Вы тут

Дарога ў цішыню


Аляксей Арцёмаў

нарадзіўся 27 сакавіка 1991 года ў Туле. Выпускнік Тульскага дзяржаўнага ўніверсітэта. Друкаваўся ў часопісе «Маладосць», газеце «Літаратура і мастацтва» і іншых выданнях, аўтар кнігі «Скрозь кіламетры» (2016). Тройчы спрабаваў напісаць вялікую паэму, але нічога вялікага так і не напісаў.


ДАРОГА Ў ЦІШЫНЮ

***

Брызгліна

Да яроў, брызглінаю парослых,

Вабіць затуманены прасцяг…

Мой шалёны лёс саткаў на кроснах

Посцілку бязладнага жыцця:

 

Колераў і ліній куламеса,

Мітусня з хваробай напалам…

Я пакуль жывы. Займаю месца.

Толькі што я людзям перадам?

 

Што запомняць? І якія словы

Высеча на помніку гравёр?

«Нарадзіўся неабавязковым.

Неабавязковым і памёр»?

 

Не! Не трэба помнікаў. Як згіну,

Як растану ў промнях і траве,

Пасадзіце на двары брызгліну —

Хай яна, патрэбная, жыве.

 

Хай свабоднай вырасце, не скутай,

Хай чакае цёплую пару

І частуе ягаднай атрутай

Дробных птушак, звыклых да атрут.

 

***

Празрыстая, як ліпавыя шаты,

Далёкая, як жоўтыя агні,

Да шчасця даляціш… Але спярша ты

Смугой халоднай плечы ахіні.

 

Увойдзеш у смугу — і станеш жрыцай,

Здабудзеш сілу ў травах і вадзе.

Душа твая патрапіць адрадзіцца,

Дзе сонны бераг і разлівы, дзе

 

Начуе сонца між сцяблін чароту,

А ўдзень яно — напаленая ніць…

Там толькі час, туман і адзінота,

І цішыня бясконцая звініць.

 

Знайсці спакой і смерць сярод туману —

Адзіны лёс, табе наканаваны.

 

***

Баян буркуе. У двары

Напаўразбуранага дома

Матыў прыцішаны стары

Гучыць утульна і знаёма.

 

Калісьці сад ля дома цвіў,

Збіраліся ў нядзелю госці…

Жыццё кароткае наўздзіў,

Ніяк не вернеш маладосці.

 

Не знойдзеш згадак анідзе

Пра нараджэнні ці хаўтуры,

Ніхто не ўспомніць тых людзей

У дзень кастрычніцкі пануры.

 

Спусцелы дом… Якой бяды

Не бачыў ты? Якога ліха?

Цяпер дзівак прыйшоў сюды

І на баяне грае ціха.

 

І верыць ён, што людзі зноў

Прыедуць — і сабе не здрадзяць…

Як вы, сыны гаспадароў?

Ці добра жывяце ў Канадзе?

 

Ціша

Ні святла наўкол, ні агню,

Толькі блякне над полем ветах.

Уплятаецца ў цішыню

Лёгкі водар далёкіх кветак.

 

Змоўкне вецер праз сем хвілін,

Апануе зямлю нямота.

Лёгка верыць, што ты адзін.

Прыйдзе міг — і не ўспомніш, хто ты,

 

І не скажаш, каторы год

Цішыня адступаць не хоча…

І апошні цягнік на ўсход

Засынае ў абдымках ночы.

 

Так, ты выйграла, цішыня,

Я знікаю ў нямым палоне.

Як малое багавяня,

Прыпаўзаю ў твае далоні.

 

Ноч нядоўгая. Будзе днець,

І адчыняцца ў прышласць дзверы…

Цішыня, забяры мяне!

Я не гукам — маўчанню веру.

 

Тэнесійскі вальс

Як хочацца — хоць плач, хоць галасі,

Каб вывела дарога ў Тэнесі,

Ці ў Джорджыю, дзе я не быў ніколі,

Ці ў Грузію… Цяпер усё адно.

«Еш персікі, пі лёгкае віно,

Глядзі на горы, пазбаўляйся болю», —

 

Сказаў бы я сабе, каб грошы меў,

Але даўно ў кішэнях ветрык дзьме.

На гэтым свеце не бывае цудаў:

Раз вандраваць без грошай не з рукі,

 Хадзі, нябожа, палівай гуркі

Ды пасміхайся, як схуднелы Буда.

 

Нярадасныя думкі ў галаве,

Хаця... Навошта скардзіцца на свет?

