпараты — інгібітары пратоннай помпы. Да іх адносіцца і той прэпарат, што вы прымаеце, — амепразол. Яго сярэднетэрапеўтычная доза — 20 мг 2 разы на суткі, раніцай і ўвечары, за 30-40 хвілін да яды. Але я парэкамендаваў бы вам актыўна заняцца немедыкаментознымі метадамі лячэння захворвання — прымаць ежу толькі невялікім порцыямі, не пераядаць. Пасля яды трэба рухацца, гуляць 30-40 хвілін, пакуль ежа не апусціцца ніжэй за страўнік. Спаць вам трэба з прыўзнятай галавой, што таксама спрыяе таму, каб кіслае змесціва страўніка не закідвалася ў стрававод. Не рэкамендуецца прымаць спазмалітыкі кшталту но-шпы, папаверыну, дзюспаталіну, якія яшчэ больш паніжаюць тонус ніжняга страваводнага сфінктара. Усё гэта павінна даць палёгку.Вам неабходна ўлічваць і тое, што цяжкая фізічная праца таксама спрыяе непрыемным сімптомам — за кошт павелічэння ўнутрывантробнага ціску.
Трэба рабіць усё пералічанае для таго, каб пякотка не ўзнікала. Калі ж яна ўзнікла, то для купіравання сімптому можна прымяняць антацыдны прэпарат, які адносіцца да групы прэпаратаў хуткага дзеяння: гефал, алмагель, фосфалюгель. Ні ў якім разе нельга злоўжываць імі. У іх саставе — солі цяжкіх металаў, а яны таксічныя для ўнутраных органаў. Таму курс прыёму такіх лекаў — 3-5 дзён. Замежныя спецыялісты ўказваюць на тое, што іх нельга прымаць звыш 2 тыдняў за год! Іначай могуць развіцца іншыя цяжкія станы, у тым ліку астэапароз.
— Васіль Васільевіч, Бабруйск. 74 гады. Пасля лячэння раку прастаты з дапамогай прамянёвай тэрапіі з'явіўся проктасігмаідыт. У 2013-м з'явіўся кішачны кровацёк. Лячыўся ўльтрапроктам, рэліфам, пастэрызанам, яшчэ свечкамі абляпіхі, метылурацылам, мікраклізмамі. Абследаванне кішэчніка пасля гэтага паказала, што нічога не змянілася. Ёсць невялікі паліп. Ці можна рабіць мікраклізмы з гарбузовым алеем?
— Поспех у лячэнні вашага захворвання дасягнуты, крывацёку няма. Вы павінны атрымліваць лячэнне ва ўрача-практолага. Пашкоджанне канцавой часткі тоўстага кішэчніка (прамой, сігмавіднай кішкі) павінен лячыць гэты спецыяліст. Тое, што вам прызначалі, сапраўды, прыносіць свой эфект у некаторых пацыентаў. Я рэкамендаваў бы вам выкарыстоўваць раслінную сыравіну з абвалакальным дзеяннем на слізістую. Такім дзеяннем валодаюць адвар насення льну, які можна прымаць працягла і без пабочных эфектаў. Адвар знімае запаленне, не дазваляе калавым масам траўмаваць кішку. Не забараняецца выкарыстоўваць мікраклізмы з супрацьзапаленчым эфектам — з рамонкам, шалфеем, крываўнікам. Ёсць вялікі выбар практалагічных свечак і іншых лекавых сродкаў, неабходных для падтрымання нармальнага самаадчування, але іх павінен прапісаць менавіта ўрач-практолаг пасля правядзення рэктасігмаскапіі — эндаскапічнага даследавання, падчас якога неабходна выдаліць і ўсе паліпы з тоўстага кішэчніка. Бо паліп хоць і дабраякаснае ўтварэнне, але ў нейкі момант можа ператварыцца ў злаякаснае. Працэдура выдалення паліпаў са страўнікава-кішачнага тракту ажыццяўляецца толькі ў стацыянары, пры кароткачасовай шпіталізацыі. Участковы ўрач павінен накіраваць вас у хірургічнае або гастраэнтэралагічнае аддзяленне.
— Галіна Феліксаўна, Мінск. 76 гадоў. Амаль усё жыццё — эразійны гастрыт, нізкая кіслотнасць. Вось ужо год пакутую ад пякоткі — надта пячэ паднябенне, язык... Урач накіроўваў і да стаматолага. Прымаю сухацвет, крыху нібы дапамагае, аднак пастаянна ж яго піць нельга. Як пазбавіцца горычы?
