Вы тут

Інструкцыя па спакушэнні замужніх жанчын (апавяданне)


Інтэрв'ю для першага беларускага эратычнага часопіса, які пакуль так і не пачаў выходзіць.

Гэтае інтэрв'ю са мной раней ніколі не друкавалася. Яно нават не даведзена да ладу, і я кепска ўяўляю сабе, пра што магло быць напісана ва ўступнай частцы. Не думаю, што гэта быў бы банальны пералік асноўных фактаў маёй біяграфіі: Марына (яна патэлефанавала мне ад імя часопіса) цярпець не магла банальнасцяў.

Магчыма, ва ўступленні яна б напісала пра тое, як пераступіла парог маёй кватэры, скразняк з вуліцы праз расчыненае акно данёс да яе ледзь улоўны пах бэзу, быццам я трымаў у руках нябачны букет.

— Я забыла папярэдзіць, што хачу пагаварыць з вамі пра каханне. Вы не супраць?

Але яе вочы гаварылі пра адваротнае: яна не папярэдзіла знарок, для яе быў важны пачатак нашай размовы, каб адразу зразумець, якое інтэрв'ю можа ў выніку атрымацца. Для мяне гэта было важна не менш, і я адказаў:

— Дакладней, вы, думаю, хочаце пагаварыць пра пакуль не напісаную аповесць, пра якую я меў неасцярожнасць сказаць у адной тэлеперадачы.

— Чаму неасцярожнасць? Гэта была добрая рэклама аўтабіяграфічнай, як вы самі тады прызналіся, аповесці «Інструкцыя па спакушэнні замужніх жанчын».

Яна выцягнула перада мной правую руку далонню ўніз, каб прадэманстраваць заручальны пярсцёнак:

— Я замужам!

— Я больш не практыкую.

— Што?..

Зрэшты, уступная частка магла б быць пра што заўгодна, яе магло не быць зусім, як магло ніколі не быць надрукавана і само інтэрв'ю, калі б яна не выслала мне тэкст на вычытку. Я друкую яго без ніводнай праўкі, толькі напачатку і ў канцы зрабіў неабходныя тлумачэнні. Друкую таму, што аповесць так і не была і, думаю, ніколі не будзе напісана, і гэта ўсё, што засталося ад дзіўнай сустрэчы, якая адбылася пяць гадоў таму, калі аднойчы ў спякотны чэрвеньскі поўдзень я расчыніў дзверы кватэры і ўбачыў на лесвічнай пляцоўцы прыгожую маладую жанчыну, воблік якой усё не выходзіць з маёй галавы.


— Я больш не практыкую.

Мне сорак пяць — узрост, калі заўтрашні абед яшчэ здаецца смачнейшым за ўчарашні, вечаровая жанчына прыгажэйшай за ранішнюю, а час ад світанку да поўначы такім доўгім, што яго хопіць, каб забыць, што казаў на ўзыходзе сонца ранішняй жанчыне, асцярожна злізваючы малочны прамень поўні з пляча вечаровай жанчыны.

Я стары халасцяк, хоць гэта і не вартая ўвагі ўмоўнасць, фармальнасць: я ніколі не быў адзінокім у тым сэнсе, які мы звычайна ўкладваем у гэтае паняцце. Адзінота — пакута, калі пакідаюць цябе. Калі пакідаеш ты — яна асалода з лімонным прымешкам шкадавання, якая з часам пераходзіць у супакаенне. Прычым пасля кожнай жанчыны застаецца іншая адзінота, сатканая з пахаў менавіта яе цела, з яе крыўдаў і нязбытных абяцанняў, з яе смеху і плачу. І ледзь я паспяваў насыціцца сваёй чарговай адзінотай, як у маім лёсе з'яўлялася іншая жанчына.

Я заўсёды браў ад кахання самае лепшае, што ў ім ёсць, не даводзячы яго да звычкі — як пчала імкнецца сабраць пабольш нектару з кветак, пакуль не надышла пара іх завядання.

— Мне здаецца, вы ў сваім параўнанні забываецеся на адну важную дэталь: збіраючы нектар, пчолы тым самым у выніку прыносяць карысць многім людзям, у вашай жа сітуацыі даводзіцца гаварыць толькі пра шкоду.

— Шкоду? Жанчыны любяць ва ўсім вінаваціць мужчын — з той упэўненасцю, якая робіць бессэнсоўнымі любыя апраўданні. Тым не менш мушу сёе-тое ўдакладніць.

