Жывёлаводы адмовіліся ад выпасу кароў. На змену традыцыйнаму выгулу прыходзяць новыя тэхналогіі. Паводле іх, статак знаходзіцца ў межах комплексу і атрымлівае збалансаваныя кармы. Надоі імкліва ідуць уверх. А вось прадукцыйны перыяд зніжаецца — і малочныя рэкардсменкі праз 3—4 гады выходзяць са строю.
У Гродзенскай вобласці з кожным годам павялічваюцца надоі. Вось і сёлета прадукцыйнасць дойнага статка ўзрасла на 31 кг ад каровы. За год плануецца атрымаць ад каровы 5,3 тыс. кг малака, паведамілі ў абласным упраўленні сельскай гаспадаркі і харчавання. Але і гэта не мяжа. Спецыялісты падлічылі, што генетычны патэнцыял дойнага статка ў вобласці дазваляе атрымаць больш за 7 тыс. кілаграм, а ў некаторых раёнах, у першую чаргу ў Гродзенскім, ажно 9 тыс. кг ад каровы. Рэкорды ў надоях ставіць СВК «Свіслач» — адна з племянных гаспадарак Гродзенскага раёна. Да канца года тут мяркуюць дасягнуць 9,5 тыс. кг малака на карову. Спрыяе гэтаму актыўнае ўкараненне новых сучасных тэхналогій, дзе арганізацыя працы і культура вытворчасці знаходзяцца на ўзроўні высокаразвітых краін.
На комплексе «Цэнтральны» СВК «Свіслач» пастаянна нешта ўдасканальваюць. Не так даўно адрамантавалі і запусцілі даільную залу з імпартным абсталяваннем. Тут традыцыйна аддаюць перавагу так званай паралелі. Але гэта справа дзясятая. Перш-наперш трэба сфарміраваць статак. У гаспадарцы самая малочная парода — гальштына-фрызская. Статак пастаянна паляпшаецца высокапрадукцыйным семем, якое закупляецца за мяжой. Тут нямала рэкардсменак, якія бралі прызавыя месцы на выстаўцы «Белагра». Галоўны заатэхнік Міхаіл Павядайка пералічвае мянушкі пераможцаў апошніх гадоў — Мілка, Дыядэма, Вікторыя... Не ўсе яны сёння ў складзе статка. Дарэчы, Мілкі не стала неўзабаве пасля конкурсу. Кажуць, гэта вынік стрэсавай сітуацыі. А вось другая рэкардсменка Дыядэма нядаўна нарадзіла двойню, у хуткім часе павінен з'явіцца прыплод і ў Вікторыі, якая ў гэтым годзе заняла першае месца ў сваёй катэгорыі на конкурсе. Па каровіных мерках яна яшчэ маладая — усяго каля пяці гадоў, ці трэцяя лактацыя (перыяд, калі карова дае малако). У гаспадарцы працуюць над тым, каб гэты перыяд павялічыць, кажа Міхаіл Павядайка. Па словах спецыяліста, карова разам з малаком аддае шмат пажыўных рэчываў, яна высільваецца, а значыць, трэба правільна папаўняць гэты запас. Таму тут адкрылі камбікормавы цэх і ўдасканальваюць рэцэптуру кармлення. Пад кожны перыяд лактацыі — сваё меню.
Па-другое, удзяляюць увагу актыўнаму мацыёну дойнага статка. Як расказаў галоўны заатэхнік, за фермай нават праклалі трасу ў 1,5 км, па якой гуляюць «дэкрэтныя» жывёлы, умацоўваючы мышцы і звязкі. І гэта дае свой плён. Калі раней у сярэднім па гаспадарцы было 3,7 лактацыі, то зараз — 5,7.
І ўсё ж высокая прадукцыйнасць адбіваецца на здароўі кароў. Штогод больш чым трэцяя частка статка аднаўляецца. Не ўсе жывёлы, асабліва гэта цяжка для маладых, вытрымліваюць такі тэмп, таму і сыходзяць з дыстанцыі.