— Мяркуючы па ўсім, у вас ёсць гастраэзафагеяльная рэфлюксная хвароба, якая суправаджаецца падобнымі сімптомамі. Гастрыт з эрозіямі патрабуе свайго лячэння — медыкаментознага і досыць працяглага. Лячэнне зёлкамі не дае эфекту. Існуе некалькі груп гастрытычных прэпаратаў, адна з іх — інгібітары пратоннай помпы (амепразол, лансапразол, рабепразол, эзамепразол), і яны павінны быць базавымі ў лячэнні. Працягласць курсу вызначыць урач пасля эзафагагастрадуадэнаскапіі. Тэрапія павінна быць індывідуальнай і шматмесячнай.
Буракі супраць камянёў
— Марыя Сцяпанаўна, Лагойск. Сыну 52 гады. Часта ў яго бывае пякотка. Летась на абследаванні сказалі, што ў яго надта малы страўнік, але ніякай паталогіі не выявілі. Ён дрэнна есць. Ад пякоткі прымае пітную соду. І яшчэ: як трэба абследавацца, калі дрэнна працуе кішэчнік, бываюць запоры...
— Хутчэй за ўсё, у вашага сына гастраэзафагеяльная рэфлюксная хвароба. Адна з яе клінічных праяў — менавіта пякотка. Лячэнне содай непажаданае, таму што яе аднаразовае ўжыванне яшчэ можа аказаць нейкі эфект, аднак паўторны прыём шчолачы яшчэ больш узмацняе кіслотнасць страўнікавага соку. Сода паніжае кіслотнасць, аднак у нашым страўніку кіслае асяроддзе, і яго залозы зноў пачынаюць выпрацоўваць кіслату. Урэшце кіслотнасць паступова стане яшчэ больш высокай. Акрамя таго, пры растварэнні ў страўніку соды ўтвараецца вялікая колькасць вуглякіслай кіслаты, якая ўзмацняе распіранне страўніка і ўзмацняе рэфлюкс. Патрабуецца працяглае лячэнне спецыяльнымі прэпаратамі — інгібітарамі пратоннай помпы. Цягам месяцаў гэтыя лекі будуць ствараць фізіялагічную атрафію залоз, якія прадуцыруюць кіслату. Пякотка, дарэчы, часцей за ўсё бывае пры высокай кіслотнасці страўнікавага соку, а высокая кіслотнасць нярэдка правакуе запоры.
— Галіна Паўлаўна, Глыбокае. 65 гадоў. Хранічны павярхоўны атрафічны гастрадуадэніт, ускосныя прыкметы пашкоджання падстраўнікавай залозы, хранічны калькулёзны халецыстыт, жоўцекаменная хвароба, хранічны ўнутраны гемарой, хранічны ачаговы сігмаідыт. Часта ўспушвае жывот, боль у кішэчніку, абвастраецца сігмаідыт. Якім павінна быць лячэнне?
— Адзіны навукова і метадычна абгрунтаваны метад лячэння жоўцекаменнай хваробы заключаецца ў правядзенні ўжо на самым раннім этапе халецыстэктаміі, або выдалення жоўцевага пузыра з камянямі. Магчыма, гэтая аперацыя прывядзе і да змяншэння іншай пералічанай вамі сімптаматыкі. Парушэнне стрававання ў кішэчніку, газаўтварэнне, змены ў падстраўнікавай залозе — усё гэта можа быць ускосна звязана з жоўцекаменнай хваробай. Для лячэння сігмаідыту неабходна спачатку абследавацца ва ўрача-практолага.
— Ірына Іванаўна, Баранавічы. 54 гады. Непакояць сістэматычныя болі (колікі) злева ад пупка. Дзе можна зрабіць аналізы на яйкі глістоў? Ці можна з мэтай прафілактыкі і лячэння раз у год прымаць тры дні па 2 таблеткі вермоксу, а праз два тыдні гэты курс яшчэ раз паўтарыць? У мяне атрымалася, што я прапіла толькі адзін курс. Ці можна гэта лічыць паўнавартасным лячэннем?