Мяне не цікавяць маладзенькія дурнічкі, якіх падмануць гэтак жа проста, як на лодцы пераплыць Мінскае мора. Яны лёгка пагаджаюцца на ўсё, не надта абцяжарваючы свой мозг пытаннем, а што будзе далей. Перакананыя, што ў запасе ў іх вечнасць і што яны нясуць маральную адказнасць толькі перад сабой (а з сабою, як вядома, дамовіцца прасцей за ўсё).

Мяне не цікавяць і нядаўнія развядзёнкі, якія кожнага свайго новага знаёмага разглядаюць як патэнцыяльнага наступнага мужа.

Адным словам, мяне не цікавяць тыя, каму ад мяне — у сямейным плане — альбо не трэба нічога, альбо трэба ўсё.

Таму дзверы маёй спальні расчыняліся толькі перад тымі, хто замужам. Ну і, калі вам гэтага мала: сам я не пераступіў парога спальні ніводнай замужняй жанчыны. Пагадзіцеся, жанчына, якая мае мужа, сем разоў падумае, перш чым яму здрадзіць. А значыць, яе ўчынак нельга назваць неабдуманым. З іншага боку, яна сем разоў падумае, перш чым кардынальным чынам памяняць сваё сямейнае жыццё, ці, папросту кажучы, развесціся, і на сёмы раз ёй стане ад гэтых думак так страшна, што калі яе выпадковы раман нарэшце скончыцца, яна адчуе палёгку.

Ну і галоўнае: я перакананы, што ніводная з гэтых жанчын не адчула сябе падманутай, таму што я ніводнай з іх не абяцаў тое, чаго даць не мог.

— Але ў кожнай жанчыне заўтрашняга больш, чым сённяшняга, і, кідаючы яе сёння, вы ўмешваецеся ў яе будучыню.

— Будучыня замужняй жанчыны пачынаецца ў яе ўчарашнім дні. Пераважная большасць жанчын хоць раз у жыцці здраджвала свайму мужу, а значыць, здрада — гэта тое, што закладзена ў ёй прыродай. І сямейная аднастайнасць, крыўды, канфлікты, якія выклікаюць жаданне адпомсціць, — усё тое, што мы называем прычынай здрады — на самай справе толькі нагода для яе.

Прычына ў тым, што каханне — гэта не тое, што мы маем, а тое, да чаго імкнёмся, паколькі ўвесь час чакаем ад яго нечага новага. Той, хто ўпершыню ўбачыў, як узыходзіць сонца, і заплакаў ад такой прыгажосці, можа стаць вялікім паэтам, але той, хто кожную раніцу плача, з аднаго і таго ж месца назіраючы сонечны ўсход, можа стаць вар'ятам.

«Я адналюбка, ніколі не здраджу свайму мужу і буду кахаць толькі яго — да самай смерці», — заявіла адна з гераінь маёй аповесці на пачатку нашага знаёмства. Я спытаў у яе: «Ты помніш, як вы пазнаёміліся?» — «Вядома, — адказала яна. — У Купалаўскім парку. Я сядзела на лаўцы і карміла вавёрку арахісам. Яшчэ ў мяне былі міндальныя арэхі, але я недзе прачытала, што для іх гэта атрута». Дарэчы, вы ведаеце, што жанчыны, якія, пачуўшы адно пытанне, адказваюць адразу на дзесяць, больш даступныя для спакушэння, чым тыя, у якіх пачатак адказу трэба шукаць на вуснах, а канец у вачах?

— Вы сур'ёзна?

— Так я даведаўся, што ў дзень іх знаёмства было сонечна, і спытаў: «А што, калі б была навальніца, і вы з ім засталіся кожны ў сваёй кватэры? У Мінску амаль два мільёны жыхароў, тая ваша сустрэча — не больш чым выпадковасць. Праз тыдзень, праз месяц, праз год ты сустрэла б у тым жа парку (а можа, у метро — не важна) іншага свайго адзінага, і падманвала б сябе да пары да часу, што будзеш кахаць аднаго яго, гэтым самым здраджваючы таму несустрэтаму першаму».

Дарэчы, яна ўжо развялася: спачатку ў мужу бачыла толькі тое, што ёй хацелася бачыць, а пасля — тое, што бачыць не хацела.

— Дзякуючы інтэрнэту ўвесь Мінск — гэта вялікая камунальная кватэра, дзе кожны навідавоку, што дае нам большыя магчымасці для выбару, а значыць, змяншаецца працэнт выпадковасці. І перш чым асабіста пазнаёміцца з чалавекам, пра яго папярэдне можна шмат чаго даведацца ў сацыяльных сетках.

