Казкі з дзедавага куфра

У Хо­цім­ску ства­ра­юць п'е­сы, на якіх заўсёды аншлаг

Ама­тар­скім тэ­ат­рам, ды яшчэ з глы­бін­кі, цяж­ка ця­гац­ца з пра­фе­сій­ны­мі. Ня­хіт­рыя дэ­ка­ра­цыі, кас­цю­мы і афі­шы тут ро­бяць сва­і­мі ру­ка­мі. Ад­куль жа на ўсё гэ­та ўзяць гро­шы? Але ёсць вы­клю­чэн­ні, ка­лі на­сель­ніц­тва не трэ­ба пры­му­шаць ха­дзіць на спек­так­лі ў ра­ён­ны Цэнтр куль­ту­ры. Яны са­мі за­га­дзя куп­ля­юць ту­ды квіт­кі. Ці­ка­ва ж па­гля­дзець, што там мяс­цо­выя ар­тыс­ты зноў пры­ду­ма­лі!

Па­пу­ляр­нас­ці на­род­на­га тэ­ат­ра «Пра­мень» мож­на па­зайз­дрос­ціць. На пра­ця­гу амаль 10 га­доў ён збі­рае анш­ла­гі не толь­кі ў род­ным Хо­цім­ску, але яшчэ і ў су­сед­няй Ра­сіі. У кі­раў­ні­ка тэ­ат­ра Тац­ця­ны Па­седзь­кі са­праўд­нае чуц­цё і на ар­тыс­таў, і на доб­ры сцэ­ніч­ны ма­тэ­ры­ял. Спа­чат­ку яна ра­бі­ла ак­цэнт на вя­до­мых са­ты­рыч­ных тво­рах, але не­каль­кі га­доў та­му да яе па­ды­шоў са сва­ёй п'е­сай ма­ла­ды мяс­цо­вы па­эт Аляк­сандр Аляк­санд­рын. З тых ча­соў у іх плён­нае су­пра­цоў­ніц­тва. Дзя­ку­ю­чы гэ­та­му са­ма­быт­на­му аў­та­ру ў тэ­ат­ры ця­пер спрэс адзін экс­клю­зіў. Пры­чым ство­ра­ны па пад­ан­нях і са­праўд­ных па­дзе­ях з жыц­ця род­на­га краю. Тэ­мы для сва­іх тво­раў аў­тар чэр­пае з рас­ка­заў дзе­да.

— Звы­чай­на дзе­ці рас­туць на ба­бу­лі­ных каз­ках, а я вось вы­рас на дзе­да­вых, — смя­ец­ца ён. — Мой дзед — са­праўд­ная скарб­ні­ца жар­таў, на­род­ных пры­ма­вак, анек­до­таў. Па­слу­хаць яго гіс­то­рыі дзе­ці пры­бя­га­лі з усей вёс­кі. За­піс­ваць дзя­ду­лю стаў га­доў з 15, ней­кім шос­тым па­чуц­цём ула­віў: гэ­та ж са­праўд­ны скарб! На­збі­ра­ла­ся ка­ля 5 тоў­стых сшыт­каў. Ця­пер ка­рыс­та­ю­ся імі як на­столь­най кні­гай. Па­трэб­на якая-не­будзь п'е­са ці жар­тоў­ная мі­ні­я­цю­ра — ка­лі лас­ка. А дзед і сён­ня не пе­ра­стае здзіў­ляць чымсь­ці но­вень­кім.

Не­каль­кі дзе­да­вых гіс­то­рый ляг­ло ў асно­ву па­ста­ноў­кі «Са­бра­ла­ся бед­на ба­со­та». Лю­дзі пры­яз­джа­юць на кір­маш, збі­ра­юц­ца ў карч­ме і дзе­ляц­ца на­ві­на­мі. Ці­ка­ва, не ада­рвац­ца. Гле­да­чы ў за­хап­лен­ні, неш­та па­доб­нае яны ка­лісь­ці чу­лі ад сва­іх дзя­доў і ба­буль, а вось ця­пер, дзя­ку­ю­чы род­на­му тэ­ат­ру, яшчэ і па­гля­дзе­лі.

Вя­до­ма, шмат за­ле­жыць і ад ар­тыс­таў. Не кож­ны ча­ла­век па­ды­дзе пад тую ці ін­шую ро­лю. Тут трэ­ба яшчэ ты­паж па­трэб­ны ад­шу­каць. А ў вёс­цы та­кіх са­ма­род­каў не так і шмат. Хоць Тац­ця­не Па­седзь­цы на та­лен­ты шчас­ціць. Ад­ной­чы ў тру­пе пра­ца­ваў на­ват Маў­ры­цыа Мі­джан Гар­сія.

— Та­ле­на­ві­ты быў ка­лум­бі­ец, — уз­ды­хае Тац­ця­на. — Да нас тра­піў вы­пад­ко­ва. Ажа­ніў­ся з мяс­цо­вай дзяў­чы­най і пры­ехаў сю­ды. Аляк­сандр спе­цы­яль­на пад яго на­пі­саў ро­лю за­меж­на­га ба­ро­на ў ка­ме­дыі «Прын­цэ­са і ка­мі­нар». І наш фон Блох са сва­ім ак­цэн­там быў не­па­раў­наль­ны. На жаль, су­жэн­цы пе­ра­еха­лі ў ін­шы го­рад, так што па­куль год­най за­ме­ны Маў­ры­цыа не знай­шло­ся.

