Зэгармістры ў гісторыі Беларусі

Сонечныя, вадзяныя, пясочныя, драўляныя, механічныя, электронныя і нават атамныя — колькі існуе розных тыпаў гадзіннікаў у свеце! Аднак за іх вырабам і рамонтам, як і за кожнай справай, стаіць чалавек — зэгармістр. Майстрам гадзіннікавых спраў і прысвечана кніга Анатоля Цітова «Зэгармістры Беларусі» (2017), якая пабачыла свет у Мінску ў выдавецтве «Беларусь».

У кнізе разглядаецца развіццё зэгарніцтва на Беларусі з самага пачатку ў XV — XVI стагоддзях і да сённяшніх дзён. Амаль у кожным губернскім цэнтры Паўночна-Заходняга краю былі гадзіннікавыя цэхі. Зэгармістры лічыліся элітай у асяроддзі даўніх рамеснікаў.

Анатоль Цітоў падрабязна распавёў пра станаўленне і развіццё гадзіннікавага рамяства на Беларусі, сістэматызаваў архіўныя крыніцы, пераклаў фрагменты тэкстаў на мову, зразумелую сучаснаму чытачу. У кнізе зроблены акцэнт не толькі на постаці майстроў, але і на гарады, дзе тыя нарадзіліся, жылі і працавалі.

Аўтар прыводзіць спіс рамеснікаў-зэгармістраў, якія нарадзіліся ці працавалі на землях Беларусі. Гэта ажно 643 імя! А колькі яшчэ невядомых імёнаў? Анатоль Цітоў дадае да спіса і тых, чые прозвішчы пакуль не ўдакладнены.

Цікава, што аўтар прапаноўвае пазнаёміцца не толькі з агульнымі на ўсёй тэрыторыі Беларусі спробамі развіцця гадзіннікавага рамяства, але і закранае асобныя гарады: Вільня, Мінск, Мазыр, Гародня — буйныя цэнтры зэгарніцтва.

З цягам часу адбылася эвалюцыя механічных зэгараў. З’яўляліся вялізныя вежавыя або хатнія напольныя гадзіннікі з музычным механізмам, які адбіваў кожныя 60 хвілін. Гэта былі куранты. Існавалі і зэгаркі індывідуальнага карыстання — мініяцюрныя механізмы, якія лічыліся прадметамі раскошы і выстаўляліся ўладальнікамі на ўсеагульны агляд.

Колькі каштавалі першыя гадзіннікі і хто мог іх сабе дазволіць? Калі быў пабудаваны першы вежавы зэгар? Чым адрозніваўся зэгар ад паўзэгара? Адказы на гэтыя і шмат якія іншыя пытанні змяшчае кніга «Зэгармістры Беларусі».

Настасся ПЕТРУШКО