— Усю сваю перапіску ў інтэрнэце я капірую ў файлы, якія захоўваюцца ў дзвюх папках, названых «Рабочая» і «Асабістая». Я вельмі рэдка перачытваю файлы з рабочай папкі, а ўсю перапіску з асабістай ведаю амаль на памяць. Вы ніколі не станеце выкладваць у сацыяльныя сеткі сваё фота, якое вам не падабаецца, і ніколі не адправіце па электроннай пошце любоўны ліст, які папярэдне добра не абдумаеце, сто разоў не перачытаеце і не выкрасліце з яго ўсё, што можа характарызаваць вас не з лепшага боку, бо вам хочацца як мага больш спадабацца адрасату. На пэўны час гэта спрацоўвае, але пасля віртуальнага знаёмства давядзецца пераходзіць у рэальнае, а ў рэальнасці нічога перакрэсліць нельга: яно назаўсёды застаецца ў нашым жыцці, як шнар пасля апендыцыту.

«Мне было балюча і крыўдна ад таго, як ты са мной абышоўся ў панядзелак... а назаўтра я прачнулася са страшэнным галаўным болем, таму што праплакала паўночы... а пасля прачытала тваё паведамленне, нешта накшталт: «Спадзяюся, табе спалася добра, чаго не магу сказаць пра сябе», і расцаніла гэта, як чарговы здзек. І ўсе гэтыя дні мне было вельмі дрэнна, калі ўспамінала цябе».

Пераказваючы вам цяпер гэты ліст, я не прыдумаў, не выкрасліў з яго ніводнага слова. У адрозненне ад адной маладой жанчыны, калі яна пісала яго ў маё мінулае — роўна на дваццаць чатыры гады назад, роўна на розніцу ў нашым з ёй узросце. Яна амаль не адчувала гэтай розніцы (для чаго, прызнаюся, мне давялося прыкласці шмат намаганняў), але прымушала адчуваць яе мяне — дзякуючы такім вось сваім наіўным, тэатральна-слёзным лістам.

— Вы не верыце ў каханне паміж людзьмі, розніца ва ўзросце якіх некалькі дзесяцігоддзяў?

— Чаму ж, веру. Пытанне толькі ў тым, што ад гэтага кахання мы зможам узяць і якую цану заплацім яму. Стоячы ў рацэ, нельга спыніць яе. Але можна спыніць маленькую частку ракі, зачарпнуўшы вады прыгаршчай. Праўда, ці надоўга хопіць цярпення ўтрымаць яе? Так і з часам. Нельга спыніць плынь усяго часу, але невялікую частку яго, тую, што цячэ праз нашае сэрца, можна павярнуць назад. Аднак цяжка доўга жыць адразу ў двух часавых вымярэннях.

— Вы кахалі па-сапраўднаму жанчын, з якімі сустракаліся?

— Безумоўна. Разумееце, я не зусім веру ў ідэальнае каханне, з першага позірку — і назаўсёды. Гэта не касцюм, пашыты высакакласным майстрам па індывідуальным заказе. Я купляю гарнітуры ў магазіне, і, здараецца, напачатку адчуваю, як цела неахвотна прывыкае да абноўкі, нават хоча пазбавіцца ад яе, нібы ад высахлай скуры пасля апёку. Але праходзіць час, і яно зліваецца з ёй у адно цэлае, перастае яе адчуваць. Адна з гераінь маёй аповесці, з якой мы прапрацавалі разам амаль год да таго, як у нас пачаліся больш блізкія адносіны, пасля мне прызналася: «Ты кожны дзень прыходзіў на працу ў касцюме і гальштуку. І раптам у нядзелю мы выпадкова сустрэліся ў магазіне. Я ўпершыню за столькі часу ўбачыла цябе ў швэдры, і ты мне ў гэты момант здаўся такім па-сямейнаму родным, што я ледзь стрымалася, каб не павіснуць на тваёй шыі».

— Вы можаце падзяліцца з чытачамі нашага часопіса некаторымі спосабамі спакушэння замужніх жанчын?

— Баюся, тады ім будзе не так цікава чытаць маю аповесць.

— У такім разе, калі яны змогуць яе прачытаць?

— Думаю, што хутка. Хоць, прызнаюся, мяне насцярожвае папярэджанне Вудзі Алена: «Хочаш рассмяшыць Бога — падзяліся з ім сваімі планамі».

* * *

Гэтае інтэрв'ю, дасланае мне на вычытку, я атрымаў па электроннай пошце і, не выправіўшы ў ім ніводнага слова, на наступны дзень адправіў назад разам з падзякай. Мінуў тыдзень, пасля другі, але ад Марыны не было ніякіх паведамленняў. Большасць журналістаў гатовы перапісвацца з вамі цэлымі днямі, пакуль інтэрв'ю ў працы, але тут жа забываюць пра вас, калі ўзгоднена ўсё да апошняй кропкі. Зрэшты, я ведаў, што Марыны гэта наўрад ці датычыць, і вырашыў, што ўзніклі сур'ёзныя праблемы з выданнем часопіса і ёй няёмка мне пра гэта гаварыць.

