Дзеля жыцця вечнага

Вясна ўжо крочыць па Зямлі, але надыходзіць час вясны духоўнай: яна аднаўляе і сілкуе жыццё. Вялікі дзень — у памяць пра тое, што чалавек здольны перамагаць любыя складаныя абставіны, здраду і нават смерць. Калі ён гатовы служыць і ахвяраваць сабой дзеля іншых. І як зямля да Вялікадня абнаўляецца да новага жыцця, так і ў чалавека ёсць магчымасць скінуць цяжар нявартых учынкаў, зрабіць крок да таго, каб змяніць сябе і рабіць лепшым наш агульны свет. Сёлета ўваскрэсенне Ісуса Хрыста ў адну нядзелю сустрэнуць усе хрысціяне Беларусі. Зямля сцішылася ў прадчуванні перамогі духоўнага над фізічным, вечнага над часовым…

Велікодныя яйкі сёння — яшчэ і сімвалы разнастайнасці жыцця. Яны могуць быць простыя, пафарбаваныя ў хатніх умовах падручнымі сродкамі, натуральнымі спосабамі. А ёсць адмыслова вырабленыя, аздобленыя каштоўнымі камянямі знакамітыя вырабы дому Фабержэ ці арыгінальныя штучныя экзэмпляры з парцаляну, дрэва ды іншых матэрыялаў. Народныя пісанкі з самавітымі сюжэтамі, складанымі арнаментамі ды нацыянальным каларытам, якія сведчаць пра лад жыцця сваіх стваральнікаў…

Непрыкметныя на агульным фоне чырвоныя фарбаванкі, самыя звычайныя і ў той жа час самыя старажытныя. За простай чырвонай шкарлупінай — прыхаваны сакральны сэнс: евангельская прыпавесць пра Марыю Магдалену, што прыйшла да рымскага імператара Тыберыя з весткай пра ўваскрэсенне Хрыстовае ды падарункам-доказам — яйкам, якое пачырванела на вачах здзіўленага імператара. Чырвоны — сімвал крыві сына Божага, які ахвяраваў сабой дзеля даравання грахоў чалавецтва, каб працягнуць жыццё гэтага свету, каб кожны чалавек і кожны народ быў адказны за свой шлях. Колер, які ў славян да таго асацыяваўся з сонцам, здароўем і дабрабытам. На Вялікдзень — малітвы за здароўе: у Бога няма смерці, а ёсць шлях, які вядзе да жыцця вечнага.

Цяпер яйка не толькі сімвал — яно стала даволі запатрабаваным і нават папулярным мастацкім аб’ектам. Зразумець гэта можна, аглядаючы выстаўку «Велікоднае яйка», якую напярэдадні вялікага хрысціянскага свята не першы год ладзяць у кабінеце-музеі беларускай народнай культуры філалагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта.

Пад кіраўніцтвам загадчыцы музея, прафесара, доктара філалагічных навук Ірыны Казаковай пачалі збіраць першыя экспанаты. Аснова экспазіцыі — пісанкі, крапанкі, фарбаванкі ад беларускіх майстроў. Возьмеш яйка ў рукі і адчуваеш, як знутры аб шкарлупіну б’ецца жаўток: яго захоўвае адмысловы спосаб падрыхтоўкі да роспісу. Ёсць асобнікі з вялікай гісторыяй: распісанае абразамі стагадовае яйка ад прабабулі адной з выкладчыц; драўляныя ды парцалянавыя яйкі з манастырскіх майстэрняў. Вобразы беларускага арнаменту адлюстраваныя на шкарлупінах і нават у французскай тэхніцы фрывалітэ. Аплеценыя карункамі яйкі сімвалізуюць апосталаў, сярод іх — Маці Божая, найпрыгажэйшы ружовы авал з каронай. Экспанаты не толькі беларускія. Частка калекцыі прыехала з Украіны (музей «Пісанка» ў Каломыі) ды Расіі. Прадстаўлена нават упрыгожанае яйка з Кітая — падарунак ад студэнтаў-замежнікаў. Велікодная выстаўка пашыраецца, штогод з’яўляюцца новыя экспанаты, якія маюць дачыненне да хрысціянскай гісторыі. Сёлета, прынамсі, прадстаўленыя панагіі (пазнакі, што носяць на грудзях архіерэі) і ружанцы, якія перадаў музею сталічны мастак Казімір Карпенка. Вырабы мастака аб’ядноўваюць традыцыі розных культур, спалучаюць абразы, натуральныя камяні, біжутэрыю.

Частка пастаяннай экспазіцыі музея — пано, зробленае ва ўжо згаданай тэхніцы фрывалітэ. У цэнтры — Зямля, вакол — сімвалы, што ўвасабляюць уяўленне пра веру прадстаўнікоў розных народаў. На філалагічным факультэце, дзе беларусы разам з роднай мовай вывучаюць гаворкі народаў свету, неабходна памятаць, што ў нашым адзіным, агульным глабальным свеце ўсе культуры, якія ўзніклі і развіваюцца з ласкі Божай, маюць права на сваё вечнае жыццё.

Ларыса ЦІМОШЫК, Дар’я ЧАРНЯЎСКАЯ