Вы тут

Гэта залежыць ад нас з вамі


Пасол Расійскай Федэрацыі аб тым, што важна памятаць не толькі ў Дзень Перамогі.

Сустрэча з Аляксандрам Сурыкавым, Надзвычайным і Паўнамоцным Паслом Расійскай Федэрацыі ў Рэспубліцы Беларусь, напярэдадні 9 Мая вызначыла тэму інтэрв'ю. У той жа час рамкі гэтай тэмы можна пашыраць да бясконцасці, бо дарагой цаной здабытая 71 год таму Перамога — гэта не толькі памяць, не толькі пашана да тых, хто годна прайшоў праз цяжкія выпрабаванні і выстаяў, гэта само наша жыццё. І наша адказнасць за тое, каб атрыманы ў 1945 годзе мір захаваць.


Небяспека выключнасці

— Аляксандр Аляксандравіч, Дзень Перамогі дзе будзеце святкаваць?

— У Беларусі. І ўсе сваякі сюды прыедуць. Летась таксама тут былі.

— 9 мая — дата, якая аб'ядноўвае не толькі Беларусь і Расію. Пацвярджэнне таму нядаўні міжнародны форум пераможцаў «Вялікая Перамога, здабытая адзінствам»...

— Так, у ім бралі ўдзел прадстаўнікі ўсіх без выключэння былых савецкіх рэспублік.

— Ці не здаецца вам, што для старэйшага пакалення Дзень Перамогі мае значна большае значэнне, чым для маладога? Калі ветэранаў Вялікай Айчыннай вайны з намі не застанецца, ці здолеюць яны знайсці тое, што нас так моцна аб'ядноўвае?

— Гэта залежыць і ад нас з вамі. Як мы выхаваем сваіх дзяцей, як паднясём тыя падзеі маладому пакаленню, так яно і ўспрыме, так і будзе разумець. На жаль, падзеі Вялікай Айчыннай вайны шмат у чым пачалі рэтушавацца і фальсіфікавацца. А пра саму ідэю, якая зрабіла вайну магчымай, усё часцей маўчаць. Мы гаворым пра перамогу, пра вызваленне Беларусі ў 1944 годзе, а што ж на самой справе адбывалася? Чым, якой трагедыяй магло скончыцца? Менавіта гэта павінны ўсе разумець і памятаць!

Калі будзе разуменне прычын Другой сусветнай вайны, то і маладое пакаленне будзе знаходзіць агульныя каштоўнасці.

— Такога разумення не хапае?

— Калі казаць пра краіны, якія ўваходзілі ў Савецкі Саюз, які з саюзнікамі атрымаў перамогу ў той вайне, то гэта разуменне ёсць не ва ўсіх. Прама скажам, яго не хапае нашым прыбалтыйскім калегам. Там раптам з'явіліся акцэнты нацыянальна-вызваленчай барацьбы ўнутры Вялікай Айчыннай. Ва Украіне таксама робяць акцэнт на нацыянальна-вызваленчай барацьбе ўнутры Вялікай Айчыннай — у заходніх абласцях. У некаторых дзяржавах замоўчваюць тыя падзеі.

Ёсць пэўныя недапрацоўкі і ў нас. Таму што мы ў Расіі стараемся коўдру Перамогі нацягнуць чамусьці больш на сябе. Мы вельмі шануем гэтыя рэчы і часам забываем, што вайну выйграў САВЕЦКІ народ. І тым самым закранаем пачуцці братоў па зброі.

Трэба яшчэ раз уважліва прааналізаваць нашу працу з моладдзю, з пакаленнем, якое прыйдзе ў жыццё, ва ўладу, расставіць правільна акцэнты выхаваўчай і патрыятычнай працы на тых падзеях і ключавых прычынах узнікнення тых падзей...

