Цяпер у вёсках мала хто трымае кароў. І пасвіць іх, і нарыхтоўваць сена, і даіць-даглядаць людзям сталага веку цяжка, моладзі — не ахвота. А вось некалі рагуля (а то і не адна) была на кожным падворку, бо як жа без малака? У крайнім выпадку — казінага. Памятаю, у нашай вёсцы была гаспадыня, якой, мусіць, вельмі балела спіна і якая для таго, каб падаіць сваю козачку, для большай зручнасці ставіла яе на стол, як ручную швейную машынку...
У нас жа была карова. Мне нават давялося за цэлым статкам пахадзіць, хоць і ў якасці падпаска. Даіць жа карову, як і ўсе нашы хлопцы, я не вучыўся з прынцыпу, бо не мужчынская гэта справа. А вось малако любіў, асабліва ў дзяцінстве.
Аднойчы (мне было гадоў з пяць) ускараскаўся я на стол, як тая каза, і ўжо адтуль пазіраў на вялікі вэрхал, які называўся «рамонт у хаце». Рабілі яго мае бацькі, а я трымаў у руках сваю любімую цацку — флакон з-пад адэкалону, напоўнены вадой, і праз яе разглядаў газету (можа, нават «Звязду»). Праўда, не моўчкі, бо з раніцы (а ўжо пад абед) быў галодны і прасіў, ды што там — нават патрабаваў есці. Аднак бацькі, захапіўшыся справай, не звярталі ўвагі ні на мяне, ні на маё ныццё, што выглядала прыкладна так:
— Мы будзем абедаць? — канькаў я.
— Хацелася б ведаць! — адгукалася маці.
— Мне трэба пад'есці!
— Адкуль тыя весці? — гэта ўжо тата.
— Дайце хоць малака! — ішоў на кампраміс я.
— Падаі быка, — раіла мама.
Вось гэтага, апошняга, я ўжо не сцярпеў: пакрыўдзіўся, адвёў руку са сваёй любімай цацкай і з ўсёй сілы шпурнуў яе ў дзверы.
Флакон са звонам разбіўся, шкло, як здалося, разляцелася па ўсёй хаце...
Я не на жарт спалохаўся і з жахам чакаў рэакцыі бацькоў.
На шчасце, яны хіба рассмяяліся ды, магчыма, успомнілі крылатае: галоднаму хлеба, халоднаму цяпла, а сытаму — музыкі.
Я, ва ўсякім разе, атрымаў не толькі малака, але і нешта «зверху» — не ныццём дык бунтам.
Яўген Шастакоў, г. Гомель
Сённяшнія дзеткі, што называецца, прападаюць — сіднямі сядзяць пры сваіх камп'ютарах, планшэтах, углядаюцца ў экраны мабільнікаў.
У час майго дзяцінства такіх цудаў тэхнікі, вядома ж, не было — хіба правадное радыё ды адзін-два тэлевізары на ўсю вёску (у чужой хаце, згадзіцеся, не дужа нешта паглядзіш). Вось і гойсалі мы па вуліцы, вось і займаліся чым хацелі і як хацелі.
Помню, неяк летам апынуліся каля фермы. Кароў там не было — выгналі на пашу. А сам кароўнік, расчыніўшы дзверы, нібы адпачываў — «дыхаў» свежым паветрам, вабіў зайсці.
Мы, узброеныя самаробнымі рагаткамі, пісталетамі, вінтоўкамі ды лукамі, вядома ж, зазірнулі і, агледзеўшыся, распачалі «вайну». Прычым мне ў ёй яўна не пашчасціла: з нейкай «зброі» і незнарок я выбіў шыбу — невялічкую, не столькі тога шкла, колькі звону... І потым страху.
Я з плачам паімчаў дахаты:
— Тоня, мяне пасадзяць у турму! — з адчаем аб'явіў любімай бабулі.
— Гэта ж за якое злачынства, дзіцятка? — здзівілася яна.
І потым, выслухаўшы, караць не стала: суцешыла, папрасіла суседа зашкліць тое акенца. А нарэшце строга прыказала, каб на ферму больш — ні нагой, ніколі.
Я паабяцаў і досыць доўга трымаўся — не хадзіў, хоць і хацелася. Але ж неяк, ужо ў школьныя гады, чэрці занеслі: замучыла нас з хлопцамі смага, нехта сказаў, што вады там — хоць заліся, і мы пайшлі.
У кароўніку высока пад столлю была вялікая ёмістасць. Вада ў яе набіралася з блізкай рэчкі і ўжо адтуль паступала да паілак і кранаў.
Адзін з іх мы адкрылі і напіліся (рачной).
Але гэтага здалося мала: у кароўніку былі падвясныя ваганеткі, на якіх з памяшкання вывозіўся гной. Яны гучна перамяшчаліся ўздоўж прахода, і на іх, моцна ўхапіўшыся ды падціснуўшы ногі (а да таго адшукаўшы чысцейшае месца), можна было метраў колькі праехаць — на сваю рызыку...
Не ведаю, колькі б мы каталіся, калі б за гэтым заняткам нас не заспеў адзін, мякка кажучы, п'янаваты дзядзька, не закрычаў, што мы — асталопы: знайшлі дзе гуляць. Тут, маўляў, хіба скалечыцца ці пава...
