1. Спяшаемся з пасевамі
Па зямлі за зіму засумавалі, рукі да працы цягнуцца, ды і свежай гароднінай парадавацца хочацца як мага раней — вось і спяшаемся сеяць. Але нярэдка тым самым толькі дадаём сабе працы. І справа тут не толькі ў зваротных замаразках (хоць і яны могуць зрабіць сваю «чорную справу»). Асноўнае пытанне — гатоўнасць глебы. Калі, паспяшаўшыся, мы сеем у халодную, празмерна вільготную зямлю, насенне ў ёй «задыхаецца», гніе, але не прарастае. Яму не хапае цяпла, не хапае кіслароду — і ўсходаў мы можам не ўбачыць зусім.
Калі ўжо вельмі хочацца ранняй зеляніны, можна крыху раней накрыць выбраную градку плёнкай, прагрэць глебу і дачакацца, пакуль з яе сыдзе залішняя вільгаць, а потым ужо сеяць. Іншы варыянт — сяўба пад зіму. З восені можна пасеяць холадаўстойлівыя гародніну і зяленіва, а вясной радавацца іх усходам.
Фізічная спеласць глебы, гэта значыць яе гатоўнасць да сяўбы, вызначаецца даволі проста. Бяром жменю зямлі, сціскаем у камяк і «кідаем» яго з вышыні каля 1 м. Саспелая глеба ўтварае камяк, які пры падзенні развальваецца. А калі глеба яшчэ не гатовая, мокры ліпкі камяк не рассыпаецца.
2. Пачынаем сяўбу занадта позна
Бывае і так: часу не хапае, сяўбу адкладаем і прыступаем да яе, у выніку, з прыкметным спазненнем. Да чаго гэта прыводзіць? Увесну вільгаць з глебы сыходзіць вельмі хутка (выключэнне могуць складаць цяжкія гліністыя глебы), а для таго каб насенне прарасло, яна жыццёва неабходная. Калі з сяўбой мы запазніліся (глеба «пераспела» — камяк у руцэ не фармуецца, рассыпаецца адразу), насенне можа так і праляжаць у глебе, не даўшы парасткаў.
Вядома, выйсце ёсць: калі такое здарылася, давядзецца не ленавацца і рэгулярна паліваць градкі. Але начыстую — ці ва ўсіх ёсць такая магчымасць? Вядома, не. Калі мы прыязджаем на лецішча толькі па выхадных, хто ж будзе паліваць пасевы? Аднаразовага паліву, хутчэй за ўсё, не хопіць, і калі дажджоў не будзе, за тыдзень градкі высахнуць. Так што лепш не спазняцца.
3. Забываем пра севазварот
Напэўна, ні для кога не навіна, што чаргаванне культур (гэта значыць севазварот) — неабходны складнік добрага ўраджаю. Але, нават ведаючы аб гэтым правіле, выконваем мы яго не заўсёды — часам па легкадумнасці адмахваемся, часцей проста няма калі ў мітусні ўсё як след прадумаць і спланаваць. Што ў выніку?
Калі штогод сеяць на адным і тым жа месцы культуры з аднолькавымі патрабаваннямі да сілкавання, парушаецца баланс пажыўных рэчываў у глебе, адбываецца яе знясіленне. Мы ж не праводзім кожны сезон аналіз складу глебы і ўтрымання ў ёй розных элементаў — угнаенні ўносяцца, часцей за ўсё, зыходзячы з агульных рэкамендацый, па пэўных «усярэдненых» схемах, і можа ўзнікнуць дэфіцыт тых ці іншых важных элементаў.
Калі на адным і тым жа месцы вырошчваем культуры, схільныя да адных і тых жа хвароб, на якія нападаюць адны і тыя ж шкоднікі, мы тым самым уласнаручна ствараем крыніцы сур'ёзных праблем. Узбуджальнікі хвароб і лічынкі застаюцца ў глебе і паспяхова размнажаюцца — бо ўмовы мы ім забяспечылі.
Выйсце простае і складанае адначасова: абавязкова знаходзім час, каб спланаваць пасевы, размеркаваць па градках агародныя культуры з улікам іх правільнага чаргавання.
4. Не ўлічваем патрабаванні культур
Кожнаму віду гародніны — не толькі свой час, але і сваё месца. Аднаму вільгаць патрэбна, іншаму — інтэнсіўнае харчаванне і гэтак далей. Калі пасевы мы плануем загадзя, то, вядома ж, паклапоцімся аб тым, каб стварыць усім будучым «жыхарам» агарода камфортныя ўмовы. А вось калі часу зноў не хапае, калі сеем, «дзе месца ёсць», то можам і раслінам, і сабе цяжкасці арганізаваць.
Возьмем, для прыкладу, звыклую радыску. Без якіх-небудзь высілкаў з нашага боку яна дасць ураджай хіба што ранняй вясной, калі і вільгаці ў глебе ўдосталь, і спякоты няма, і дзень яшчэ досыць кароткі. А каб улетку караняплодам парадавацца, тут ужо падумаць трэба, улічыць яе патрабаванні і падабраць месца, дзе радыска ад засухі і спякоты пакутаваць не будзе. Ёсць, вядома, непатрабавальныя гародніна, якая расце, дзе ні пасадзі, але калі ўлічыць «пажаданні» кожнага, ураджай будзе большы, а клопатаў — менш.
5. Грэбуем змешанымі пасадкамі
Змешаныя і ўшчыльненыя пасадкі, якія сталі папулярнымі апошнім часам, — не даніна модзе, а вельмі рацыянальнае рашэнне многіх агародных праблем. Недахоп месца, пустазелле, шкоднікі і хваробы — разумнае камбінаванне культур на градцы дазваляе без дадатковых намаганняў справіцца з імі. Мы ж ведаем аб узаемным станоўчым уплыве тых ці іншых раслін, дык чаму ж гэтую ўласцівасць не выкарыстоўваць? І не будзем забываць, што карысць гэта можа быць яшчэ і прыгожая: тыя ж аксаміткі, напрыклад, і шкоднікаў адпудзяць, і градкі ўпрыгожаць.
Ірына ТАМКОВІЧ
А разам з імі навучанне, сацпакет і нават жыллё.
Беларусь — адзін з сусветных лідараў у галіне здабычы і глыбокай перапрацоўкі торфу.
«Мы зацікаўлены, каб да нас прыязджалі».