Бо асноўная прычына была — пабудова сацыялізму для адной нацыі, ідэалогія Нацыянал-сацыялістычнай рабочай партыі, якую ў 1921 годзе ўзначаліў Адольф Гітлер. Згодна з гэтай ідэалогіяй, усе астатнія нацыі другасныя — яны павінны былі абслугоўваць расава чыстую арыйскую дзяржаву, а некаторыя падлягалі знішчэнню. Гэта было галоўнай прычынай распальвання вайны, але пра гэта мала кажуць.

Трэба ўсё гэта асэнсаваць і сказаць: калі б тады адна нацыя прыйшла да сусветнага панавання, то якой была б цяперашняя моладзь — беларуская, расійская, іншая? Напэўна, такой, як дзеці неграў на плантацыях у амерыканскіх паўднёвых штатах да 1865 года.

Нам самім важна разумець, што нас аб'ядноўвае не проста факт барацьбы са зброяй у руках. А тое, дзеля чаго плячом да пляча ваявалі дзяды і прадзеды сённяшніх маладых людзей, якія жывуць у розных цяпер краінах на постсавецкай прасторы.

— І супраць чаго.

— Так, і супраць чаго. Гэта самае галоўнае. І выхоўваць моладзь трэба так, каб падобнае не магло паўтарыцца. Бо моцных дзяржаў на планеце шмат. Важна, каб прадстаўнікам гэтых дзяржаў у галаву не прыйшлі вар'яцкія ідэі аб сусветным панаванні адной нацыі. Вось у чым сэнс.

— Такая пагроза рэальная?

— Чаму не? Спадар Абама заяўляе ж пра выключнасць амерыканскай нацыі. Хоць і нацыі такой няма. Утрымаецца амерыканскі народ у тых рамках, якія ЗША прапагандуе па ўсім свеце: дэмакратыя, правы ўсіх людзей і іншае? Раптам нейкі радыкал з'явіцца, экстрэміст? Я ўжо не кажу пра ўзровень узбраення сусветнай супольнасці.

Таму, выбудоўваючы выхаваўчую працу, аддаючы даніну пашаны нашым продкам, трэба растлумачваць, што магло б адбыцца, калі б яны тады не аб'ядналі свае сілы супраць фашызму. І што можа адбыцца, калі, не дай Бог, падобнае паўтарыцца. І гэта залежыць і ад нас з вамі.


Памяць як зброя

— Чаму памяць пра Вялікую Айчынную вайну не выратавала адносіны паміж Расіяй і Украінай?

— Таму што мы недапрацоўваем. Мы палічылі, што калі славяне, то разам навечна, і нас нішто не разлучыць. Пусцілі сітуацыю на самацёк і атрымалі вынік.

Памяць пра тое, што ўкраінцы і рускія змагаліся разам у гады Вялікай Айчыннай вайны, руйнавалася мэтанакіравана. Яе пастаянна разбуралі праз радыкалізм заходніх абласцей, у тым ліку пэўнымі дзеяннямі нашых заакіянскіх калег — Злучаных Штатаў, і спадарыня Вікторыя Нуланд у гэтым прызнавалася. У інтарэсах Захаду адбыўся раскол паміж Украінай і Расіяй. У гэта былі ўкладзены вялікія грошы, аж да навучання і ўзбраення маладых людзей у заходняй частцы Украіны. З гэтай мэтай таксама выкарыстоўвалася памяць — аб знаходжанні гэтых абласцей у Аўстра-Венгерскай імперыі.

Адносіны паміж рускімі і ўкраінцамі знаходзяцца пакуль у стане, які не паддаецца разуменню.

— Гэта магчыма выправіць?

— Для гэтага трэба шмат часу і рэсурсаў. Для пачатку трэба, каб скончыліся ваенныя дзеянні на ўсходзе Украіны, каб грамадства пачало мірнае будаўніцтва без грамадзянскай вайны, каб узровень жыцця і ў Расіі, і ва Украіне павысіўся. Тады можна будзе выстройваць разумныя, нармальныя адносіны славянскіх народаў.

— Як бы вы з гэтага пункту гледжання ацанілі настроі ў беларускім грамадстве?

