або Як я размаўляў з... Сакратам!
У Полацкім дзяржаўным універсітэце рэканструявалі механічную галаву, якую зрабілі ў XVІІІ стагоддзі. Яна, уявіце сабе, адказвала на пытанні. Праўда, злыя языкі пагаворвалі, што рабіў гэта адукаваны манах, якога не было бачна. Але тое, мабыць, і не важна... І ў наш час механічная галава здзіўляе. Па сутнасці ўнутры — яна камп'ютар... Але, калі пачынае размаўляць гучным і строгім голасам, мурашкі па скуры прабягаюць. Адчуванне, што насамрэч галава жывая!
Адкрыццё выставачнай кампазіцыі «Рэканструкцыя праекта Габрыэля Грубера «Механічная галава» адбылося ў рамках Дня ўніверсітэта. Карэспандэнт «Звязды» адзіны з журналістаў асмеліўся задаць пытанне механічнаму цуду.
Габрыэль Грубер — інжынер, механік, матэматык, архітэктар, фізік, медык — быў адным з самых адукаваных людзей свайго часу. Ён жа — генерал Таварыства Ісуса (езуіты) у Расіі. Вядома, што ў 1784 годзе прыехаў у Беларусь. Быў выкладчыкам розных навук у Полацкім езуіцкім калегіуме. Грубера высока цанілі Кацярына ІІ і Павел І. З імі ён пазнаёміўся ў 1797 годзе падчас наведвання імператарам Полацка...
Знакамітасцю музея калегіума была механічная галава, якую і ўзнавілі. У выніку карпатлівых даследаванняў ва ўніверсітэце высветлілі, што яна мела рухомыя вочы, твар Сакрата і адказвала на некалькіх мовах. Цяпер галава размаўляе і па-беларуску (што вельмі прыемна), а таксама на рускай, англійскай, нямецкай і нават лацінскай мовах.
Перад выпрабаваннем гасцей прэзентацыі папярэдзілі, што механізм яшчэ недасканалы. Маўляў, галава ўсё больш імкнецца адказваць на філасофскія пытанні. А вось будзённыя ёй мала цікавыя. Таму можа заўпарціцца і праігнараваць пытанне...
Адказваць галава будзе пасля звароту: «Дазвольце спытаць». Ёй задалі ўсяго некалькі пытанняў. Самым першым было адвечнае: у чым жа ўсё-такі сэнс жыцця? Галава сказала, што ў жыцці няма іншага сэнсу, акрамя таго, які чалавек сам надае яму, раскрываючы свае сілы і жывучы дабратворна. Знайсці сваю дарогу, даведацца пра сваё месца ў жыцці — вось у чым сэнс... Гэта значыць трэба быць самім сабой.
Рэктар універсітэта пацікавіўся, што навучальную ўстанову чакае ў будучыні? У адказ пачуў: «Усё створанае са стараннасцю вялікай, працамі шматгадовымі і намаганнямі многіх годных людзей не толькі да захаванасці прыводзіць, але і прымножыцца. І славу годную далёка за межамі зямлі полацкай знойдзе».
Я запытаўся (вядома, па-беларуску): як павялічыць інтарэс да беларускамоўнай прэсы, у прыватнасці да найстарэйшай газеты «Звязда». Галава доўга думала. Урэшце пачуў спачатку на латыні, а потым на беларускай мове: «Адказ з часам знойдзеце самі».
— Ва ўніверсітэце выкладалі вядомыя людзі Еўропы. Адным з іх з'яўляецца Габрыэль Грубер. Ён разам з іншымі выкладчыкамі і вучнямі стварыў механічную галаву, якая ўвайшла ў гісторыю... У нашы дні мэта ўніверсітэта — знайсці карані і адрадзіць традыцыі, што былі закладзены ў гэтай навучальнай установе, — пасля выпрабаванняў механічнага цуду звярнуўся да прысутных рэктар Полацкага ўніверсітэта Дзмітрый Лазоўскі, доктар тэхнічных навук, прафесар.
Нюансамі вырабу галавы падзяліўся Аляксандр Прохараў, скульптар, дэкан мастацкага факультэта Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў.
— Дзяніс Дук, доктар гістарычных навук, прафесар, прарэктар універсітэта па вучэбнай рабоце, знайшоў адпаведныя звесткі пра галаву з тварам Сакрата. А рэктар загарэўся ідэяй узнавіць яе. І для гэтага былі прыцягнуты многія спецыялісты. У прыватнасці, я ляпіў галаву. Вырабіў яе з пластычных матэрыялаў (сілікону. — Аўт.), каб яна магла гаварыць і маргаць вачыма, — сказаў ён.
Галава — цудоўны «атракцыён», які, безумоўна, упрыгожыць музейную экспазіцыю ўніверсітэта. Але яе плануюць выкарыстоўваць у тым ліку і ў вучэбных мэтах разам з сучаснымі адукацыйнымі «аксесуарамі».
Аляксандр ПУКШАНСКІ, фота аўтара
Полацк — Віцебск
Галава і «Грубер»
Набор на бюджэтныя месцы павялічыцца.
Колькі ж каштуе гэты важны кампанент здаровага рацыёну зараз?
Не выявіць ні секунды абыякавасці.
