Іканастас Зінаіды Елісеевай

Майстра па саломапляценні, лаўрэата прэміі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь «За духоўнае адраджэнне» Зінаіду Елісееву з Новалукомля ведаюць не толькі ў Беларусі. Колькі саламяных апраў да святых абразоў зрабіла сямідзесяцігадовая новалукамчанка, ужо і не злічыць. А юбіляр, здаецца, забылася пра стому і ўзрост, плённа працуе і шчыра дзеліцца з аднадумцамі сваімі назіраннямі, сакрэтамі майстэрства.

Зінаіда Сяргееўна нарадзілася і выхоўвалася ў праваслаўнай сям’і. Старэйшаму з родзічаў, якіх ёй пашчасціла ведаць, было каля 120. Менавіта ў бацькоўскай хаце атрымала першыя ўрокі сапраўднай любові да блізкіх. У канцы шасцідзясятых паступіла на мастацка-графічнае аддзяленне Віцебскага педінстытута. Але як толькі выдавалася вольная хвілінка, ехала ў родную вёску, каб паназіраць за працай народных умельцаў. Дома настаўнікам была маці, вядомая ў акрузе майстрыха. Дзякуючы ёй, вельмі рана ўсвядоміла сілу духоўнай спадчыны. Для дыпломнай работы Зінаіда Сяргееўна абрала тэму «Эстэтычнае і патрыятычнае выхаванне сродкамі дэкаратыўнапрыкладнога мастацтва роднага краю».

З горадам беларускіх энергетыкаў звязана большая частка жыцця Елісеевай. Тут Зінаіда Сяргееўна стала вядомым майстрам. Саломапляценне ўзяло ў палон яшчэ ў маладосці. З гадамі пераканалася: саломка — не горш за золата. Калі ў Беларусі людзі зноў пайшлі ў храмы, звярнуліся да Бога, яна паспрабавала рабіць саламяныя аправы для абразоў. Справа настолькі захапіла, што ні аб чым іншым ужо і не думала, быццам нябесныя сілы вялі па абраным шляху.

У сваёй творчасці новалукамчанка прытрымліваецца традыцый саломапляцення ХVІІ — ХІХ стагоддзяў. Толькі ў тыя часы саламянае ўбранства было ў асноўным сродкам дэкарацыі. Зінаіда Елісеева захацела надаць дэкаратыўнасці сэнс. Яе аправы — як своеасаблівае тлумачэнне да святога вобраза.

Майстрыха спадзяецца, што сваёй творчасцю дапамагае людзям вярнуць страчанае, прыйсці да Бога. Вельмі радуецца, калі так здараецца. Заўжды з усмешкай успамінае выпадак на «Славянскім базары ў Віцебску». Да майстроў з Чашніччыны падышоў мужчына, якому падарылі яе абраз. Цалуючы руку Зінаідзе Сяргееўне, ён зазначыў: «Ведаеце, ваша ікона неяк усіх у маёй сям’і памірыла. Мы перасталі сварыцца, сталі больш цярплівыя...» Словы ўдзячнасці чула неаднойчы і ад гараджан, у дамах якіх прапісаліся яе работы.

Некалькі абразоў майстрыха ахвяравала новалукомльскаму храму, але ў хуткім часе там здарыўся пажар. Агонь пашкодзіў амаль усю царкоўную маёмасць у памяшканні, дзе віселі абразы Елісеевай. Полымя прайшлося і па іх. Але, на дзіва, саламяныя аправы з абразамі ўцалелі, нібы нехта захінуў іх. Можа, гэта благаславенне аўтару на творчае даўгалецце?

Ірына ТОРБІНА, фота аўтара