"Калектыў 10-й Беларускай антарктычнай экспедыцыі аказаўся без "успышак асобных асоб": гэта была сапраўдная каманда, якая адпрацавала надзейна, упэўнена і добрасумленна. Мы правялі ўнікальны сезон і зрабілі нават больш, чым планавалі..." — заявіў падчас урачыстага прыёму ў Нацыянальнай акадэміі навук нязменны кіраўнік усіх беларускіх антарктычных экспедыцый пачынаючы з 2007 года Аляксей ГАЙДАШОЎ.
Існуе шматгадовая традыцыя — урачыста праважаць і сустракаць у Акадэміі навук членаў беларускіх антарктычных экспедыцый. Як трапна заўважыў акадэмік Уладзімір Логінаў, лётчыкам звычайна жадаюць, каб колькасць пасадак у іх раўнялася колькасці ўзлетаў, а для палярнікаў важна, каб колькасць вяртанняў супадала з колькасцю ўрачыстых провадаў. І калі ўсе вярнуліся дадому жывыя і здаровыя, гэта ўжо можна лічыць поспехам.
Галоўнае ва ўмовах ізаляцыі ад Вялікай зямлі — поўная псіхалагічная сумяшчальнасць удзельнікаў экспедыцыі, іх кантактнасць, камунікабельнасць і маральна-валявыя якасці. Каб можна было цалкам давяраць чалавеку, што знаходзіцца побач з табой. Між іншым, па словах Аляксея Гайдашова, апошні антарктычны сезон выдаўся надзвычай складаны па метэаўмовах. Напрыклад, у лютым неспрыяльныя метэаўмовы былі 21 дзень з 28. І ў сакавіку больш-менш спакойныя дні можна было пералічыць па пальцах. Пры метэаралагічным становішчы "Шторм", калі хуткасць ветру складае больш за 35 м/с, усе работы на адкрытым паветры спыняюцца. Выхад з будынкаў забаронены. Сапраўдным выпрабаваннем не толькі для людзей, але і для збудаванняў станцыі стаў вецер хуткасцю 61,2 метра за секунду. "Усе канструкцыі паспяхова вытрымалі ўраганны шквал, а гэта значыць, што канцэпцыя і патрабаванні, закладзеныя пры праектаванні Беларускай антарктычнай станцыі, цалкам сябе апраўдалі", — падкрэсліў Аляксей Гайдашоў.
Сезон быў яшчэ і дастаткова працяглы: ён доўжыўся чатыры месяцы — з пачатку снежня да канца сакавіка.
— Апошнія гады мы востра адчувалі дэфіцыт часу, таму што паралельна з узвядзеннем станцыі нам трэба было яшчэ і праводзіць вялікі комплекс навуковых работ, — кажа кіраўнік экспедыцыі. — .Таму, каб пашырыць нашы магчымасці і падоўжыць на месяц тэрміны навуковых назіранняў, было прынята рашэнне накіраваць на Паўднёвы полюс самалётам авангардную групу для правядзення падрыхтоўчых і інжынерна-тэхнічных работ. І, хачу адзначыць, што гэта тактыка цалкам сябе апраўдала.
"Экспедыцыя — гэта толькі вяршыня айсберга, — падкрэслівае Аляксей Гайдашоў. — У яе аснове — праца соцень, а можа, і тысяч людзей, непрыкметная і незаўважная пабочнаму воку. Хачу запэўніць, што камандай 10-й экспедыцыі быў зроблены сур'ёзны крок наперад. Так, мы вымушаны сёння адцягваць сваю ўвагу ад правядзення навуковых даследаванняў і накіроўваць намаганні на ўзвядзенне станцыі. Але тое, што мы робім, ідзе толькі на карысць, бо сучасная навука з блакнотам на каленях не робіцца. Для гэтага павінна быць створана сур'ёзная інфраструктупа".
У будаўніцтве другога аб'екта Беларускай антарктычнай станцыі пройдзены экватар. Ужо зманціраваны 4 секцыі з 8, у тым ліку навуковая лабараторыя фізікі атмасферы, дзве жылыя секцыі і санітарна-гігіенічная. Астатняе будзе зроблена ў найбліжэйшыя два гады. У планах — мантаж другой навуковай лабараторыі, медыцынскага блока, без якога проста немагчымая зімоўка ў Антарктыдзе.
Дарэчы, у складзе 10-й антарктычнай экспедыцыі былі як "дзяды", так і дэбютанты — усяго сем чалавек. Аляксей ЗАХВАТАЎ, інжынер-механік, у экспедыцыі ўдзельнічаў ужо трэці раз, інжынер-радыёметрыст Максім ГАРБАЦЭВІЧ і інжынер-геафізік Павел Шаблыка — другі раз. Сярэдні ўзрост удзельнікаў — ад 25 да 35 гадоў.
Кіраўнік экспедыцыі разлічвае, што на наступны сезон у Антарктыду адправяцца ўжо 8 чалавек, і сярод іх будзе кухар. "З перспектывай зімоўкі, якая ўжо не за гарамі, мы павінны "абстраляць" новага чалавека, каб ён зразумеў, дзе і ў якіх умовах яму давядзецца працаваць, і, магчыма, унёс прапановы па паляпшэнні свайго працоўнага месца. Добрае здаровае харчаванне — гэта, паверце, падмурак для многіх рэчаў", — патлумачыў ён.
У 2019—2020 гадах Беларусь плануе перайсці да круглагадовых зімовачных мерапрыемстваў у Антарктыдзе. А пакуль што беларускія экспедыцыі праходзяць на ледзяным кантыненце толькі падчас палярнага лета: тэмпература вагаецца ад +3 да -28 градусаў, у той час як у зімовы перыяд яна апускаецца да -56 градусаў.Таму наперадзе ўсіх чакаюць яшчэ больш сур'ёзныя выпрабаванні.
Груз з сабранымі ў Антарктыдзе ўзорамі і навуковым матэрыялам прыбудзе на караблі ў Санкт-Пецярбург толькі 6 чэрвеня, а адтуль яго адправяць у Мінск, у навуковыя лабараторыі. Таму першыя вынікі іх аналізу з'явяцца не раней чым праз два-тры месцы. Але ў тым, што яны будуць, ніхто не сумняваецца.
Надзея НІКАЛАЕВА
Фота прадастаўлены НАН Беларусі
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».