Дрэвы ў квецені…

Знаёмыя і новыя героі «Вішнёвага саду» паводле беларускага балета

Беларускі дзяржаўны акадэмічны музычны тэатр папоўніў рэпертуар прэм’ерай балета «Вішнёвы сад». Аўтар большай часткі музыкі — сучасны беларускі кампазітар Алег Хадоска, творы якога ўжо вядомыя беларускім аматарам балета. Але ў пастаноўцы выкарыстаны фрагмент з неўміручай оперы «Яўгеній Анегін» Пятра Чайкоўскага і сачыненні Сяргея Свірыдава — «Завея», «Маленькі трыпціх» і «Час, наперад». У выкананні аркестра пад кіраўніцтвам дырыжорапастаноўшчыка Марыны Траццяковай творы розных аўтараў ў спалучэнні павінны былі стварыць настрой, патрэбны пастаноўшчыку.

Адкрыццём у гэтым спектаклі стала імя балетмайстра-пастаноўшчыка: Сяргей Мікель — пяцікурснік Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі і вучань народнага артыста Беларусі і СССР Валянціна Елізар’ева. Што ж атрымалася з творчага эксперымента харэографа-пачаткоўца?

Перш за ўсё варта папярэдзіць, што гэта не класічны пераказ несмяротнай п’есы Антона Чэхава. Лібрэта напісаў сам Сяргей Мікель, пераасэнсаваўшы сюжэт. Таму прыхільнікам класікі давядзецца паглядзець на вядомую гісторыю па-іншаму: частка персанажаў стала фонам, некаторыя выйшлі на першы план і ўспрымаюцца больш ярка.

Ермалай Лапахін атрымаў больш цёмныя адценні, наблізіўшыся да адназначнай чарнаты, у той час як у арыгінале ён памятаў пра сваё паходжанне. Асабліва адчуваецца зло ў момант раскідвання папер з працэнтамі і ў сцэнах вырубкі вішань. Выканаўца гэтай партыі Аляксандр Місіюк надаў герою патрэбнага змроку і цудоўна выканаў задачу.

Любоў Ранеўская забылася пра заганы і стала больш духоўным персанажам. Яна сумавала па дзяцінстве і юнацтве, гуляючы па садзе, які любіць усім сэрцам. Гэтую сцэну хочацца адзначыць асабліва: выдатны прыём балетмайстра па падзеле героя па ўзростах. Рэалізавалі гэта трое акцёрак: юныя Соф’я Дзем’яновіч і Ксенія Мялешка і асноўная выканаўца ролі Вікторыя Каралёва. Бліжэй да канца дзеяння Любоў Андрэеўна старэе ад гора прама на вачах. Памешчыцу пачынаеш сапраўды шкадаваць, яе сям’і суперажываеш.

Аня і Пётр (Алена Германовіч і Уладзіслаў Пазлевіч) у балеце ўвасабляюць адну з асноўных сюжэтных ліній, змаглі эмацыйна перадаць, як паміж імі паступова нарастае палкае ўзаемнае пачуццё. Праз вобразы маладых людзей адчуваеш аптымізм і веру ў светлую будучыню.

Лінія саду ўсё ж засталася галоўнай у балеце. «Душы» саду ўвасобілі касцюмы: яны нагадваюць пра вясну, калі яшчэ толькі-толькі пачынаецца абнаўленне прыроды і на дрэвах з’яўляюцца першыя лісточкі (за што дзякуй мастаку-пастаноўшчыку Любові Сідзельнікавай). Выгіб тонкіх ліній, якія ўвасабляюць галінкі, кідаецца ў вочы. Але танцы дрэваў у квецені, поўных радасці жыцця, змяняюцца бязлітаснай перадсмяротнай агоніяй.

Наколькі моцна валодаюць грошы свядомасцю гандляра асабліва зразумела ў сцэне аўкцыёну. Яго ўдзельнікі ходзяць у касцюмах з элементамі рамак. Нават самі лоты — драўляныя рамы з-пад карцін — як бы крычаць нам пра абмежаванасць свету Ермалая Лапахіна.

З другарадных персанажаў каларытным атрымаўся Фірс, пажылы лакей. Малады артыст Георгій Андрэйчанка добра ўжыўся ў ролю і пацешна дробненька тупаў на працягу ўсяго дзеяння, чым зрабіў персанажа кранальна-камічным. Магчыма, таму смерць гэтага героя напрыканцы не перажывалася як журботная драма.

Але драму падкрэсліла светлавое вырашэнне ў сцэне канчатковай гібелі саду — гібелі апошніх вішняў. Дрэвы паміралі адно за адным, як салдаты на фронце. Мастак па святле Сяргей Азяран дапамог перадаць атмасферу смерці, якая паступова нагняталася, надаў увагу кожнаму «радавому», што гіне.

Для харэографа Сяргея Мікеля гэты дэбют стаў лёсавызначальным. Маладога спецыяліста ўжо ўзялі на працу ў тэатр. Спектаклем «Вішнёвы сад» ён абараніў дыплом Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў па спецыяльнасці «Харэаграфічнае мастацтва (рэжысура)» і прымусіў гаварыць пра новае імя на беларускай балетнай сцэне.

Шура ГРАМЫКА

Фота Марыі КАЛЯДЫ.