Бывае — бяжыш некуды, у галаве процьма спраў, адна важнейшая за другую, а ў пераходзе метро раптам бачыш адзінокую маленькую, крыху згорбленую бабулю. Яна беражліва трымае ў руках пару яркіх вязаных шкарпэтак у чорна-жоўтую палоску. І неяк так здараецца, што ўсе твае турботы і клопаты здаюцца маленькімі і нязначнымі і адыходзяць на другі план, бо на яе месцы магла б быць твая бабуля. «Колькі?» — пытаешся ты. «Колькі дасце», — адказвае яна. І вось ты ўжо крочыш дадому, каб аб'явіць вайну восеньскай хандры разам з гэтымі самымі «пчалінымі» шкарпэткамі.
Пра некаторыя з такіх гісторый час ад часу пішуць у СМІ. Памятаеце дзядулю, які прадаваў шпакоўні ў пераходзе станцыі метро «Плошча Якуба Коласа», альбо бабулю, што стаяла з вязанымі шкарпэткамі і рукавіцамі на Нямізе? Але колькі застаецца тых, пра каго ніхто ніколі не напіша...
На стварэнне праекта «Шкарпэткі ад бабулі» Дзіяну Сівіцкую натхніла адна з такіх гісторый: каля ГУМа пажылая жанчына прадавала звязаныя ўручную сурвэткі. Але, як прызнаецца Дзіяна, гэтая ідэя далёка не новая: такія праекты ёсць у многіх краінах свету, у тым ліку ў Расіі і Украіне.
— Упэўнена: стварыць нешта падобнае ў Беларусі хацелі і да мяне. Проста так атрымалася, што агучыла ідэю менавіта я. Усё пачынаецца з таго, што ты не можаш прайсці міма, не разумееш, як гэта наогул магчыма. Спрабуеш нешта прыдумаць, вырашыць. Я пачала шукаць у інтэрнэце і знайшла расійскі сайт. Яны працуюць па вельмі сацыяльнай мадэлі: бабуля вяжа дзве пары шкарпэтак, адна з якіх ідзе ў якасці падарунка ў дом састарэлых, — расказвае дзяўчына.
Цяпер Дзіяна шукае пажылых жанчын, якія б маглі вязаць шкарпэткі на заказ, — менавіта ў гэтым і ёсць асноўная ідэя праекта.
— Шчыра кажучы, я не думала, што гэта будзе так складана — знайсці таленавітых вязальшчыц, якія б адносіліся да гэтага занятку адказна і разумелі, што вязаць для сваіх родных, напрыклад, унукаў — гэта адно, а рабіць рэч пад заказ — зусім іншае. Тут памылак быць не павінна (калі прапусцілі пятлю, трэба будзе ўсё ж такі вярнуцца да яе), і неабходна памятаць, што шкарпэткі вяжуцца менавіта тыя, якія хоча бачыць заказчык. Вельмі важна, каб для самой вязальшчыцы ўсё гэта было ў радасць. Тым, хто мне тэлефанаваў, я давала тэставае заданне. Папрасіла жанчын, якія хацелі далучыцца да праекта, звязаць пару шкарпэтак на свой густ, па сваёй ідэі. Здавалася б, што можа быць прасцей, бо ніякіх абмежаванняў няма? Я прасіла паназіраць за сабой у працэсе вязання: за колькі атрымліваецца звязаць пару шкарпэтак, ці камфортна рабіць гэта для чужога чалавека? Як ні дзіўна, менавіта на гэтым этапе большасць ахвотных сыходзіла.
Зусім нядаўна да праекта далучыліся пяць жанчын, самай малодшай з якіх — 59 гадоў. Адна з іх расказала, што да гэтага спрабавала прадаваць свае вырабы на рынку «Ждановічы». Шкарпэткі хвалілі, казалі, што вельмі прыгожыя, але чамусьці не куплялі.
Па словах Дзіяны Сівіцкай, каб праект захаваў сваё хатняе цяпло, у «Шкарпэтках» павінна быць максімум 10—12 бабуль.
— Задача не ў тым, каб апрануць у вязаныя шкарпэткі ўсю краіну, а каб праект быў невялікім і, менавіта таму, утульным, «хатнім».
Спачатку ў Дзіяны была ідэя прадаваць з дапамогай праекта розныя рэчы, але ў выніку сайт мог ператварыцца ў безасабовы каталог, дзе за вялікай колькасцю вырабаў не відаць людзей — майстрых праекта. Гэтага хацелася пазбегнуць.
— Даволі часта людзі пытаюцца: чаму менавіта шкарпэткі? Бо звязаць можна мноства прыгожых рэчаў, і мне ўжо прапаноўвалі дабавіць у праект рукавіцы і шапкі.
Я выбрала менавіта шкарпэткі, бо яны асацыююцца з клопатам. Гэта ідзе з дзяцінства, калі хтосьці блізкі і родны клапаціўся пра тое, каб твае ножкі былі заўсёды ў цяпле.
Акрамя гэтага, як гаворыць Дзіяна, калі ў праекце раптам будуць не толькі бабулі, а яшчэ і дзядулі, гэта будзе вельмі цікава. Дарэчы, з ёю ўжо звязалася адна жанчына, чый тата пасля выхаду на пенсію пачаў вязаць.
— Ва ўсіх ёсць нейкая асацыяцыя вязання менавіта з бабуляй. Цікава, што б мог звязаць дзядуля? Мабыць, гэта былі б шкарпэткі з танкамі — добры падарунак для кагосьці з мужчын да 23 лютага.
Ужо зараз праект «Шкарпэткі ад бабулі» атрымаў водгук: хтосьці проста хваліць ідэю і радуецца таму, што такое можа быць рэалізавана ў нашай краіне, а хтосьці прапаноўвае ў вязальшчыцы кандыдатуры сваіх бабуль.
— Да нас далучыліся валанцёры, мы запусцілі сайт skarpetkі.by. Плануецца, што ён будзе даступны ў англійскай і польскай версіях. Спадзяюся, што запуск «Шкарпэтак ад бабулі» дасць магчымасць рэалізоўваць і далей вось такія пачынанні — сумленныя і шчырыя. Хочацца даць магчымасць таленавітым людзям, якія знаходзяцца на пенсіі, атрымаць такую вось занятасць. Паказаць ім, што яны патрэбныя. Іх таленты — патрэбныя.
Ганна БАГІНО
Фота Анатоля КЛЕШЧУКА і Сяргея НІКАНОВІЧА
А разам з імі навучанне, сацпакет і нават жыллё.
Беларусь — адзін з сусветных лідараў у галіне здабычы і глыбокай перапрацоўкі торфу.
«Мы зацікаўлены, каб да нас прыязджалі».