— Улады Беларусі і Расіі робяць шмат для захавання памяці пра падзеі Вялікай Айчыннай вайны. Грамадства шануе ветэранаў і работнікаў тылу таго часу. Тлумачальная праца, у тым ліку сярод моладзі, вядзецца на сур'ёзным узроўні. Але працу гэтую трэба паглыбляць і пашыраць. У нас ёсць у пэўнай ступені «кампанейшчына» ў гэтых пытаннях. Мы акцэнтуем увагу да 9 мая ці да 3 ліпеня, а потым як бы пра гэта забываем. А гэта штодзённая праца. Таму што, калі прыходзіць радыкал і ёсць база, на якую ён можа абаперціся, і грамадства знаходзіцца ў няўтульным стане, то гэта можа прывесці да бяды.


Эканоміка як базіс

— Але ці не занадта мы засяроджваемся на мінулым? Можа быць, тую ж задачу яднання двух народаў лепш было б вырашаць, абапіраючыся на дзень сённяшні ці нават заўтрашні, да якога мы маглі б імкнуцца разам?

— Па-першае, я не згодны з пасылам: «яднанне двух народаў». У нас адзін корань — Кіеўская Русь. Сёння гэты корань спрабуюць з-пад нас выдраць.

Па-другое, абапірацца на мінулае сапраўды недастаткова. З мінулага трэба рабіць высновы, каб не паўтараць памылак. Яно дапамагае выхоўваць патрыятызм, яго неабходна шанаваць. Але чалавек жыве ў сучаснасці і жыве не летуценнямі, а дзеяннямі. Адны толькі мары жыццё прыгажэйшым не зробяць, а вось дзеянняў у нас не заўсёды хапае. Таму і ў эканоміцы ёсць непрыемнасці, і жыццё людзей не заўсёды адказвае тым запатрабаванням, якія мае грамадства. Патрэбны дзеянні. Патрэбна актыўная праца ў эканоміцы. І, грунтуючыся на гэтай эканоміцы, — у сацыяльнай сферы. Калі будуць дзеянні, а не мары, то інтэграцыя і збліжэнне будуць яшчэ большымі.

Для гэтага ў нас ёсць усё. Напэўна, няма ніводнай дзяржавы ў свеце, якая мела б сыравіны больш, чым яе мае Саюзная дзяржава. Прычым усіх відаў: вугаль, металы, лес, вуглевадароды, зямля, чыстая вада... Абсалютна ўсё ў нас з вамі ёсць. Ёсць добра адукаванае грамадства. Патрэбны дзеянні. Не спрэчкі, а дзеянні. Мы ўсё выпрацоўваем нейкія пункты погляду. У пачатку 90-х выпрацоўвалі пункт погляду на рынак, цяпер — на эканоміку. Трэба вызначаць планы, дзейнічаць, вырашаць праблемы так, каб жыццё людзей паляпшалася.

— Хто павінен дзейнічаць?

— Усе разам. Безумоўна, пэўную ролю ў гэтым павінен адыграць бізнес. І бізнес больш-менш свабодны, які працуе не з-пад пугі. Вельмі важныя інтэграцыйныя працэсы ў бізнесе, таму што ў свеце ўсё большую вагу пачынаюць набіраць транснацыянальныя карпарацыі.

Улада павінна дзейнічаць у сваёй нішы: задаваць кірунак руху, выбудоўваць стратэгію і ствараць умовы для вядзення ўсіх відаў бізнесу.

Грамадства таксама павінна дзейнічаць. Гэта павінна быць адзіная запрэжка. Інакш нічога не атрымаецца.

— У адносінах паміж Беларуссю і Расіяй існуюць нейкія прыярытэты?

— У нас з вамі дэ-факта Саюзная дзяржава, таму не зусім правільна казаць аб прыярытэтах. Але безумоўна, у цяперашнім жыцці падмурак усяго — эканоміка. На гэтым базісе вырастае сацыяльны дабрабыт людзей, развіваюцца міжгаліновыя, культурныя сувязі. І ў нас тут акцэнт ёсць. Таваразварот паміж, скажам, 10-мільённай Беларуссю і Расіяй у пікавы перыяд (2012 год) быў амаль 45 млрд долараў. За шэсць папярэдніх гадоў ён вырас утрая.

