Свята пераемнасці

Як гісторык і грамадзянін, я не з'яўляюся прыхільнікам рэвалюцый. Грамадства павінна развівацца эвалюцыйным шляхам. Як правіла, любая рэвалюцыя вядзе да злому існуючай сістэмы функцыянавання дзяржавы і грамадства. У выніку патрабуецца шмат часу і намаганняў, каб стварыць новы дзейсны механізм жыццядзейнасці дзяржавы і грамадства.

У гэтым кантэксце нельга не адзначыць, што Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 года прывяла да кровапралітнай грамадзянскай вайны, крывавага «чырвонага» і «белага» тэрору. Але, разам з тым, яна адкрыла новыя перспектывы ў жыцці грамадства былой Расійскай імперыі. Яе вынікам сталі глабальныя геапалітычныя змены ў свеце.

Мы не павінны таксама забывацца, што як ідэя аўтаномнага ўладкавання Беларусі, так і ідэя стварэння незалежнай беларускай дзяржавы пасля Лютаўскай рэвалюцыі 1917 года атрымалі магчымасць для далейшага развіцця. Але толькі на праграмна-тэарэтычным і дэкларацыйным узроўнях. Пасля ж перамогі Кастрычніцкай рэвалюцыі пытанне беларускай дзяржаўнасці было пераведзена ў плоскасць практычнай палітыкі. У выніку беларускі народ атрымаў права на самавызначэнне, адбылося практычнае ўвасабленне ідэі беларускай дзяржаўнасці на савецкай аснове ў форме БССР. Беларуская савецкая дзяржаўнасць стала рэальнасцю. БССР выступіла ў якасці адной з краін-заснавальнікаў шматнацыянальнага СССР. У створанай федэратыўнай дзяржаве Савецкая Беларусь, як і іншыя рэспублікі — суб'екты федэрацыі, па форме з'яўлялася дзяржавай, хаця магчымасці ў рэалізацыі дэклараванага суверэнітэту заканамерна былі абмежаваны Канстытуцыяй СССР. Міжнародным прызнаннем беларускай дзяржаўнасці стала ўключэнне БССР у лік дзяржаў-заснавальніц Арганізацыі Аб'яднаных Нацый, 70-годдзе стварэння якой мы зусім нядаўна адзначылі.

Сучасная Рэспубліка Беларусь з'яўляецца пераемніцай БССР, а гэта значыць, што абвешчанае савецкай уладай права нацый на самавызначэнне з'яўляецца фундаментам і сённяшняй незалежнай Беларусі. У нас створана моцная дзяржава з эфектыўнай уладай, якая дзейнічае ў інтарэсах народа, абапіраецца на сістэму Саветаў дэпутатаў розных узроўняў, а таксама мае сацыяльна арыентаваную эканоміку, высокаразвітыя адукацыю, навуку і культуру. Усё гэта шмат у чым грунтуецца на патэнцыяле, назапашаным у часы БССР.

Акрамя таго свята 7 лістапада, якое ў савецкі час стала традыцыйным для нашага грамадства, у сучаснай Рэспубліцы Беларусь напоўнілася новым стваральным зместам. Менавіта да гэтага свята ў незалежнай Беларусі, па ініцыятыве Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь Аляксандра Рыгоравіча Лукашэнкі, як правіла, прымяркоўваецца адкрыццё новых ці рэканструяваных сацыяльна значных аб'ектаў (станцый метро, дзіцячых садкоў, кінатэатраў, спартыўных комплексаў, медыцынскіх устаноў і г.д.).

Таму, на мой погляд, сёння ўжо можна гаварыць аб тым, што дэ-факта свята 7 лістапада ў нашай краіне пераўтварылася са свята рэвалюцыйнага ў свята гістарычнай пераемнасці і стваральнай працы на карысць грамадства.

Вячаслаў Даніловіч,

кандыдат гістарычных навук, дырэктар Інстытута гісторыі НАН Беларусі