— Неабходна правесці абследаванне на наяўнасць кішэчнай інфекцыі. Гэта капралагічнае даследаванне дазваляе выявіць яйкі гельмінтаў, прасцейшых. Магчыма, будзе прызначана і каланаскапічнае даследаванне тоўстага кішэчніка як найбольш інфарматыўны метад, які дазваляе належным чынам абследаваць слізістую. Такія абследаванні можна прайсці ў любой раённай паліклініцы. Дастаткова звярнуцца да ўрача-тэрапеўта або гастраэнтэролага. Прыём вермоксу без даследавання кала на глістную, паразітарную флору магчымы, аднак калі курс праведзены, а выніку няма, трэба абследавацца. Можа быць, размова ідзе аб іншай паталогіі.
— Святлана Мікалаеўна, Гродзенская вобласць. 52 гады. У жоўцевым пузыры летась выявілі камень 16 мм. Ці можна растварыць такі камень, калі ўжываць сок буракоў? І яшчэ: ёсць прыкметы гастрыту, пакутую ад пякоткі і таму прымаю амепразол. Як доўга яго можна прымаць? З чым можа быць звязана пякотка?
— У вас гастраэзафагеяльная рэфлюксная хвароба — вельмі распаўсюджаная цяпер, як мы бачым нават па пытаннях нашай «прамой лініі». Гэты стан звязаны з закідам страўнікавага змесціва ў стрававод. Жоўцекаменная хвароба таксама можа правакаваць развіццё і падтрыманне рэфлюкснай хваробы. Неабходна лячыць жоўцекаменную хваробу, і лячэнне тут толькі хірургічнае.
— Уладзімір Андрэевіч, Мінская вобласць. Наколькі адпрацаваная методыка абследавання страваводу, у цэлым страўнікава-кішачнага тракта з дапамогай праглынутай капсулы, якая ўсё «бачыць»? Газета «Аргументы і факты» нядаўна агучыла кошт такога абследавання — 8 млн рублёў. Што тут можа змяніцца ў лепшы для пацыента бок — усё ж такі не ўсе жадаюць рабіць каланаскапію...
— Методыку абследавання з дапамогай страўнікава-кішачнай капсулы прымяняюць у многіх стацыянарах таго ж Мінска. Гэта не прыносіць нейкага дыскамфорту пацыенту, аднак калі пры гэтым будуць выяўлены паліпы, новаўтварэнні, то гэта не дазволіць выканаць біяпсію слізістай і пацвердзіць дыягназ. Капсульная эндаскапія, такім чынам, мае свае абмежаванні — немагчымасць атрымаць біяптат і разгадаць сутнасць захворвання. Таму абследаванне цалкам даступнае і магчымае, але практычная каштоўнасць эндаскапіі, каланаскапіі ўсяго страўнікава-кішачнага тракта нашмат вышэйшая. Гэтыя даследаванні больш дакладныя, а таму і больш значныя для пацыента. Што да кошту, то пытанне не ў нашай кампетэнцыі.
— Віктар Яфімавіч, Ваўкавыск. Ці могуць прэпараты для лячэння грыбковай інфекцыі (калі іх прызначалі на вельмі працяглы тэрмін) адбіцца на печані? Якія лекі наогул найбольш небяспечныя для гэтага органа? Ці можа тут дапамагчы карсіл?
— Неабходна здаць біяхімічны аналіз крыві з вызначэннем узроўню такіх параметраў крыві, як АСТ, АЛТ, білірубін і яго фракцыі, гамаглутамінтранспептыдазы (гамаГТП), шчолачнай фасфатазы, пасля чаго высветліць, ці ёсць запаленне ў самім органе. Ультрагукавое даследаванне гэтага не пакажа (там можна ўбачыць камяні, пухліны і інш.). Калі адбылося пашкоджанне супрацьгрыбковымі прэпаратамі, то гэтыя лекі неабходна адмяніць. Далей можна вырашыць пытанне аб прызначэнні такога прэпарата, як карсіл. Нягледзячы на расліннае паходжанне, прымаць яго можна толькі пры наяўнасці паказанняў.
— Святлана, Мінск. У чым заключаецца праблема, калі размова ідзе пра недапушчальнасць вялікіх перапынкаў паміж прыёмамі ежы? Чаму трэба вытрымліваць рэжым харчавання?