Гэта правільны базіс. Глабальныя працэсы ў свеце ідуць, транснацыянальныя кампаніі з рахункаў скідаць нельга, іх вытворчасці распаўсюджваюцца па ўсім свеце, і таму мы можам страціць частку сваёй сістэмаўтваральнай эканомікі. Гэта трэба ўлічваць і глыбей інтэгравацца.

— Гэтая ідэя, наколькі разумею, закладзена і ў Еўразійскім эканамічным саюзе.

— Структура ЕАЭС чыста эканамічная. У дакументах гэтага саюза няма ні слова пра палітыку ці пра сацыяльную сферу. Ён створаны для свабоды перамяшчэння тавараў, паслуг, капіталу і працоўнай сілы. Але пакуль мы з вамі знаходзімся ў сітуацыі, калі саюз стварылі, а рэалізаваць яго прынцыпы баімся. Баімся, што з-за рэалізацыі гэтых свабод можа часткова пацярпець нацыянальны суверэнітэт.

Але ён пацерпіць у любым выпадку: калі нашы заводы закрыюцца, мы будзем залежаць ад транснацыянальных карпарацый. Я разумею, што мы — маладыя дзяржавы, і таму моцна трымаемся за свае прынцыпы. Але яны могуць быць парушаныя зусім з іншага боку. І гэта адбываецца. Свет не падае — мы падаем. Адсутнасць раўнапраўнай, узаемазвязанай, узаемавыгаднай эканамічнай дзейнасці нам не дазваляе развівацца так, як хацелася б.

— Даверу не хапае?

— У тым ліку і даверу. У эканоміцы трэба, вядома, захоўваць свае інтарэсы, але так, каб яна пры гэтым магла вытрымліваць сацыяльную нагрузку грамадства, каб узровень жыцця людзей набліжаўся да ўзроўню ў высокаразвітых краінах.


Дарагі напрамак

— Вось ужо больш за дзесяць гадоў вы працуеце на адлегласці амаль пяці тысяч кіламетраў ад дома. Гэта адчуваецца?

— Гледзячы з якой пазіцыі. З пункту гледжання існавання ў грамадстве розніцы не адчуваю. Расійскае і беларускае грамадствы вельмі падобныя. Моўнага бар'ера няма, узаемаадносіны ўнутры грамадства аднолькавыя. Клімат крыху адрозніваецца: там халадней, больш снегу, мацнейшыя маразы, а лета больш сухое. Але я да беларускага клімату ўжо прывык. Так што не адчуваю нязручнасцяў.

— Мая дачка марыць паехаць у Алтайскі край у якасці турысткі. Што парэкамендуеце паглядзець?

— Гледзячы які кірунак цікавіць вашу дачку. Калі гісторыя, то можна прайсці маршрутамі старажытных качавых плямёнаў, якія рухаліся па гарах Алтая ў бок Кітая. Да гэтага часу захаваліся старажытныя курганы, і параўнальна нядаўна ў адным з іх было знойдзена забальзамаванае цела царэўны, якая памерла за некалькі стагоддзяў да нашай эры.

Можна наведаць да гэтага часу дзейны Калыванскі камнярэзны завод. Ён адноўлены ў першапачатковым выглядзе: вада прыводзіць у рух механізм, які перадае энергію на шліфавальныя машынкі, за якімі камнярэзы апрацоўваюць яшму...

Алтай славіцца сваімі прыроднымі багаццямі. Можна прайсці тайгой, наведаць Цялецкае возера, дзе самыя вялікія пасля Байкала запасы прэснай вады на тэрыторыі былога Савецкага Саюза. Найпрыгажэйшае месца ў гарах. У возера ўпадае мноства рэк, і адна — Бія — выходзіць.

