Вы тут

Ствараем аромасад


Паспрабуем разабрацца, ці варта складаць нейкія «парфумерныя кампазіцыі» з бутонаў, дрэў і травы, і ці ёсць хоць нейкі практычны сэнс у аромасадах.


Што пахне?

Галоўнай крыніцай раслінных пахаў у садзе з'яўляюцца кветкі, якія моцна пахнуць. Нектар, які ўтвараецца ў кветцы, моцным пахам закліканы прыцягваць насякомых-апыляльнікаў (а часам птушак і жывёл). Своеасаблівасць водару служыць «зашыфраваным пасланнем» для тых апыляльнікаў, якія максімальна падыходзяць гэтаму віду.

Лісце і сцёблы, сок і смала раслін таксама маюць выяўлены водар (пахнуць яны за кошт аромаалеяў, якія вылучае расліна). У некаторых раслін гэтыя пахі асабліва яркія. Іх, разам з квітнеючымі відамі, ужываюць для араматычнага напаўнення саду. У адрозненне ад цвіцення, якое доўжыцца абмежаваны, часта даволі кароткі прамежак часу, «зялёныя» пахі атачаюць нас увесь цёплы сезон.

Якія расліны выкарыстоўваць?

  • Дрэвы

Лідарамі па напоўненасці эфірнымі алеямі з'яўляюцца іглічныя: елка, сасна, піхта, ядловец. Не варта забываць і пра квітнеючыя дрэвы, хоць працягласць цвіцення ў іх і невялікая. Алешына, асіна, чаромха, рабіна, ліпа — кожнае з гэтых дрэў валодае асаблівым непаўторным водарам.

  • Кусты

Самыя вядомыя араматычныя кусты — бэз, язмін, ружы і шыпшыннік, гартэнзія. Але ў гартэнзіі пахнуць толькі дробныя пладовыя кветкі — сарты, у якіх іх практычна няма, пазбаўленыя і водару. Пахкія кусты з даволі сціплымі кветкамі — лох і барбарыс — маюць моцны рэзкі водар.

  • Ліяны

Сярод відаў для вертыкальнага азелянення расліны з моцным водарам — гэта бружмель капрыфоль і актынідыя каламікта. Яскравым пахам валодае таксама хмель — асабліва, награваючыся на сонцы.

  • Кветкі

Сярод мнагалетнікаў самыя распаўсюджаныя — півоня, лілея, флёксы. Моцным водарам валодаюць вятроўнік, гваздзікі, канюшына.

Адно- і двухлетнікі ўключаюць мноства араматычных відаў: пахучы гарошак, тытунь пахучы, аксаміткі. Шмат іх і сярод раслін, якія цвітуць вясной: гіяцынт, мускары, нарцыс, ландыш.

  • Араматычныя травы

Дзякуючы высокаму ўтрыманню ў іх эфірных алеяў, насычаны пах вылучаюць усе часткі расліны. Эфірныя алеі выпрацоўваюць абсалютна ўсе прадстаўнікі флоры, але некаторыя вырабляюць лятучыя рэчывы ў асабліва высокіх канцэнтрацыях — такія віды называюць эфіраалейнымі. Многія з іх цвітуць, аднак, крыніцай водару з'яўляюцца таксама іх лісце і сцёблы. Да рэзка араматычных раслін у садзе адносяцца чабор, лаванда, шалфей, ісоп, валяр'яна. Многія з іх ужываюць у кулінарыі: мяту, базілік, каляндру, кроп, размарын, мацярдушку.

Аромастратэгіі

  • Адзінства паху

Выбіраецца асноўны водар, які будзе вяршэнстваваць на ўчастку. Іншыя расліны выбіраюць з менш выяўленым водарам. У монаараматычным садзе можна ўжываць як кветкі з насычаным водарам, напрыклад ружы, так і травы, якія моцна пахнуць. Але араматычныя травы, а таксама іглічныя (сярод дрэў) больш падыходзяць да гэтай канцэпцыі, бо не абмежаваны працягласцю цвіцення.

  • Часавы падыход

У кожны перыяд лідзіруе адна араматычная расліна. Гэты падыход звязаны ў першую чаргу з выкарыстаннем відаў, якія цвітуць. Выбіраюцца кветкі з яскравым вядомым водарам. Ён можа дапаўняцца раскошным знешнім выглядам, але гэта зусім не абавязкова. Працягласць жыцця кветкі таксама не абавязковая. Галоўнае — падабраць віды, цвіценне якіх, змяняе адно аднаго.

