Квіткоў было не дастаць. Але аптымісты збіраліся ля службовага ўвахода ў Белдзяржфілармонію. Нас такіх у той вечар (крыху больш за 20 гадоў таму) было амаль на асобную малую залу. Ужо хутка пачатак, але ніхто з «аптымістаў» не разыходзіўся. Разлічвалі трапіць на канцэрт Святаслава Рыхтэра: ну а раптам?
На Рыхтэра заўсёды квіткі раскупляліся загадзя, нягледзячы на тое, што ён у Мінску і наогул у Беларусі выступаў нашмат часцей, чым многія іншыя зорныя музыканты з Масквы. Яго тут чакалі і цёпла прымалі. Пры гэтым заўсёды заставаліся тыя, хто хацеў бы трапіць на канцэрт, але... Яны і спрабавалі прарвацца. У асноўным гэта былі студэнты кансерваторыі, маладыя людзі, якіх надзеі сілкуюць, клічуць на подзвігі ў тым ліку і праз любоў да мастацтва. А яно было зусім побач — за сценамі. «Адтуль» (з-за сцен філармоніі) час ад часу перадавалі звесткі: ён сказаў, каб студэнтаў творчых ВНУ абавязкова прапусцілі. Усе праяўлялі настойлівасць і цярпенне.
Нас запусцілі роўна ў 19.00. Правялі калідорамі да сцэны. Пражэктары былі накіраваны на раяль — урачысты, маўкліва-стрыманы ў чаканні сустрэчы. Але сцэна была запоўнена людзьмі: паміж раялем і заднікам былі пастаўлены шэрагі крэслаў, на якія таксама прадавалі квіткі. Проста ў нейкі момант да іх прыставілі яшчэ крэслы (здавалася, усё, на чым можна сядзець у філармоніі!), пасадзілі тых аптымістаў. Усё адбылося хутка і арганізавана: людзі разумелі, што не варта красці час у саміх сябе, у музыкі і ў Рыхтэра. Мы, хто размясціліся на сцэне, баяліся дыхаць. Здавалася, што ён выйшаў іграць толькі для нас: у зале панаваў змрок. Тых, хто па другі бок сцэны, не было відаць. Святло лілося толькі на падмосткі, выхопліваючы белую пляму — ноты на чорным раялі. Менавіта на іх немалады музыка ў чорным зрабіў галоўны акцэнт вечара. Ён зрабіў акцэнт на самой музыцы. На тым, што прыдумаў, напісаў, стварыў аўтар — у той вечар гучаў Феранц Ліст. Рукі Святаслава Рыхтэра здаваліся праваднікамі ў свет гукаў. З-пад пальцаў музыка выпырхнула на волю: ёй было цесна пад драўляным вечкам інструмента. І калі яна ўжо ўся на паверхні, сплятаецца ў вобраз, ты раптам разумееш, што галоўная таямніца так і застанецца нераскрытай. Ты захочаш паслухаць, прыйдзеш яшчэ, будзеш шукаць варыянты: як жа гэта можа гучаць, аб чым яно?
Гэта быў не толькі канцэрт, а амаль сеанс музычнай магіі: у цёмнай-цёмнай зале раіліся ўжо не гукі, а думкі, ідэі, галасы з іншага свету, са свету самога Ліста, з яго эпохі. Проста таму, што адзін чалавек іграў па нотах, без лішніх эмоцый, якія неяк выяўляліся б вонкава. Ён быў як медыум, што імкнуўся загрузіць гукі ў свядомасць людзей, пры гэтым як бы самаўхіляўся: стыль ужо позняга Рыхтэра, казалі тыя, хто слухаў яго раней.
Такіх людзей нямала: у Мінску Святаслаў Рыхтэр выступаў каля 30 разоў (з 1957 года). А яшчэ яго рады былі бачыць у іншых гарадах, вельмі часта прымалі ў Брэсце. Прыязджаў з сольнымі выступленнямі. Іграў у ансамблях з такімі ж таленавітымі музыкантамі, у тым ліку беларускімі. У гісторыю Дзяржаўнага камернага аркестра Беларусі ўпісаны старонкі выступленняў са Святаславам Рыхтэрам. Калектывам тады кіраваў Юрый Цырук. Спалучэнне аказалася настолькі ўдалым, што разам з беларускім аркестрам піяніст потым іграў канцэрт Гайдна ў канцэртнай зале імя Пятра Чайкоўскага ў Маскве.
У дзень нараджэння народнага артыста СССР Святаслава Рыхтэра адбыліся канцэрты ў розных гарадах Беларусі. У Брэсце, напрыклад, дзе музыкант спыняўся вельмі часта па дарозе з Масквы ў Еўропу. Але ў Вялікай зале Белдзяржфілармоніі ў гэты вечар адбылося сапраўднае прынашэнне Рыхтэру: пачалася традыцыйная для музычнай Беларусі «Мінская вясна» гала-канцэртам, у якім Дзяржаўны камерны аркестр Беларусі пад кіраўніцтвам заслужанага артыста Расіі Яўгена Бушкова іграў канцэрт для фартэпіяна з аркестрам Рэ-мажор Ёзефа Гайдна, той самы, што выконваў разам са Святаславам Рыхтэрам. Цяпер удзельнікі былі іншыя — маладыя музыканты з Расіі Васіліса Бержанская (сапрана) і Мікалай Мядзведзеў (фартэпіяна). Такім чынам у нас пачаўся Моладзевы музычны форум, асобны праект, які можа мець цікавы працяг.
Павага да асобы ў музыцы — вось што рухае сучаснымі беларускімі музыкантамі, што сёлета прысвячаюць канцэрты Святаславу Рыхтэру, які, між іншым, за савецкім часам стаў уладальнікам прэміі Грэмі. Асоба мінулага натхняе асоб сучаснасці, асабліва моладзь, што шукае свае шляхі да сэрцаў слухачоў. Таму «Мінская вясна» сёлета іншая, яна ў пошуку. Яна прапануе цыкл з 10 канцэртаў, якія не абмяжуюцца адным месяцам. У красавіку нам прадставяць асоб сучаснага выканальніцкага мастацтва, сярод іх прафесар Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі Уладзімір Няхаенка, народны артыст Беларусі піяніст Ігар Алоўнікаў, Марына Клімовіч-Кулаў, Уладзімір Дулаў і Аляксандр Данілаў (выступяць разам з сімфанічным аркестрам Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі), заслужаная артыстка Расіі Наталля Труль (з Дзяржаўным акадэмічным сімфанічным аркестрам Беларусі). Музычная «вясна» напрыканцы мая прагучыць у канцэрце «Мінскага струннага аркестра». А скончыцца выступленнем лаўрэата міжнародных конкурсаў расіяніна Аляксея Чарнова.
Музыка будзе гучаць розная. Святаслаў Рыхтэр у гэтым сэнсе быў унікальны музыкант: з савецкім часам ён імкнуўся іграць творы вельмі розныя, розных кампазітараў, у розных умовах: на фронце, у вядомых канцэртных залах і на маленькіх сцэнах у любой кропцы Савецкага Саюза. Ён быў асветнікам музыкі. А цяпер гэтай справе служыць яго імя.
Ларыса ЦІМОШЫК
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Актрыса НАДТ імя М. Горкага — пра шлях да сцэны і натхненне.
Тата і мама — два самыя важныя чалавекі ў жыцці кожнага дзіцяці.