Чарговая сумесная работа італьянскага рэжысёра і беларускай трупы.
Італьянскія страсці — альбо страсцейкі — ізноў паспрабавалі ўвасобіць на сцэне Драматычнага тэатра імя Горкага ў пастаноўцы «Карчмарка» па Карла Гальдоні. Калі памятаеце, у рэпертуары тэатра ёсць спектакль «Vіvа соmmеdіа!» у традыцыйным італьянскім жанры дэль артэ з заўсёднымі персанажамі Дзані, Каламбіны, Панталонэ і іншымі. Пастаноўка стала вынікам супрацы італьянскага рэжысёра Матэа Сп'яцы і трупы Рускага тэатра, яе прэм'ера адбылася яшчэ ў 2014 годзе. А ўжо сёлета 18 і 19 лютага тэатр прадставіў «Карчмарку» як другі вынік такой супрацы. Чарговая італьянская камедыя, толькі заснаваная на творы класічнага, а не сучаснага, драматурга, стала часткай тэатральнага рэпертуару. Але ці любімага?
Ідэя супрацы з рускім тэатрам прыйшла падчас майстар-класаў Матэа Сп'яцы і драматурга Рыкарда Піпа ў Мінску, якія ладзіліся ў рамках культурнай праграмы Італіі, што ў той час старшынствавала ў Еўрасаюзе. Задума выглядала цікавым эксперыментам, жаданнем праверыць італьянска-беларускае спалучэнне, аднаразовым прыкладам міжнародных культурных адносін. Але Матэа Сп'яцы вярнуўся, і не з чым-небудзь, а з ідэяй аўтарскай апрацоўкі класічнага італьянскага твора.
Карла Гальдоні ў варыянце Сп'яцы змяніўся надзвычайна. Сэнс «Карчмаркі» здуўся, пацьмянеў, адышоў у прыцемак тэатральнай сцэны. Вядома, некаторыя актуаліі, што карэляваліся з гальдоніеўскай сучаснасцю, — камедыя была напісана ў 1753 годзе — ужо слаба звязваюцца з сённяшнім днём, але правільныя акцэнты былі б здольны зрабіць п'есу не менш злабадзённай. Здаецца, гэта не ўваходзіла ў планы рэжысёра: як сапраўдны мадэрновы аўтар, вольны гуляць з класікай па сваім меркаванні, Сп'яцы здорава перапрацаваў Гальдоні такім чынам, што ад «Карчмаркі» застаўся толькі сюжэтны каркас. Забаўляльная сатыра п'есы пераўтварылася ў сентыментальнае прызнанне ў любові да тэатра, а сюжэт аказаўся ў становішчы дапаможнага, зручнага сваёй простасцю матэрыялу.
Згодна з п'есай Карла Гальдоні, галоўная гераіня Мірандаліна атрымала ў спадчыну ад нябожчыка бацькі карчму, у якой стала гаспадарыць. Вакол яе ў межах камедыі ў розных сітуацыях і стасунках круціцца шэраг мужчын — арыстакрат без грошай маркіз Фарліпопалі, багач з купленым тытулам граф Альбафіярыта, слуга Фабрыцыа і нарэшце жанчынаненавіснік кавалер Рыпафрата.
Раўнадушная да ўсіх, хто ў яе закаханы, Мірандаліна вырашае ўлюбіць у сябе кавалера і гэтым самым даказаць яму і ўсім навокал, што дарэмна мужчына недаацэньвае здольнасці супрацьлеглага полу. У выніку кавалер хутка аказваецца ў пастцы жаночых хітрасцяў, так што страчвае цвярозы розум. Жанчына трыумфуе.
Мірандаліну сыграла Вераніка Пляшкевіч, кавалера — Сяргей Чэкерэс, задзейнічаны таксама Аляксандр Вергуноў, Уладзімір Глотаў, Алег Коц, Іна Савенкова, Алена Дуброўская і іншыя.
Сюжэт, у якім «прасталюдзінка» ўлюбляе ў сябе высакароднага кавалера, інтрыгуе заўсёды, нават у час, калі падзел на саслоўі сышоў на нішто. Праўда, сцвярджэнне пра адсутнасць саслоўнага падзелу таксама досыць умоўнае, таму і сёння творцы і штампоўшчыкі серыялаў іграюць на каханні правінцыялак і банкіраў. Толькі ні гэты прымітыўны шаблон, ні жаночая сутнасць, ні сатыра на грамадства, закладзеныя ў «Карчмарцы», не цікавяць Матэа Сп'яцы. Так, сюжэт з Мірандалінай і кавалерам абыгрываецца на сцэне ад пачатку да канца, але рэжысёр падкрэслівае, што ўся гэта сітуацыя змадэляваная, нерэальная, выдуманая і нарэшце архаічная — у спектаклі Рускага тэатра мы бачым не «Карчмарку», а яе рэпетыцыі.
Рэжысёр стварае тэатр у тэатры. То-бок акцёры на сцэне як бы рэпеціруюць пастаноўку, што завяршаецца ўзнёслым спічам пра любоў да тэатра. Стомлены рэжысёр са сваімі заўвагамі і настаўленнямі, сваркі акцёраў, не даведзены да ладу рэквізіт, спазненні на рэпетыцыі, абвяшчэнне перапынкаў, кава — пэўны хаос, які пануе на працягу амаль усёй пастаноўкі. Сюжэт, што рыхтуе трупа, развіваецца рвана і ў стрэсе — такі быццам дысананс паміж падрыхтоўкай прэм'еры і яе гладкім цячэннем перад гледачамі, якога тыя чакалі. «Карчмарка» такім чынам становіцца аповедам не пра паражэнне жанчынаненавісніка, а пра тэатр.
Да што нам чакаць ад Гальдоні — Гальдоні, калі рэжысёр вырашыў выкарыстаць яго класічны і даволі просты сюжэт у сваіх мэтах. Толькі ці не падаецца, што ў «Карчмарцы» як п'есе ўсё ж больш солі, чым у «Карчмарцы» як спектаклі Рускага тэатра? Рэжысёр зацёр пасылы драматурга і запазычыў ад яго толькі класічнасць імя і сюжэта. Такі халодны разлік.
У гэтым выпадку ўжо неяк няёмка каментаваць, што галоўная гераіня Мірандаліна аказалася зацямнёнай мітуснёй, што сэнсы Гальдоні недзе згубіліся, а яго п'еса стала безаблічным трафарэтам, які абыгрываецца з пэўнай доляй выпендрожу. Таму што няёмка каментаваць Гальдоні, калі ад яго тут амаль што толькі імя.
А каментуючы Матэа Сп'яцы, можна сказаць, што ён дакладна зрабіў спектакль нечаканым. Яго «Карчмарка» — ужо сучасная камедыя, якая засноўвае свае жарты на творчай мітусні. Ну... гэта сапраўды было смешна.
Ірэна КАЦЯЛОВІЧ
Амаль тысяча дзвесце чалавек збяруцца, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Расказаў першы намеснік старшыні Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь Дзяніс Каржыцкі.
Як вакцыны выратоўваюць жыцці і чаго можа каштаваць іх ігнараванне?
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