Слова гэтае дзядзька не дагаварыў: ён... аступіўся і ледзь не па калені ўваліўся ў рудую жыжу.
Не ведаю, як бы ён з яе выбіраўся...
Мы, як маглі, памаглі, потым падвялі да крана — абмылі штаны, абутак.
Дзядзька з той удзячнасці выдаў нам па дваццаць капеек: для малых і па тым часе — грошы, але ж... не кампенсацыя.
Ва ўсякім разе, пасля гэтага здарэння мы на ферму больш не хадзілі.
Аляксандр Матошка, г. п. Расоны
...З чаго пачалося: ідзе неяк па вуліцы мая суседка і — рот да вушэй — сама сабе ўсміхаецца. Пытаюся:
— Нешта смешнае з'ела?
— Вой, не кажыце! — усклікае тая. — На юбілеі была — каляжанка запрасіла. І накарміла, і напаіла, а ўжо з кім за стол пасадзіла, вы не паверыце: з самім Кабзонам!
— ?!
— Значыць, прыходжу, — здалёк пачынае жанчына, — юбілярка з гасцямі знаёміць, са сваёй стрыечнай сястрой. Жанчына — скажу вам — якіх пашукаць: прывабная ва ўсіх адносінах. А ўжо прыбраная... І сукенка на ёй, і туфлі, і прычоска валасок да валаска, і завушніц, пярсцёнкаў, ланцужкоў, як на ёлцы: дзе толькі месца вольнае, там і ёсць...
Я ўсё разгледзела, бо насупраць сядзела. А яна ж адразу рэй павяла. Відаць, прывыкла выступаць ды камандаваць, быць навідавоку. Ну і пачала: верш-прысвячэнне — ад яе, тост — яе, анекдот ды песня — таксама...
Голас у запевалы і праўда, прыгожы — не падкапаешся. Вось яна і зацягвае, а ўжо мы — то ўсе падпяваем, то маўчым, калі знак падасць, бо яна тады сола вядзе.
Карацей, цэнтр увагі, галоўная госця — на юбілярку ніхто не зважае: усе гэту артыстку слухаюць.
Муж яе, бачу, да такога прывык, жонцы не пярэчыць (відаць, звычкі не мае), але ж час ад часу далікатненька просіць: маўляў, Кабзон ты мой, можа, досыць? Можа, памаўчыш, адпачнеш крыху?
Жонка, што называецца, і не думае: гне сваё — што нікога не здзіўляе. Але ж пры чым тут Кабзон? Ён, як быццам, ніколі не спяваў ні пра ваду, што ў ярок цячэ, ні пра сівага каня, ні пра чарку на пасашок?
Дарэчы, нават пасля яе салістка не перастала выступаць: новыя песні стала заводзіць — ужо ўласнай, мусіць, «вытворчасці», бо ніхто з гасцей іх не чуў, слоў не ведаў. Ды і песні, мякка кажучы, былі так сабе — слухаць не хацелася.
Госці сталі перамаўляцца, шумець, але аўтарка ні на што не зважала, яна — з апошніх сіл, можна сказаць, — спявала, несла песню ў народ, аж да сёмага поту.
Ён спачатку выступіў на лбе ды на пераноссі (жанчына выцерла), потым «зацурчэў» па скронях (яна ўсё мацала: адкуль?), па шыі пацёк — у «лагчынку», што ў дэкальтэ: ведама, гарачыня — і ў хаце градусаў 30, і ўнутры за 40 (жанчына піла гарэлку).
Карацей, яна зусім змаглася і...
Сцягнула з галавы парык, сказала «Як жа ты мне збрыдзеў!» і пляснула ім аб стол.
Цішыня вакол наступіла — проста мёртвая: ніхто ні слоўка, ні паўслоўка...
— Во з якім Кабзонам я за сталом сядзела, — завяршыла расказ суседка.
А потым яшчэ дадала, што яно і зразумела: спевакам-аматарам да сапраўдных артыстаў — як ад зямлі да сонца. Тыя, вядома ж, умеюць трымацца, прычым да канца...
А зрэшты, хто яго ведае? Можа, яны таксама калі «зрываюцца», і мы проста не бачым?
Любоў Чыгрынава,
г. Мінск.
Рубрыку вядзе Валянціна Доўнар
Ад яе ж чарговы напамін, што ўсе «вясёлыя і праўдзівыя гісторыі з жыцця чытачоў» на старонках «Звязды» не проста друкуюцца, — яны ўдзельнічаюць у конкурсе на найлепшую. Вынікі яго будуць падведзены на пачатку наступнага года. Журы — і вялікае чытацкае пад старшынствам спадарыні Соф'і Кусянковай з Рагачоўшчыны, і маленькае рэдакцыйнае на чале з першым намеснікам галоўнага рэдактара спадарыняй Наталляй Карпенкай — працуе, гісторыі пошта прыносіць...
Дарэчы, у «прадмове» да іх многія паведамляюць, што даўно чытаюць газету і што гэтак жа даўно збіраліся напісаць...
То не збірайцеся — пішыце! І вядома ж, выпісвайце — адзіную (са штодзённых) беларускамоўную газету, «Звязда», якая больш за сто гадоў з вамі, вашымі бацькамі і дзядамі.
Васілеўскія такія: на Зямлі і ў космасе ліхія!
Ідэнтычнасць праз спадчыну.
Беларусь — у тройцы лідараў па захваральнасці.