Хоць і свае ка­рэн­ныя жы­ха­ры бы­ва­юць ні­чым не гор­шыя. Як, на­прык­лад, Ва­ле­рый Ка­ран­ке­віч.
Ён мо­жа на­огул ні­чо­га не ра­біць на сцэ­не, і ўсё роў­на бу­дзе пос­пех. Ро­лі ў яго не­вя­лі­кія, але вель­мі ад­каз­ныя. На­прык­лад, у спек­так­лі «Са­бра­ла­ся бед­на ба­со­та» ён ува­саб­ляе воб­раз чор­та. Пра­па­ноў­ва­лі гэ­тую ро­лю ін­шым — ад­маў­ля­лі­ся. Адзін ар­тыст так і ска­заў: пра­бач­це, але ня­чыс­ці­каў прын­цы­по­ва не іг­раю.

Апош­няя па­ста­ноў­ка, якую тэ­атр пры­свя­ціў
70-год­дзю вы­зва­лен­ня ра­ё­на ад фа­шысц­ка-ня­мец­кіх за­хоп­ні­каў, на­зы­ва­ец­ца «Свае і чу­жыя». Пра яе Аляк­санд­рын ка­жа: гэ­та мой твор­чы экс­пе­ры­мент. Але спек­такль так­са­ма ство­ра­ны на рэ­аль­ных па­дзе­ях. Па­чу­тых, як вы ўжо зда­га­да­лі­ся, ад дзе­да.

— Ка­лі ўсё гэ­та ад­бы­ва­ла­ся, яму бы­ло ўся­го 12 га­доў, — рас­па­вя­дае Аляк­сандр. — Пад­час аку­па­цыі вёс­кі ў ха­це цёт­кі Фя­до­ры па­ся­ліў­ся не­мец, які за­ка­хаў­ся ў яе пля­мен­ні­цу Па­лі­ну, па­чаў за­ля­цац­ца да яе. Ад­ной­чы ў ней­кай спрэч­цы па­лі­цай за­біў та­го нем­ца, а яго, у сваю чар­гу, ка­лі ён спаў, за­рэ­за­ла цёт­ка. За гэ­та Фя­до­ру рас­стра­ля­лі нем­цы. Па­лі­на па­ха­ва­ла та­го па­лі­цая і цёт­ку по­бач і да кан­ца свай­го жыц­ця да­гля­да­ла гэ­тыя ма­гі­лы. Я гэ­та­му так­са­ма быў свед­кам, бо яна пра­жы­ла доў­гае жыц­цё. Ка­лі ў яе пы­та­лі­ся, хто па­ха­ва­ны ў гэ­тых ма­гі­лах, ка­за­ла: свае і чу­жыя.

Твор­чых за­ду­мак у Аляк­санд­ра проць­ма. Яго род­ныя ўжо пры­вык­лі, што ён мо­жа ўско­чыць ся­род но­чы і па­чаць неш­та пі­саць на сце­нах. «Па­куль неш­та кру­ціц­ца ў га­ла­ве, спя­ша­ю­ся за­на­та­ваць, — тлу­ма­чыць ён. — А ідэі пры­хо­дзяць, са­мі ве­да­е­це, не па за­га­дзе. Ма­тэ­ры­я­лу на­збі­ра­ла­ся ўжо на 3-4 збор­ні­кі, усё, што чую жар­тоў­на­га, вя­сё­ла­га, ад­ра­зу ж за­піс­ваю. Так што лю­бы мо­жа тра­піць у «п'е­су». Больш схі­ля­ю­ся да іро­ніі і сме­ху, а вось роз­ным там экс­пе­ры­мен­там не да­вя­раю. У вя­лі­кім го­ра­дзе гэ­та мо­жа па­трэб­на, а ў нас не зра­зу­ме­юць. Вяс­ко­вым лю­дзям хо­чац­ца ба­чыць дэ­ка­ра­цыі і ней­кія там па­дзеі, як у кі­но. Вось толь­кі з на­шы­мі дэ­ка­ра­цы­я­мі да­лё­ка не па­е­дзеш, вель­мі гру­васт­кія.

У су­сед­ніх сель­са­ве­тах ар­тыс­таў пры­ма­юць як сва­іх. Пры­чым на­ват не толь­кі ра­ён­ных, але і на Бран­шчы­не. Яны там так­са­ма ўсе блі­жэй­шыя вё­сач­кі аб'­еха­лі. Шка­да, на да­лё­кія па­езд­кі па­куль гро­шай не ха­пае. Ад­ной­чы атры­ма­лі за­пра­шэн­не ў Ка­лі­нінг­рад, але прый­шло­ся ад­мо­віц­ца. Ад­ны толь­кі ві­зы па­цяг­ну­лі б на круг­лую су­му. Толь­кі су­ма­ваць доў­га не ста­лі. Гле­да­ча не вы­бі­ра­юць, а свой, як вя­до­ма, са­мы ад­да­ны.

Нэ­лі ЗІ­ГУ­ЛЯ.

Фо­та аў­та­ра