— Страўнікавыя залозы, якія прадуцыруюць саляную кіслату, выпрацоўваюць яе, нават калі мы не ядзім. А ежа пры паступленні ў страўнік нейтралізуе яе. Без кіслаты немагчымае ператраўліванне. Калі страўнік працяглы час пакідаць без ежы, можна пашкодзіць слізістую абалонку, што ў выніку сфарміруе эразійны працэс. Сутнасць той жа язвы звязана з празмернай прадукцыяй кіслаты ў страўніку. І калі там яшчэ рэгулярна няма ежы, то мы спрыяем пашкоджанню слізістай і развіццю язваў. Разам з тым нерацыянальнае харчаванне спрыяе ўтварэнню камянёў у жоўцевым пузыры. Працэс утварэння жоўці ў нас адбываецца няспынна, жоўць назапашваецца і адцякае толькі пры паступленні ежы. Іначай жоўць будзе асядаць у выглядзе камянёў. Падстраўнікавая залоза таксама выконвае сваю «работу» — сінтэзуе ферменты, неабходныя для ператраўлівання ежы. Калі яе няма, яны будуць ператраўліваць саму залозу. Таму чатырохразовае харчаванне — падмурак здароўя нашай стрававальнай сістэмы ў першую чаргу.
— Ірына Сяргееўна, Бешанковічы. Што такое непераноснасць прадуктаў? Чула, што існуюць нават замежныя тэсты на вызначэнне прадуктаў, якія арганізм не пераносіць. У мяне раптам была досыць працяглая дыярэя. Ці варта праходзіць такое даследаванне?
— Сёння ў многіх медцэнтрах ёсць спецыяльныя харчовыя панэлі, па якіх можна абследаваць пераноснасць таго ці іншага прадукту, вызначыць павышаную адчувальнасць арганізма на алерген. Такая адчувальнасць назапашваецца паступова... Працяглая дыярэя — не прыкмета нейкай непераноснасці прадуктаў. Тэарэтычна гэта можа быць звязана, аднак, каб устанавіць прычыну, неабходна пачынаць з абследавання страўнікава-кішачнага тракта, магчыма, спатрэбіцца зрабіць лабараторнае абследаванне калу, рэнтгеналагічнае эндаскапічнае даследаванне тоўстага кішэчніка.
І адзін «плюс» лячыць трэба
— Аляксандр Вікенцьевіч, Віцебская вобласць. Давялося шмат піць антыбіётыкаў па прызначэнні ўрача. Блізкія ўсё палохалі дысбактэрыёзам. Якія дозы антыбіётыкаў могуць быць крытычнымі для здароўя кішэчніка? Як спыніць дыярэю без шкодных наступстваў такога лячэння?
— Усё індывідуальна. Самае важнае — ужываць антыбіётыкі строга па рэкамендацыі ўрача. Ускладненні ўзнікаюць пры парушэннях правілаў прыёму. Разам з тым нават на сярэднюю тэрапеўтычную дозу ў нейкага пацыента можа быць індывідуальная пабочная рэакцыя. Паняцце «антыбіётыкаасацыяваная дыярэя» існуе, але нельга сказаць, што гэты стан надта часта сустракаецца. У такіх выпадках перарываюць ужыванне прэпарата, і яго ўжо не прызначаюць. Што да дысбактэрыёзу, які звязваўся са змяненнем мікробнай флоры, то сёння наогул гэтае слова не згадваецца ўрачамі. Жыццё кішэчніка — гэта менавіта жыццё мікробнай флоры. Там ёсць карысныя для працэсу ператраўлівання мікраарганізмы, але ёсць і шкодныя. Кішэчная флора можа быць і патагеннай, выклікаць запаленне. Але звязваць гэта з антыбіётыкамі не варта.
У выпадку з дыярэяй неабходна разабрацца, вострая яна або хранічная. Вострую выклікаюць, як правіла, інфекцыі, і для яе лячэння неабходна ўжыванне антыбіётыкаў. Хранічная абумоўлена хранічным пашкоджаннем унутраных органаў. Гэта можа быць як паталогія самога кішэчніка, так і печані, падстраўнікавай залозы і інш. Значыць, неабходна абследавацца.
— Марына, Клецк. Ці можна вылечыць гастрыт? Якім будзе лад жыцця, харчаванне дзіцяці, якому такі дыягназ паставілі недзе ў 5 гадоў?
— Гастрыт не мае ніякіх клінічных праяў, яго проста відаць падчас правядзення гастраскапіі. Гэтае даследаванне дазваляе ўзяць біяпсію слізістай, устанавіць наяўнасць хелікабактарнай інфекцыі, якая падтрымлівае запаленчы працэс слізістай. Калі такое даследаванне не выконвалася, то нельга весці размову пра такі дыягназ. Можа быць, размова ідзе пра функцыянальную дыспепсію? Тады трэба будзе прытрымлівацца дыеты.