Гэта датычыцца ўсяго рэгіёна. Дарэчы, па вобласці «малочны» перыяд дойнага статка невялікі — усяго каля трох лактацый. Гэта 4—5 гадоў. Генеральны дырэктар Гродзенскага племпрадпрыемства Пётр Кашталян падкрэсліў, што над гэтым пытаннем працуюць навукоўцы. У прыватнасці, выкарыстоўваецца сусветны вопыт уплыву генэтыкі на даўгалецце. У большай ступені ген вынослівасці (тэрмін цалкам рэальны) мае дачыненне да бычкоў-вытворцаў. У мінулым годзе ў Еўропе закуплена 8 геномна ацэненых быкоў, кошт аднаго дасягае 7 тыс. еўра. Гэта сведчыць аб важнасці пераносу славутага гена.
У практыкаў ёсць і свае меркаванні наконт даўгалецця кароў. На адным з конкурсаў па ўзнаўленні дойнага статка, які штогод праходзіць у Гродзенскім раёне, маладыя спецыялісты па штучным асемяненні выказалі думку наконт негатыўнага ўздзеяння на жывёлу бяспры́вязнага ўтрымання. Маўляў, ад гумовага пакрыцця пакутуюць ногі і капыты. А далёка не ўсюды ўстаноўлены станкі для іх расчысткі. Не спрыяе здароўю і цесната на выгульных пляцоўках. Іншая рэч — свабодны выпас! У гаспадара па такой «тэхналогіі» карова давала малако не 3—4 гады, а 15—20.
Інавацыі спрабуюць наблізіць нашу карміліцу да натуральных умоў. Адна з такіх цуда-фермаў знаходзіцца ў СВК «Прагрэс-Верцялішкі». Тут сем гадоў таму ўведзены рабатызаваны комплекс, на якім карова доіцца тады, калі сама захоча. Пры гэтым робат яе стымулюе кормам. Але падмануць яго нельга. Аўтаматыка выдае, калі адбылася дойка, і зноў карову не прыме. Такіх робатаў тут 16 — яны і вымя памыюць, і масаж зробяць. А каб падоўжыць светлавы дзень, робаты абсталяваны ўльтрафіялетавымі лямпамі — замест сонечных праменяў, расказвае загадчык комплексу Сяргей Карпач.
На падлозе гумовы насціл галандскай вытворчасці. І надоі тут еўрапейскага ўзроўню. У сярэднім на комплексе атрымліваюць больш за 10 тыс. кг малака на карову (іх тут 300). А вось вытрымліваюць жывёлы такі тэмп не доўга — усяго 2—3 лактацыі. Калі на выпасе знаходзіліся, тэрмін быў у чатыры разы даўжэйшы, заўважае загадчык фермы. І сёння гэтага можна дабіцца, калі выпусціць статак на поле. Бо карове патрэбен рух, адзначае Сяргей Карпач, яна павінна праходзіць у дзень каля двух кіламетраў. Да таго ж карова аддае з малаком значную частку сваіх мікраэлементаў. Іх абавязкова трэба папаўняць.
Безумоўна, новыя тэхналогіі робяць стаўку на «вялікае малако». І гэта сябе апраўдала — надоі значна выраслі. Каб трымаць планку па малаку, трэба пастаянна павялічваць статак. І ён у маштабах вобласці расце з году ў год, хоць і звязаны з пэўнымі затратамі. Бо выгадаваць новую карову даражэй, чым утрымліваць тую, што ёсць.
Вяртанне да дзедаўскага спосабу ўтрымання наўрад ці адбудзецца, лічаць спецыялісты Гродзенскага племпрадпрыемства, але яны згодныя з тым, што некаторыя моманты неабходна падкарэктаваць. Напрыклад, летам выпускаць на выпас уразлівыя групы кароў, у тым ліку пасля расцёлу.
Загадчык фермы Сяргей Карпач у сваіх меркаваннях катэгарычны: каб карова не толькі давала малако, але і мела добрую рэпрадуктыўную функцыю, яе трэба выпускаць на луг. Ад расы яе ногі і капыты будуць чыстыя, а значыць, здаровыя. Тады і век карміліцы падоўжыцца.
Маргарыта УШКЕВІЧ
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».