Нягледзячы на тое, што вясна сёлета выдалася даволі позняя, людзі ўжо выбіраюцца ў лясы. Але не заўсёды вяртаюцца дадому своечасова. Літаральна на мінулым тыдні стужкі інфармацыйных агенцтваў абляцела навіна аб бабулі, якая правяла ў лясах Хоцімскага раёна трое сутак і якую знайшлі падчас пошукаў.
Як жа не зацягнуць неспадзявана для сябе паход у грыбы і ягады на нявызначаны тэрмін? І што рабіць, калі вы ўсё ж заблукалі? Аб гэтым карэспандэнт «Звязды» пагутарыў з памочнікам міністра па надзвычайных сітуацыях Віталем Навіцкім.
Рыхтуемся да шпацыру
— Галоўная праблема, з якой сутыкаюцца ратавальнікі і міліцыя падчас пошуку зніклых у лесе, — гэта тое, як людзі апранаюцца, — расказвае Віталь Навіцкі. — Шмат хто лічыць, што найбольш практычная вопратка для паходаў у лес — гэта стары добры камуфляж. Яго выбіраюць таму, што ён утульны, шчыльны і добра абараняе ад кляшчоў. Але разам з тым ён выдатна выконвае сваю першапачатковую функцыю — маскіраваць апранутага ў яго. І тады заўважыць зверху чалавека сярод зеляніны амаль немагчыма. Праўда, на гэтую акалічнасць зважаюць не ўсе. У тэстах у нашай мабільнай праграме «Дапамога побач» найбольшы працэнт памылак выдаецца пры адказе менавіта на гэтае пытанне.
Таму лепш апранаць пры паходзе ў лес нешта яркае. Калі ж з куртак дома асаблівага выбару няма, то трэба падумаць над тым, як жа сябе пазначыць, калі вас будуць шукаць. Гэта можа быць які-небудзь капюшон, павязкі на рукавах. Адным словам, тое, што будзе прыкметна кантраставаць на фоне суцэльнага лісця. Перад любой вандроўкай у лес трэба паведаміць родным і блізкім, куды вы збіраецеся і калі плануеце вярнуцца. Гэтая інфармацыя стане пунктам адліку для таго, каб пачаць вас шукаць.
Збіраючыся ў лес, абавязкова пакладзіце ў кошык ці заплечнік паўлітровую бутэльку з несалодкай вадой. Калі маеце хранічныя захворванні — прыхапіце з сабой лекі. Нават калі зараз хвароба, здаецца, «пайшла ў падполле», ад стрэсу яна можа рэзка абвастрыцца. Што да ежы, то лепш узяць штосьці каларыйнае, напрыклад, плітку шакаладу. Адкрытыя ўчасткі цела трэба абараніць ад кляшчоў.
Навошта ў лесе... сшытак?
Самае цяжкае пры падарожжы ў лесе — гэта ісці прама. Чалавечыя ногі маюць адну анатамічную асаблівасць — адна з іх на некалькі міліметраў даўжэйшая за другую. У горадзе ці вёсцы гэта заўважыць немагчыма — мы міжволі выпраўляем крок на гэтую драбязу, арыентуючыся па дарогах ці сцежках. А вось у лесе такіх зручных арыенціраў няма. І таму вандроўнік будзе апісваць сярод дрэў кругі з радыусам 3-4 кіламетры.
Аднак ёсць адзін спосаб, які дазваляе рухацца ў лесе па больш-менш прамой траекторыі. Трэба выбраць дрэва і стаць да яго спінай. Калі вы не ведаеце, куды ісці — выберыце які-небудзь напрамак, які вам падаецца правільным. На ім трэба выбраць другое дрэва. Яны ў вас атрымаліся на прамой лініі. Цяпер трэба выбраць трэцяе дрэва, каб першае аказалася роўна за спінай, а трэцяе — роўна перад вамі. Толькі па такім арыенціры вы здолееце ісці прама.
— Самы лепшы варыянт, як не заблукаць у лесе, — гэта прыгадаць школьныя ўрокі геаграфіі, — раіць Віталь Навіцкі. — Менавіта там вучаць, як правільна карыстацца компасам. Калі ж у вас гэтага маленькага памочніка няма ці вы ніколі ім не карысталіся — гэта не крытычна. Падчас ляснога падарожжа вам абавязкова сустрэнуцца якія-небудзь ямкі, валуны, расшчэпленыя ствалы... Запамінайце гэтыя арыенціры.
Калі ж усе дрэвы здаюцца на адзін капыл, то тут вам дапаможа звычайны агульны сшытак на 96 лістоў. Можна вырываць адтуль аркушыкі і насаджваць іх на галінкі дрэў з такім улікам, каб яны заставаліся ў зоне бачнасці.
Беларускія лясы — не сібірская тайга. У нас працуе добрая сістэма прасек, з дапамогай якіх лес раздзелены на кварталы. Таму, калі вы выйшлі на такую прасеку, яна абавязкова прывядзе вас або да дарогі, або да лініі электраперадачы ці да іншай прыкметы цывілізацыі. І трэба прыслухоўвацца да абстаноўкі навокал. Напрыклад, сабачы брэх можна пачуць за два кіламетры. Гук ад трактара разносіцца на ўдвая даўжэйшую дыстанцыю. Цягнік і ўвогуле можна пачуць на адлегласці да дзесяці кіламетраў. Далёка разносяцца і сігналы аўтамабіляў, з дапамогай якіх шукаюць зніклых у лясах.
Калі ж вы напаткалі па дарозе ручай або раку, то трэба ісці ўніз па цячэнні. Выток ракі звычайна знаходзіцца ў цяжкадаступным глухім месцы. А так любая рака куды-небудзь, але ўпадае. Да таго ж на берагах рэк, як правіла, знаходзіцца шмат людскіх паселішчаў.
Ну а калі выбрацца да заходу сонца не атрымалася, то адзінае, што застаецца, — гэта ўладкоўваць месца для начлегу. Для гэтага ідэальна падыходзяць ямы, якія ўтварыліся ад вывернутых дрэў. Пад вопратку пажадана напіхаць паперы, каб затрымаць цяпло. Развядзіце агонь, калі зямля не сухая, — ён дапаможа адпужваць драпежных жывёл. Піць ваду з ручаёў і лужын нельга, як бы спакусліва гэта ні выглядала, — без спецыяльнай апрацоўкі вы праглыняце мільярды шкодных бактэрый. Што-небудзь яркае неабходна прымацаваць на дрэве, каб вас заўважыла выратавальная група. Бо калі яна пройдзе непадалёк ад вас і нічога не заўважыць, то раён будзе лічыцца адпрацаваным. І пошукі рызыкуюць зацягнуцца на большы тэрмін...
Валяр'ян ШКЛЕННІК
Інтэрв'ю з алімпійскім чэмпіёнам па фехтаванні.
Прафесійна, аператыўна, па-добраму.
