Новыя выклікі і надзеі

Сусветны эканамічны форум у Давосе, які прайшоў на мінулым тыдні, выявіў нечаканыя змены ў сусветнай эканоміцы. У той час як у ЗША з перамогай на прэзідэнцкіх выбарах Дональда Трампа актыўна абмяркоўваюцца пратэкцыянісцкія меры, закліканыя абараніць амерыканскі рынак ад наступстваў занадта паспяховай дзейнасці Кітая ў галіне экспартных паставак, лідар КНР Сі Цзіньпін заклікаў абараняць свабоду гандлю і шанаваць глабалізацыю. Трэба адзначыць, што кітайцы заўсёды ў апошнія дзесяцігоддзі выказваліся ў абарону глабалізацыі, бачачы ў ёй пазітыўную сілу для Кітая. Улічваючы магутны эканамічны рост кітайскай эканомікі, гэта зразумела. Акрамя таго, умовы ўдзелу Кітая ў сусветнай эканоміцы палепшыліся, калі глабалізацыя не будзе павернутая назад. 11 снежня 2016 года споўнілася 15 гадоў з моманту ўступлення Кітая ў СГА, а паводле статута арганізацыі гэта азначае аўтаматычнае прызнанне эканомікі краіны рыначнай (першыя пятнаццаць гадоў у СГА Кітай прызнавалі эканомікай з нярыначным статусам). Акрамя ўсяго, гэта цягне за сабой адмену артыкула, які дазваляў іншым краінам уводзіць спецыяльныя антыдэмпінгавыя тарыфы ў дачыненні да кітайскіх тавараў.

Уступленне на пасаду прэзідэнта ЗША Дональда Трампа суправаджалася магутнымі пратэстамі. Чамусьці пратэстоўцы білі вітрыны магазінаў і канфліктавалі з паліцыяй. Амерыканскія СМІ сканцэнтравалі асноўную ўвагу на пратэстах, паспрабаваўшы зменшыць значэнне інаўгурацыі прэзідэнта. За гэта яны атрымалі гнеўны адказ з боку кіраўніка апарату Белага дома Райнса Прыбаса, які абвінаваціў амерыканскія СМІ ў жаданні пазбавіць легітымнасці новага прэзідэнта ЗША. Пра падобныя рэчы казаў і прэс-сакратар Трампа Шон Спайсер — ён адзначыў, што амерыканскія СМІ распаўсюджвалі лжывую інфармацыю аб колькасці людзей, якія прысутнічалі на цырымоніі ўступлення на пасаду новага кіраўніка дзяржавы, спрабуючы яе зменшыць. Сам жа новы прэзідэнт пачаў з таго, што і абяцаў — прыступіў да адмены рэформы аховы здароўя, праведзенай яго папярэднікам Баракам Абамам.

У гэты ж самы час па-русафобску настроеныя члены парламента ЗША не пакладаючы рук працуюць над тым, каб пазбавіць новага амерыканскага прэзідэнта магчымасці палепшыць адносіны з Расіяй. У прыватнасці, яны плануюць унесці ў Кангрэс законапраект, які не дазволіць прэзідэнту зняць санкцыі з Расіі, калі такое жаданне ў яго паўстане. Хоць ініцыятыва агучана прадстаўнікамі дэмакратычнай меншасці, няма сумнення, што яе падтрымаюць і некаторыя з членаў Рэспубліканскай партыі, якая дамінуе ў Кангрэсе.

Кітайскія СМІ адрапартавалі аб тым, што страхі аб неўзабаве маючым адбыцца скарачэнні кітайскай нацыі неабгрунтаваныя. На хвалі апасенняў, што кітайскае насельніцтва імкліва старэе і неўзабаве будзе занадта мала працоўных рук сярод моладзі і занадта шмат пенсіянераў, якіх трэба забяспечваць, кітайскія ўлады ў 2015 годзе адмянілі забарону мець другое дзіця ў сям'і. У выніку ў 2016-м у КНР з'явілася на свет 17,6 мільёна дзяцей, у той час як у папярэдніх 2011—2015 гадах — нараджальнасць была на 1,4 мільёна чалавек штогод меншай. Калі цяпер у Кітаі каля мільярда трохсот сямідзесяці мільёнаў жыхароў, то 2021 год КНР можа сустрэць з насельніцтвам у мільярд чатырыста дваццаць мільёнаў чалавек. Гэта дазволіць вытрымліваць канкурэнцыю з вельмі маладым насельніцтвам Індыі, дзе вялікая пенсійная нагрузка на бюджэт яшчэ справа аддаленай будучыні.

На фоне неабходнасці канцэнтраваць уладныя паўнамоцтвы для барацьбы з шматлікімі выклікамі, якія абрынуліся на Турцыю (гэта і спроба ваеннага перавароту, якая адбылася ў ліпені мінулага года і выявіла сур'ёзныя супярэчнасці ў грамадстве, і хваля тэрарызму, якая дэстабілізавала мірнае жыццё грамадзян, і вайна, якая працягваецца ў суседняй Сірыі і ў выніку якой у Турцыю з'ехаліся мільёны бежанцаў), парламент Турцыі 21 студзеня прыняў пакет змяненняў у канстытуцыю краіны. З гэтага часу форма праўлення змяняецца з парламенцкай на прэзідэнцкую, скасоўваецца і пасада кіраўніка ўрада. Прэзідэнт становіцца кіраўніком дзяржаўнай сістэмы, атрымлівае паўнамоцтвы па прызначэнні кандыдатаў на вышэйшыя дзяржаўныя пасады.

На мінулым тыдні адбыліся вельмі прадуктыўныя візіты кіраўніка беларускай дзяржавы ў Егіпет і Судан. Асабліва плённа беларуская дэлегацыя папрацавала ў Егіпце, з якім адносіны Беларусі можна назваць найбольш развітымі на ўсім Афрыканскім кантыненце. Плануецца пашырыць ужо даўно пачатае супрацоўніцтва ў галіне вытворчасці беларускай тэхнікі на тэрыторыі гэтай краіны як за кошт нарошчвання выпускаемай прадукцыі, так і за кошт яе разнастайнасці. Перспектывы развіцця эканамічнага супрацоўніцтва ёсць, але галоўнае залежыць ад гатоўнасці прымаючага боку падтрымаць беларускія ініцыятывы.

Сяргей Кізіма, доктар палітычных навук