— Святлана Іванаўна, Мінск. Наколькі апраўданыя парады спецыялістаў адносна ўжывання выключна тых прадуктаў, што ўжывалі продкі, што раслі на той зямлі, дзе ты жывеш? Усё ж такі вялікая колькасць людзей пераязджае жыць у іншыя краіны, дзе пачынае ўжываць самыя розныя экзатычныя прадукты...
— З аднаго боку, сапраўды ёсць генетычныя адрозненні ў розных народаў. Так, прадукты, якія ўжываюць жыхары азіяцкіх краін, для нас могуць быць нават небяспечнымі. Многія прыправы, травы, спецыі, карэнні для нас немэтазгодныя. Дыета сваёй мясцовасці апраўданая. З другога боку, наша тэрыторыя, напрыклад, эндэмічная па валляку. І нам патрэбны прадукты мора. Хоць мора побач і няма, і гэта не зусім «нашы» прадукты, але мы іх ужываем, каб атрымаць неабходны нам ёд.
— Надзея, Мар'іна Горка. Чула шмат пра раздзельнае харчаванне, аднак не зусім разумею, ці сапраўды для нашага страўніка так важна, якім чынам будуць паступаць мяса з хлебам — разам ці паасобку?
— У раздзельным харчаванні ёсць свой сэнс. Так, бульба, багатая на крухмал, а таксама пшаніца, хлеб, макарона не дазваляюць расшчапляцца бялкам мяса, а значыць, мы не можам атрымаць з яго такі мікраэлемент, як жалеза. Такая ежа становіцца і некарыснай, і можа прыводзіць да павелічэння вагі. Разам з тым жалеза добра ўсмоктваецца з аскарбінавай і фоліевай кіслотамі. А іх шмат у шпінаце, салаце, зяленіве, гародніне. Відавочна цяпер, з чым лепей ужываць мясныя стравы.
— Уладзімір Сямёнавіч, Магілёўская вобласць. Ці можна з дапамогай ультрагукавога абследавання органаў брушной поласці западозрыць рак?
— Ультрагукавое абследаванне — гэта высокаінфарматыўны і бясшкодны ў параўнанні з тым жа рэнтгенам метад дыягностыкі. Дазваляе ацаніць памеры ўнутраных органаў, іх структуру, выявіць шчыльныя ўтварэнні, у тым ліку пухліны. Метад абсалютна незаменны пры выяўленні жоўце- і мочакаменнай хвароб.
— Аксана Алегаўна, Мінск. Гастрадуадэнаскапія не выявіла ніякіх парушэнняў у рабоце страўніка, аднак ёсць хелікабактар пілары, тры «плюсы». Ці можна нейкі час ігнараваць лячэнне гэтых «плюсоў», што яны азначаюць? І яшчэ: як адсутнасць зубоў уплывае на страваванне?
— Калі ўрач бачыць на канкрэтным участку ўзятага падчас даследавання біяптату 20 і меней цельцаў гэтай інфекцыі — хелікабактар пілары, то пазначае адзін «плюс». Два «плюсы» — гэта ад 20 да 50 патагенных мікраарганізмаў, а тры — звыш 50. Любая сітуацыя, дыягнаставаная пры правядзенні марфалагічнага забору біяптату, патрабуе вынішчэння мікроба. Таму што адзін «плюс» можа быць вельмі ўмоўным. Проста ў зоне забору матэрыялу аказалася менавіта столькі, а калі б забор адбыўся крыху больш улева ці ўправа, то мог бы быць і іншы вынік. Калі адсутнічае сімптаматыка, але біяпсія паказала, што чалавек інфіцыраваны, неабходна прайсці тэрапію па вынішчэнні мікроба. Усё ж такі хворы можа заразіць сваіх блізкіх пры цесных бытавых кантактах.
Адсутнасць зубоў — пагаршае страваванне, паколькі з іх дапамогай у ротавай поласці пачынаецца механічная і хімічная перапрацоўка ежы. Без зубоў механічна не перапрацаваная ежа адпраўляецца далей і траўмуе слізістую страваводу, страўніка, кішэчніка.
— Наталля Валер'еўна, Крупкі. Як перамагчы веснавое абвастрэнне каліту?
