Выканаць любы капрыС

Добрыя традыцыі варта не парушаць, а ўзбагачаць. Менавіта такім «узмацненнем» заняты Дзяржаўны акадэмічны камерны аркестр Рэспублікі Беларусь, які працягвае развіваць найстарэйшую ў акадэмічным мастацтве традыцыю вячэрніх абанементаў.

Гісторыя абанементаў пачалася ў 90-я гады XVII стагоддзя, калі спачатку ў Італіі, затым у Францыі, Германіі і Аўстрыі шляхта пачала арандаваць ложы. Пазней, у XVIII стагоддзі, з’явіліся абанементы на асобныя месцы ў партэры. Традыцыю і зараз працягваюць у Белдзяржфілармоніі: «Тры вечары з камерным аркестрам» даюць магчымасць адчуць сінтэз розных музычных кірункаў. Тут перакрыжоўваюцца класіка і сучаснасць, рамантызм і мінімалізм, а звяжа гэта ў адзіную гарманічную музычную плынь скрыпка.

У бягучым сезоне абанемент «Тры вечары з камерным аркестрам» пачнецца з выканання шэдэўра класічнага жанру — 24 Капрысаў Н. Паганіні. Упершыню ў Беларусі прагучыць аркестравая версія гэтага твора, а ў якасці саліста выступіць лаўрэат міжнародных конкурсаў, заслужаны артыст Расіі, скрыпач Граф Муржа. Сёння Граф Муржа — адзін з самых яркіх, таленавітых і запатрабаваных еўрапейскіх скрыпачоў. Ён іграе на інструменце Брэшыянскай школы работы італьянскага майстра Барталаміа Абічы. Гэта скрыпка была зроблена ў 1683 годзе ў Вероне.

— Мы пазнаёміліся з Графам Муржам, калі мне было каля 11 гадоў: вучыліся ў адной цэнтральнай музычнай школе, — узгадвае мастацкі кіраўнік і галоўны дырыжор Дзяржаўнага камернага аркестра Яўген Бушкоў, які запрасіў музыканта ў Мінск. — Ужо потым, калі мы сталі дарослымі і занялі свае месцы ў жыцці, сустрэліся з ім і на адной сцэне. Я акампаніраваў Графу Муржу, калі ён даваў канцэрт для скрыпкі з аркестрам. І ён прызнаўся, што падчас навучання я быў для яго ўзорам для пераймання. Для мяне гэта неверагодна прыемна! Муржа быў адным з самых яркіх музыкантаў з малодшых вучняў.

Выдатны скрыпач Іегудзі Менухін гаварыў пра Графа Муржу, што той нарадзіўся са крыпкай у руках, што ўсё прыйшло да яго натуральна: прыгожы гук, экспрэсія, якая выяўляецца праз выдатную тэхніку. Нядзіўна, бо ў ім цячэ цыганская кроў. Падчас канцэрта, які адбудзецца 30 лістапада ў вялікай зале Беларускай дзяржаўнай філармоніі, Капрысы Н. Паганіні прагучаць у апрацоўцы Г. Кіпрэвічуса, якую кампазітар зрабіў адмыслова для Графа Муржы:

— Некалькі месяцаў таму я выпадкова аказаўся на яго выступленні з 24 Капрысамі з «Віртуозамі Масквы» ў аркестры Уладзіміра Співакова. І калі я пачуў, што ён выконвае гэты да дробязей вядомы твор у невядомай мне да гэтага часу аркестроўцы, то нават патэлефанаваў у «Віртуозы Масквы» і сказаў, што вельмі хачу наведаць рэпетыцыю. Я быў здзіўлены, наколькі акампанемент, зроблены з вялікім густам і фантазіяй, можа прынцыпова змяніць наша ўяўленне аб гэтай музыцы. Інструменталісты, якія граюць на аднагалосых інструментах — скрыпцы, віяланчэлі, альце, габоі, флейце, — вядуць сваю партыю. Для іх бывае вялізным сюрпрызам рэпетыцыя з аркестрам. Выпадак з 24 Капрысамі Паганіні — той самы, калі многія ўяўляюць, што гэта мінорная і складаная для выканання музыка, а аказваецца, што яна можа быць чароўнай, калі гучыць з аркестрам. Такія адкрыцці жывуць практычна ў кожным капрысе. Дзякуючы аркестроўцы кожны капрыс гучыць як новая серыя захапляльнага фільма. Граф Муржа з лёгкасцю ператварае гэты досвед не ў паказальнік тэхнічных магчымасцей, а ў каласальны музычны эксперымент.

Мастацкі кіраўнік камернага аркестра Рэспублікі Беларусь Яўген Бушкоў шмат гастралюе і супрацоўнічае з рознымі аркестрамі і музыкантамі. Таму беларуская публіка мае магчымасць пазнаёміцца з той музыкай і тымі музыкантамі, якія ўражваюць самога Яўгена Робертавіча.

Падчас астатніх двух канцэртаў абанемента «Тры вечары за камерным аркестрам» таксама чакаюцца прыемныя знаёмствы і адкрыцці. У другім канцэрце цэнтральнай падзеяй стане прэм’ернае выкананне «Крэйцаравай санаты» Бетховена са струнным аркестрам. У якасці саліста і дырыжора выступіць выдатны бельгійскі скрыпач Марк Бушкоў. Разам з піяністкай Кацяй Сканаві з Расіі яны выканаюць двайны Канцэрт Ф. Мендэльсона, які гучыць вельмі рэдка. Падчас трэцяга канцэрта публіка пачуе музыку англа-амерыканскана мінімалізму. Разам з вядомым «Жаваранкам, што ўзлятае» Воана-Вільямса прагучаць беларускія прэм’еры твораў Адамса, Фініса і Гласа. Малады англійскі дырыжор Роберт Эймс дэбютуе з Дзяржаўным камерным аркестрам Рэспублікі Беларусь.

Юлія КАРДАШ