Бяспека перш за ўсё

Тэрарыстычны акт узрушыў мірную Канаду.

У нядзелю ў Ісламскі культурны цэнтр у Квебеку ўварваліся ўзброеныя людзі і адкрылі стральбу. Ёсць інфармацыя пра загінулых. Прэм'ер-міністр Канады Джасцін Трудо назваў тэрарыстычную атаку баязлівым нападам. Двое з нападаючых былі забітыя, аднаму, паводле папярэдняй інфармацыі, удалося ўцячы. Гэта самы гучны тэракт у Канадзе з моманту атакі 2014 года, калі тэрарысту ўдалося пракрасціся ў парламент.

Тэракт у Канадзе можа сыграць на руку новаму прэзідэнту ЗША Дональду Трампу. Ён якраз паспеў выдаць указ аб узмацненні жорсткасці іміграцыйнай палітыкі, які шырока абмяркоўваецца. Цяпер уезд у Злучаныя Штаты часова забаронены грамадзянам сямі мусульманскіх краін Блізкага Усходу і Афрыкі — Ірана, Ірака, Емена, Лівіі, Сірыі, Самалі і Судана. Нельга ўехаць з гэтых дзяржаў і ўладальнікам грын-карт (пасведчанняў на права жыхарства ў ЗША). Адразу пасля прыняцця ўказа сотні грамадзян гэтых краін перасталі пускаць на рэйсы ў ЗША і прадаваць ім білеты на палёты ў гэтым напрамку. Таксама ЗША на 120 дзён замарозілі праграму па прыняцці бежанцаў з Сірыі. Прэзідэнт Трамп абвясціў аб рашэнні стварыць мірныя зоны на тэрыторыі самой Сірыі, каб не прымаць больш бежанцаў на амерыканскай тэрыторыі. Указ падвергся шырокай крытыцы, у тым ліку і з боку вядомых прадстаўнікоў самой Рэспубліканскай партыі. Дзясяткі тысяч пратэстоўцаў выйшлі на вуліцы гарадоў. Сам амерыканскі прэзідэнт аб'явіў, што гэтая мера часовая, і праз тры месяцы татальныя абмежаванні супраць жыхароў сямі краін будуць знятыя. А палітыка выдачы амерыканскіх віз у дачыненні да жыхароў усіх краін будзе перагледжана.

На мінулым тыдні таксама адбылася тэлефонная размова Дональда Трампа з Уладзімірам Пуціным, якой многія чакалі ў надзеі, што напружанне паміж ЗША і Расіяй пры новым прэзідэнце пачне спадаць. Прыкметы гэтага ёсць — Дональд Трамп ужо некалькі разоў заявіў пра тое, што адмена санкцый магчымая. На жаль, у самой гутарцы тэма санкцый не абмяркоўвалася. Пазітывам стала тое, што бакі відавочна шукалі пункты для судакранання. Абмяркоўваліся канфлікты ў Сірыі і ва Украіне, падымаліся пытанні аб магчымасці асабістай сустрэчы і мерах па ўмацаванні эканамічных сувязяў. Сама працягласць размовы — 45 хвілін — дазваляе спадзявацца на змены да лепшага ў будучыні. Бакі з'яўляюцца аб'ектыўнымі саюзнікамі ў барацьбе з сусветным тэрарызмам, якая мае такое вялікае значэнне для новага амерыканскага прэзідэнта.

Калінінградская вобласць і Вільнюская вобласць сталі аб'ектам абмеркавання ў выступленнях двух парламентарыяў — Літвы і Расіі. 20 студзеня дэпутат сейма Літвы, Лінас Бальсіс, вядомы за межамі краіны больш як былы прэс-сакратар літоўскага прэзідэнта Далі Грыбаўскайтэ, заявіў пра неабходнасць абмеркаваць пытанне аб адлучэнні Калінінградскай вобласці ад Расіі, у сувязі з тым, што яна не была перададзена Расіі назаўсёды. Першы намеснік старшыні камітэта Савета Федэрацыі па міжнародных справах Уладзімір Джабараў 29 студзеня ў адказ прапанаваў вярнуць Расіі Вільнюскі край, які ўвайшоў у склад Літвы толькі па выніках Другой сусветнай вайны. Гэтая віртуальная дыскусія стала яшчэ адным пацвярджэннем таго, што некаторыя палітыкі ЕС зусім не нацэлены на пошук кампрамісаў у стасунках з Расіяй, якія маглі б садзейнічаць зніжэнню напружання ў рэгіёне, а, наадварот, шукаюць штучныя зачэпкі для абвастрэння праблем. У той жа час пазітывам з'яўляецца рост колькасці тых палітыкаў у Еўрасаюзе, якія гатовыя ісці курсам на аслабленне напружанасці. У пачатку мінулага тыдня кіраўнік МЗС Венгрыі Петэр Сіярта заявіў, што антырасійскія санкцыі «неэфектыўныя і шкодныя» і наносяць вялікі ўрон экспарту тавараў з Венгрыі. Ён спадзяецца, што санкцыі могуць змякчыцца, калі будзе ў наяўнасці курс на паляпшэнне адносін паміж ЗША і Расіяй.

Для еўразійскай бяспекі важна тое, што ў апошнія гады ўмацаваліся адносіны Кітая і Расіі. Пацвярджэннем таму сталі падзеі мінулага тыдня. 23 студзеня кітайская газета Global Tіmes напісала, што Кітай размясціў міжкантынентальныя балістычныя ракеты Dongfeng-41 (DF-41) у паўночна-ўсходняй правінцыі Хэйлунцзян, якая мяжуе з Расіяй. Крэмль дастаткова хутка адрэагаваў. Прэс-сакратар расійскага прэзідэнта Дзмітрый Пяскоў ужо на наступны дзень заявіў, што «ваеннае будаўніцтва ў Кітаі не ўспрымаем як пагрозу нашай краіне». Ён таксама падкрэсліў, што Кітай з'яўляецца «нашым стратэгічным саюзнікам, нашым партнёрам і ў палітычным, і ў гандлёва-эканамічным плане». 25 студзеня на брыфінгу прэс-сакратар МЗС КНР Хуа Чуньін назвала інфармацыю аб размяшчэнні ракет здагадкамі карыстальнікаў Інтэрнэту. Пры гэтым яна адзначыла «вельмі пазітыўны, прамалінейны і канструктыўны» каментарый расійскага боку, які характарызуе высокі ўзровень даверу паміж краінамі.

Сяргей КІЗІМА, доктар палітычных навук