Бульба

Бульба параўнальна нядаўна з'явілася на тэрыторыі ўсходніх славян, прыкладна ў ХVІІІ стагоддзі.

*  Доўгі час яна лічылася «чужой», «д'ябальскай» раслінай. І толькі ў ХІХ стагоддзі бульбу сталі ўжываць у ежу, спазнаўшы яе смакавыя і нават лекавыя якасці. З тых часоў бульба ва ўсходніх славян стала «другім хлебам».

*  Каб у наступным годзе быў добры ўраджай бульбы, на Піншчыне жанчыны адвячоркам у Першую куццю на Каляды садзіліся і змотвалі ніткі ў клубкі, каб такой жа вялікай была і кожная бульбіна.

*  На Міншчыне калісьці існаваў звычай. У Вялікую суботу, калі ў храмах асвячаюць чырвоныя велікодныя яйкі, паску і інш., гаспадыні асвячалі дзве або чатыры бульбіны, якія першымі клалі ў баразну.

*  У Драгічынскім раёне было прынята, каб першым пачынаў садзіць бульбу самы дужы ў сям'і чалавек. А ў Чэрвеньскім раёне перад пасадкай гаспадар клаў дзве-тры бульбіны ў сваю шапку і прыгаворваў: «Каб бульба была па галаве».

*  Існавала строгае правіла: пачынаць капаць і есці бульбу неабходна ў той дзень тыдня, на які прыпала ў гэтым годзе свята Дабравешчанне (7.04).

*  Акрамя гэтага, дапушчальным днём для пачатку капання бульбы лічылася субота — дзень ушанавання продкаў.

*  Засыпаць бульбу ў склеп на доўгачасовае захоўванне раілі ў той дзень тыдня, калі памерлі бацька ці маці: «каб яны спрыялі з таго свету».

*  У нашых продкаў калісьці быў такі звычай: пасля заканчэння першага дня збірання бульбы на полі раскладвалі вогнішча і ў вуголлі пяклі бульбу новага ўраджаю. Лічылася: калі пагрэць рукі аб гарачую бульбіну, яны не будуць мерзнуць узімку.

*  У некаторых рэгіёнах пры заканчэнні збору бульбы пяклі бульбяныя бліны з морквай. На Палессі ў гэты дзень да святочнага стала абавязкова рэзалі пеўня.

*  А яшчэ прыкмячалі: «Як не будзе на Макрэні (1 жніўня) дажджу, то не будзе бульба гнісці ў зямлі».

Янка КРУК, Аксана КАТОВІЧ