Я сам ва ўсіх праблемах вінаваты.

Зноў на гурочнік жоўты лью ваду

І думаю: вось-вось збягу, сыду…

А нада мной — бялейшыя за вату

 

Лятуць аблокі. Ці не з Тэнесі,

Дзе сонны месяц над гарой вісіць,

Паказвае бурштынавыя рогі?

Аблокі пазіраюць на людзей,

А нас турбота па зямлі вядзе,

І мы пражыць не можам без трывогі.

 

***

З балкона ўранку я глядзеў,

Як прачынаўся горад сонны:

Далёка ўнізе, на вадзе,

Чарнелі птушкі-парасоны.

 

Плылі па лужынах адны,

Другія лёталі зазвычай,

А трэція, як каршуны,

Шукалі лёгкую здабычу.

 

Навокал пазіраў я зноў,

Хацеў у валадарстве слоты

Між вераб'ёў і каршуноў

Знайсці дзівосную істоту.

 

Натоўп разліўся, як рака,

А я ўглядаўся ў змрочны шэраг:

Цудоўны парасон шукаў

Паміж звычайных чорна-шэрых.

 

Знайшоў! Панёсся наўздагон,

Дабег нарэшце — вось удача!

Я зазірнуў пад парасон
І... сам сябе пад ім убачыў.

 

***

Пажоўклае кастрычніцкае лісце

Пад тонкімі абцасамі пяе,

А мне б на пяць хвілін з кватэры выйсці,

І, быццам незнарок, сустрэць яе.

 

Пазабываў бы крыўды, злосць і пыху

І павітаўся проста, як заўжды,

Каб побач з ёю пастаяць, падыхаць

Парфумай лёгкай — водарам бяды.

 

Але сяджу ў абрыдлым доме гэтым,

За шыбінай плыве жаночы цень…

Што робіць адзінотніка паэтам?

Не, не каханне. Мыліцы ў куце.

 

***

Паўзе да сонца дзікі вінаград —

Зяленіць ён празрыстую прастору.

За агароджай — рэгулярны сад,

А па-над ім паветранае мора.

 

На дыбачках зайду за жываплот,

Убачу: ты малюеш сад і лета.

Няўжо пазбавіць можа ад турбот

Цябе занятак несучасны гэты?

 

Не ацаню я працы мастака,

Але малюй. Перашкаджаць не буду.

Няхай твая пяшчотная рука

Цяпер алоўку давярае цуды.

 

Вядзе мяне дарога ў цішыню.

Як добра, што трава прыглушыць крокі…

Я ўжо цябе ніколі не прысню:

Лаза чужою стала, сад — далёкім.

 

***

Я засумаваў без дай прычыны

(Так заўжды маркоціцца бядак),

Хоць люблю звычайную жанчыну,

Простую, як ціхая вада.

 

Так, люблю — заспанай, у халаце...

Для мяне яна запарыць чай.

Добрая, падобная да маці,

Да майго прытуліцца пляча.

 

Я цяпер памалу прывыкаю,

Слухаю, як дыхае яна,

Вось ужо шапчу ёй: «Дарагая»,

І скажу калісьці: «Ты адна...»

 

Не кахаю, бо зусім не ўмею,

А любоў у сэрцы пранясу.

Толькі хто падорыць мне надзею,

Што аднойчы знікне горкі сум?

 

***

…я кажу — цячы, рака!

і рака цячэ.

Наста Кудасава

 

Ад шкарлятынавай лускі

На скуры дрэваў пачарнелых

Я збег — і выйшаў да ракі,

І на ваду гляджу нясмела.

 

Якая моц у глыбіні,

Як многа сонца ў крыгах першых!

Сівыя снежаньскія дні

Звіняць радкамі новых вершаў.

 

Але рака цяпер маўчыць.

На беразе паснулі вёскі,

І снежань на маім плячы

Сядзіць, як белы сокал свойскі.

 

Праз тыдзень прыйдуць халады —

Так і раней было заўсёды.

Загадкавы сусвет вады

Замрэ пад прасціною лёду.

 

Як на зіму ні наракай,

Яе парадкаў не аспрэчыш…

А я шапчу: «Цячы, рака!» —

І снег кладзецца мне на плечы.

Выбар рэдакцыі

Рэгіёны

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Як мы бярозавік куплялі на гандлёвай пляцоўцы лясгаса і ў лясніцтве

Культура

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Творчая вечарына народнага артыста Беларусі прайшла ў адной з мінскіх гімназій.