  • Тэрытарыяльны падыход

У садзе ствараюцца зоны з індывідуальнымі араматычнымі сцэнарыямі. Гэты прынцып добра працуе на участках з выразным тэрытарыяльным размежаваннем: бардзюры, агароджы, жывыя загарадзі і тэхнічныя пабудовы дазволяць стварыць асобныя араматычныя «пакоі» з уласнай атмасферай.

  • Натуральнасць

Водары перацякаюць адзін у аднаго. Гэта падыход без падыходу, папулярнае цяпер перайманне прыродных ландшафтаў. Выкарыстоўваюцца сумесі раслін, водары якіх дапаўняюць і падтрымліваюць адзін аднаго. Высаджвайце побач тыя ж араматычныя расліны ў садзе, якія вы бачыце кампаньёнамі ў натуральным асяроддзі.

Дзе разбіць аромасад?

  • Выкарыстоўвайце сонца

Водар мацней раскрываецца пад прамянямі сонца. Асабліва гэта датычыцца рэзка араматычных траў, якія ўтрымліваюць высокія канцэнтрацыі лятучых злучэнняў. Пры нагрэве эфірныя алеі выпараюцца больш актыўна, і пах адчуваецца больш інтэнсіўна. Змяшчайце расліны на адкрытых месцах, тым больш, што большасць гэтых відаў любяць расці на сонцы, а не ў цені.

  • Даверцеся ветру

Паназірайце за асноўнымі напрамкамі руху паветра на ўчастку і змяшчайце квітнеючыя расліны на шляху ветру так, каб водар дасягаў тых зон, дзе вы праводзіце больш за ўсё часу.

  • Збярыце пахі

Размясціўшы аромасад унутры прасторы, акружанай жывой загараддзю або высокім бардзюрам, вы абмяжуеце хуткасць рассейвання паху і зробіце яго больш насычаным.

  • Раскрыйце водар

Пах зеляніны становіцца больш інтэнсіўны пры пашкоджанні расліны. Гэта можна выкарыстоўваць, напрыклад, размяшчаючы араматычныя травы паміж плітаў брукавання (тут асабліва добры чабор) або шчыльна па краях вузкай дарожкі. Наступаючы і кранаючы лісце пры праходзе, вы будзеце актываваць дадатковы паток водару.

Ідэя: стварыце аромагазоны, пабудаваныя на тым жа прынцыпе. Дадайце ў газонную сумесь араматычныя травы, якія будуць выдзяляць пах пры скошванні.

Абсадзіце крэслы, шэзлонгі ці альтанкі раслінамі з яскравым пахам. Для стварэння рэлакс-пляцовак на ўчастку выдатна падыходзяць усе стратэгіі выкарыстання водараў.

Асаблівы водар можна надаць нават невялікім дарожкам, высадзіўшы на кожнай з іх свой набор араматычных траў. Паблізу ад абедзеннай зоны і летняй кухні добра размяшчаць рэзкія травы — на градках або ў кашпо. Яны не толькі абудзяць апетыт, але і спатрэбяцца для гатавання.

Лячэбны эфект

Эфірныя алеі выкарыстоўваюць у медыцыне са старажытных часоў. Ім уласцівыя бактэрыцыдныя і антысептычныя ўласцівасці. Вядома, у лятучым выглядзе яны не праяўляюцца так моцна, як у канцэнтраваным растворы, але араматычныя расліны абавязкова акажуць на атмасферу лёгкі аздараўленчы эфект.

Эфірныя алеі таксама ўплываюць на нервовую сістэму — аказваюць заспакаяльнае, расслабляльнае або падбадзёрвальнае дзеянне.

У сферы водараў асабліва моцныя асабістыя асацыятыўныя фактары, звязаныя з індывідуальнай рэакцыяй арганізма, успамінамі і эмоцыямі, звязанымі з канкрэтнымі пахамі. Вядома, можна паглядзець спісы эфірных алеяў, даведацца спектр іх дзеяння, але значна больш надзейна — прыслухацца да ўласных адчуванняў: якія расліны з прыемным водарам падабаюцца вам больш за ўсё.

Парада: ствараючы араматычны сад, усё ж будзьце асцярожныя. Памятайце, што некаторыя араматычныя кветкі, травы, дрэвы і кусты могуць выклікаць алергію. Акрамя таго, некаторыя расліны валодаюць спецыфічным або залішне моцным водарам, які прыемны далёка не ўсім.

Ірына ТАМКОВІЧ

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».