— Веснавое або летняе — значэння не мае. У каліту няма сезоннасці. Гэта хранічны стан, які час ад часу абвастраецца з прычыны парушэнняў у харчаванні, курэння, злоўжывання алкаголем, а таксама прыёму некаторых лекавых прэпаратаў, якія прызначаюцца для лячэння тых жа сардэчна-сасудзістых захворванняў. Усе гэтыя моманты трэба ўлічваць. Пачынаць трэба з дыеты — істотна абмяжоўваць вострае, салёнае, вэнджанае. Трэба мець на ўвазе, што ўвесну, калі з'яўляюцца першыя свежыя агуркі, радыска, кішэчнік можа адрэагаваць на гэта расстройствам. Калі прыступы вельмі працяглыя, сітуацыя не мяняецца нават на фоне здаровага ладу жыцця, трэба абследавацца і пераканацца, што ў кішэчніку няма паліпаў і новаўтварэнняў.
— Кацярына, Іўе. Мужу 50 гадоў. На апетыт не скардзіцца, ужывае ўсё, але пры гэтым надта хударлявы. Праўда, ён ніколі і не быў схільным да паўнаты. Ці можна нізкую вагу спісаць на прыродны целасклад або варта западозрыць нейкае захворванне?
— Падазраваць захворванне неабходна, калі ў яго ёсць скаргі на здароўе. А што да масы цела, то тут важная спадчыннасць. Калі ваш муж усё жыццё быў хударлявым, то якая нагода нервавацца з гэтай прычыны цяпер? Акрамя таго, у любога тэрапеўта, гастраэнтэролага ёсць магчымасць хутка разлічыць індэкс масы цела.
Святлана БАРЫСЕНКА.
Фота Аляксандра ШАБЛЮКА.
Гастраэзафагеяльная рэфлюксная хвароба
Як праяўляецца?
Пякоткай, кіслым прысмакам у роце, кіслай адрыжкай, болем у страваводзе, языку, непрыемным пахам у роце. Пякотка і адрыжка ўзмацняюцца, калі адразу пасля яды прыняць гарызантальнае становішча.
Можа, не астма?
Паколькі ротаглотка анатамічна звязана з гартанню і трахеяй, змесціва, якое закідваецца са страваводу ўгору, можа дасягаць бронхалёгачнай сістэмы. А ў страўнікавым змесціве шмат бактэрый, здольных выклікаць хранічную абструктыўную хваробу лёгкіх або нават бранхіяльную астму. Сімптаматыка гастраэзафагельянай рэфлюкснай хваробы пры гэтым мяняецца — хворы адчувае не проста пякотку, а яшчэ прыступы ўдушша, кашаль, у яго адыходзіць макрота. Калі ў працэс уцягнуцца яшчэ і галасавыя звязкі, голас стане сіплым.
Як абследуюць?
Дыягностыка захворвання заключаецца ў правядзенні інструментальных даследаванняў. З дапамогай эзафагагастрадуадэнаскапіі аглядаецца стрававод, страўнік і дванаццаціперсная кішка. Эндаскапіст бачыць, што ніжні страваводны сфінктар расслаблены, не змыкаецца.
Даследуецца і сам рэфлюктат з дапамогай унутрыстрававоднай або ўнутрыстраўнікавай сутачнай рН-метрыі. Тонкі страўнікавы зонд з трыма капсуламі, здольнымі ўспрымаць канцэнтрацыю вадародных іонаў, што характарызуюць кіслотнасць асяроддзя, уводзіцца праз нос ў стрававод і страўнік. Зонд замацоўваецца за вухам, а спецыяльны вымяральны прыбор — на поясе. Гэты метад дазваляе вызначыць пачатак рэфлюксу, яго працягласць, час дзеяння, сувязь рэфлюксу з прыёмам ежы, становішчам лежачы і г.д.
Чым лячыцца?
Інгібітарамі пратоннай помпы, якія зніжаюць кіслотнасць страўнікавага соку, блакіруюць кіслотную прадукцыю ў страўніку. Размова ідзе пра шматмесячнае лячэнне пад кантролем урача. Акрамя таго, неабходна:
• падтрымліваць аптымальную вагу;
• не пераядаць, харчавацца 4-5 разоў на дзень невялікімі порцыямі;
• штодня ўжываць 600-800 г (у залежнасці ад вагі) садавіны і гародніны;
• пасля прыёму ежы не ляжаць, а гуляць 30-40 хвілін;
• адмовіцца ад газіраваных напояў і кавы;
• спаць з прыўзнятай на 30 см галавой;
• не курыць;
• не ўжываць бескантрольна спазмалітыкі.
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».