Аднак я памыліўся. Прыкладна праз месяц яна даслала мне на электронную скрынку ліст наступнага зместу: «Прашу прабачэння, што столькі часу не адказвала. У мяне цяпер не лепшы душэўны стан, таму ўсё здаецца гідкім, у тым ліку і ваша інтэрв'ю. Калі я брала яго ў вас і рыхтавала да друку — радавалася, паколькі ацэньвала нашу размову як журналістка, а не замужняя жанчына.

Але... Вы калі-небудзь ставілі сябе на месца вашых ахвяр... прабачце, жанчын? Вядома, ставілі, вы ж пісьменнік. І, напэўна, лічыце, што яны павінны быць удзячныя вам. Як жа, вы нязмушана паказвалі ім: яны лепшыя, чым думаюць пра сябе, і заслугоўваюць большага, чым маюць. Вы стваралі для іх маленькія святы і пераконвалі, што свята ў іх жыцці павінна быць штодня. Вось галоўны пункт вашай інструкцыі па спакушэнні, хіба не так?

Але сумняваюся, што вы хоць раз паставілі сябе на месца жанчыны, у якой гэтае свята закончылася. І вы нават не ўяўляеце, што такое быць кінутай: гэта калі адчуваеш перад сабой прорву і не маеш сіл ад яе адступіцца. Ну і...»

На гэтым ліст абрываўся. Ён мяне так ашаламіў, што я доўга не мог спарадкаваць свае думкі, пакуль нарэшце не пачаў пісаць адказ. Я хацеў паведаміць ёй нешта вельмі важнае, але словы не слухаліся, і калі я перачытваў гатовае, атрымлівалася зусім іншае, ідыёцкае, не тое, што хвіліну таму было ў маёй галаве...

Два тыдні я дарэмна чакаў адказу, пакуль аднойчы не ўспомніў яе словы: «Дзякуючы інтэрнэту ўвесь Мінск — гэта вялікая камунальная кватэра». Я без асаблівых праблем знайшоў на «Фэйсбуку» яе старонку. Апошняя інфармацыя, змешчаная ў раздзеле «Хроніка», належала невядомай мне жанчыне, якая з сумам і без лішніх падрабязнасцяў паведамляла, што... Марыны не стала. У той жа дзень мы з гэтай жанчынай спісаліся, і я даведаўся, што Марына пасля сваркі з мужам выкінулася з дзявятага паверха.

...Я не ведаю, ці прачытала яна мой апошні ліст, у якім я каяўся за сваё бязглуздае інтэрв'ю, за гэтую гульню, разлічаную на тое, каб прыцягнуць чытацкую ўвагу да яшчэ не напісанай аповесці. Божа мой, я — разведзены халасцяк, у жыцці якога была толькі адна жанчына — уласная жонка! Я збіраў гісторыі пра сямейныя здрады ў газетах і часопісах, выразаючы і складаючы іх у верхнюю шуфляду пісьмовага стала, каб пасля самыя цікавыя выкарыстаць у сваёй аповесці. Я збіраў гісторыі, канспектуючы на мелаваных паперках прызнанні эстрадных і кіназорак на ўсіх даступных мне 49 каналах кабельнага тэлебачання. Чым больш я збіраў іх, тым цяжэй было спыніцца. І калі аб'ёмная шуфляда запоўнілася імі цалкам, калі аднойчы я адчыніў яе і верхнія выразкі і квадратныя лісткі матылькамі зляцелі на падлогу, я ахнуў: свет патануў у сямейных здрадах! І самае страшнае, што пра гэта стала не сорамна гаварыць на публіку, што гэта перастала асуджацца іншымі! Паэты выдаюць паэтычныя зборнікі з фотаздымкамі сваіх былых жонак і каханак побач з вершамі, ім прысвечанымі. Акцёры на прэм'ерах фільмаў прызнаюцца, што любоўныя раманы, якія прывялі іх да сямейнага разводу, пачаліся менавіта на здымках гэтых фільмаў, падчас інтымных сцэн. Я не гаварыў у тэлеперадачы, што мая аповесць будзе аўтабіяграфічнай! Я сказаў, што яна амаль дакументальная. Але сёння пад другім разумеецца першае, і ніяк інакш. Мне хацелася напоўніць аповесць рэальнымі героямі, рэальнымі гісторыямі так шчыльна, як шчыльна пекла напоўнена грэшнікамі. Гэта і была б аповесць-пекла — да таго, нябеснага прысуду.

Але яна, хутчэй за ўсё, ужо ніколі не будзе напісана.

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».