Калі ёсць спартыўная падрыхтоўка, то рэкамендую сплавіцца па горных алтайскіх рэках. Што рэгулярна робіць спадар Лаўроў, і не толькі ён. Можна проста адпачыць на любой з турбаз, якіх існуе мноства: хоць у гарах на берагах Катуні, хоць на салёных азёрах... Прырода ў нас прадстаўлена ва ўсёй сваёй разнастайнасці: паўпустыня, стэп, лесастэп, лес, тайга, горы, горныя рэкі, азёры.

— На ваш погляд, турыстычныя сувязі паміж Беларуссю і Расіяй развіты дастаткова?

— Расіяне ў Беларусь едуць вельмі актыўна: і ў санаторыі, і на аграсядзібы, і проста на святы. Вы паспрабуйце месца ў гасцініцы знайсці напярэдадні 9 Мая! Летам сюды прыязджае шмат адпачывальнікаў. Беларусаў у Расію едзе менш. Таму што білет на самалёт у Заходнюю Еўропу каштуе танней. Чаму так — я не магу зразумець. Хто, навошта і для чаго гэта робіць? Выраўняйце цэны — і людзі з задавальненнем паедуць у Расію. Сваякоў жа велізарная колькасць там пражывае. А людзі, замест таго, каб наведаць родных, з-за эканамічнага фактару ляцяць у Егіпет.

Праўда, клімат у Беларусі такі, што нейкі час трэба праводзіць на моры, дзе паветра больш сухое. Але ўмовы для падарожжаў неабходна выраўняць.

— Я хацела б вярнуцца да тэмы 9 Мая. Раскажыце, як гісторыя вашай сям'і звязана з Вялікай Айчыннай вайной?

— Мая мама з 1932-га па 1939 год сядзела ў Кальлагу (папраўча-працоўны лагер на Кольскім паўвостраве. — Аўт.). Яна была арыштаваная яшчэ дзіцем разам з маёй бабуляй пасля таго, як дзед па матчынай лініі памёр у Харбіне. Ён працаваў на Кітайска-Усходняй чыгунцы. Пасля таго, як дзед пайшоў з жыцця, бабуля вырашыла вярнуцца ў Расію, была арыштаваная на мяжы і адпраўлена ў Кальлаг. Там бабку адразу расстралялі, а маму з прычыны малога узросту пакінулі, і яна там сядзела, там жа выйшла замуж за бацьку. Ён прыехаў з Украіны — малады будаўнік. Усю вайну бацька быў у Мурманску. Узнагароджаны медалём «За абарону Савецкага Запаляр'я». Мы, мама і дзеці, былі эвакуяваны ва Ульянаўскую вобласць і да 1945 года знаходзіліся там. Потым вярнуліся.

У мамы сваякоў не было. Уся бацькава радня таксама ваявала, усе дзядзькі, многія загінулі.

— Як ставіцеся да акцыі «Бессмяротны полк»?

— Гэта правільна. Гэта напамін моладзі аб продках, якія аддалі жыццё дзеля таго, хто нясе партрэт загінулага ў тую вайну. Вельмі правільная акцыя. Трэба, каб такія акцыі не толькі ў Дзень Перамогі праходзілі.

— Сваякоў 9 мая куды паведзяце?

— Планую павесці на ўскладанне вянкоў да манумента Перамогі. Потым куды-небудзь з'ездзім. Можа быць, у Крылова. Вырашым разам. У Беларусі ёсць шмат месцаў, куды можна паехаць.

— Любімыя?

— Гродна, Аўгустоўскі канал. Я сам па прафесіі інжынер, і мне ўзровень інжынернай думкі тых гадоў імпануе. Сёння падобнае будаўніцтва — шараговая падзея, а ў той час такое вялікае збудаванне было адзіным у Еўропе. Цікава сплавіцца, паглядзець. Хацелася б з'ездзіць на адноўленую сядзібу Агінскага. Я там быў, калі аднаўленне было ў сярэдзіне свайго цыкла. Так што туды трэба абавязкова з'ездзіць.

Інтэрв'ю на рускай мове чытайце тут: "Это зависит от нас с вами"

medvedeva@zviazda.by

Фота Надзеі Бужан

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».