«Шлях у тысячу лі пачынаецца з першага кроку», — кажа кітайская прыказка. Ці не гэты выраз натхніў Вэнь Сюэчжэня пераадолець восем тысяч кіламетраў паміж Пекінам і Мінскам, каб здзейсніць сваю мару?
Знаёмцеся, гэта Лунь. Так Вэнь Сюэчжэня называюць сябры і родныя. Яму 31 год. Ён жыве ў вёсцы Пральнікі, што на Валожыншчыне. І на гэтай зямлі за чатыры гады зрабіў ужо мноства крокаў, каб яго жаданні ажыццявіліся.
— Пакаштуй, які салодкі, малінавы, — працягвае гаспадар памідор.
З падзякай адкусваю кавалак сакавітай мякаці. Я не асаблівы эксперт у памідорах, але смак «свойскай» агародніны ад магазіннай адрозніваецца значна.
Лунь знаёміць нас са сваёй гаспадаркай. Заходзім у цяпліцу. Яна здаецца бясконцай, ва ўсю даўжыню — радкі высокіх памідораў, якія апусцілі свае гронкі пад цяжкімі пладамі.
— А вось гэта — чэры. Яны вельмі добра захоўваюцца. А гэты сорт памідораў мае зялёны колер. Не здзіўляйцеся, пакаштуйце, якія сакавітыя.
Пра свой ураджай фермер з Кітая можа расказваць бясконца. А вось да гісторыі, як ён вырашыў змяніць 20-мільённы сталічны мегаполіс на вёску ў некалькі дзясяткаў дамоў, ставіцца, як да звычайнай рэчы.
Калі Луню было 19 гадоў, ён пачуў пра магчымасць атрымаць адукацыю ў Беларусі. Паступіў у БДУ на дызайнера, бо вельмі любіў маляваць. Два гады вучыўся на падрыхтоўчых курсах, потым на бакалаўрыяце і ў магістратуры. І ўжо чатыры гады займаецца сельскай гаспадаркай.
— Мне падабаецца гэта. Але першы час вельмі складана было. Трэба рана ўставаць. Цяпер шмат пакупнікоў. Нават не хапае на ўсіх ахвотных тавару. Маю гародніну заказваюць в'етнамскія, індыйскія, італьянскія рэстараны, гасцініца ў «Вялікім камені». Завожу на Камароўку, у Ждановічы. Некаторыя культуры ёсць толькі ў мяне, таму і чакаюць. Напрыклад, струкі окры (яны па смаку як фасоль і кабачок), мамардзіка — горкі гарбуз. Маляваць ужо няма часу, але займаюся дызайнам інтэр'ера ўласнага дома.
Аграрнай адукацыі ў кітайскага фермера няма. Усе сакрэты сельскай гаспадаркі спасцігаў метадам уласных спроб і памылак. Але сёлета звярнуўся па дапамогу да спецыяліста.
Стартавы капітал на арэнду 120 гектараў зямлі ён часткова зарабіў сам, пакуль вучыўся ў магістратуры, часткова дапамаглі бацькі. Спачатку яны скептычна ставіліся да захаплення сына, але цяпер зразумелі і з задавальненнем прыязджаюць у госці.
— Гэта вельмі паспяховая галіна. Калі працаваць, даглядаць, можна атрымаць добрыя грошы, — лічыць фермер. У мяне шмат сяброў і ў Беларусі, і ў Кітаі займаюцца сельскай гаспадаркай.
Па словах Луня, прыбытак ужо ёсць і ў яго, але як сам адзначае: «всё потихонечку».
Свае творчыя здольнасці Лунь рэалізуе ў музеі. Ён купіў памяшканне былой школы, дзе налета плануе скончыць рамонт і прымаць турыстаў. У самай прасторнай зале, аформленай у беларускім стылі, размяшчаюцца экспанаты. Тут і калаўрот, і печ, і радыёла. Вышываныя крыжыкам кветкі ў рамцы суседнічаюць з кітайскім сцягам, а народныя маскі з Паднябеснай вісяць побач з выявай беларускага бусла. Рэчы для экспазіцыі Луню прыносяць мясцовыя жыхары, некаторыя засталіся яшчэ з часоў школы. Напрыклад, карціны з саломкі і шыльда «Сардэчна запрашаем» над дзвярыма.
Насенне ў асноўным гаспадар купляе мясцовае, толькі некаторае прывозіць са сваёй радзімы. Ды і смак агародніны, вырашчанай на беларускай зямлі, не адрозніваецца ад той, што расце ў Кітаі. Але па словах Луня, на адкрытай глебе цяжка вырасціць добры ўраджай, таму ён будуе цяпліцы.
Дапамагаюць спасцігаць асаблівасці працы на зямлі Луню мясцовыя жыхары. Яны працуюць у яго падчас сезона. Пытаюся ў іх, у чым сакрэт поспеху кітайскага фермера ў Беларусі?
— У працавітасці. І таго ж ён хоча і ад сваіх работнікаў. Зарплата добрая для вёскі, раёна, — кажа памочнік Яўген.
Працягваем разглядаць маёнтак. На адной з градак заўважаю клубніцы... у жніўні. Таксама на продаж?
— Не, для сябе. Іх няшмат, — кажа Лунь і працягвае мне жменю салодкіх ягад.
Заглядваем яшчэ ў адну цяпліцу. Там бачу экзатычны чорны перац.
— Ён спачатку чорны, а потым становіцца чырвоным. Я яго збіраю чорным, ён больш карысны, у ім шмат вітамінаў.
Яшчэ адны лекі з «кітайска-беларускай градкі» — горкі гарбуз, які нагадвае гурок. Ён дапамагае лягчэй перажыць спякотнае надвор'е.
— Лунь, я звальняюся, — жартуе Таццяна, рэагуючы на аб'ектыў фотаапарата.
Але разам з сяброўкай Тамарай усё ж такі згаджаецца паразмаўляць з намі.
— Працуем нядоўга ў Луня, грошы плаціць — не крыўдзіць. Збіраем агародніну на заказы. Расхопліваюць горкі перац, гарбузы, памідоры, — спяшаючыся, тлумачаць жанчыны, каб зноў вярнуцца да работы.
А мы працягваем агляд тэрыторыі.
«Тут у мяне баклажаны, салата, кітайскія гуркі. Яны вырастаюць у сярэднім да 50 сантыметраў. І сабака тут у мяне расце», — жартуючы, тлумачыць Лунь з'яўленне ў цяпліцы чатырохногага сябра.
Ён не адзіная хатняя жывёла кітайца пад Валожынам. Ёсць некалькі курэй, з дзясятак авечак і коз, але гэта не для продажу, для сябе.
Лунь хутка звыкся з беларускімі парадкамі. Суседзі частуюць сваімі разнасоламі, на Вялікдзень — яйкамі ды кулічамі, а Новы год яго сям'я адзначае і па грыгарыянскім, і па ўсходнім календарах. На зямлі, арандаванай Лунем, стаіць хрысціянскі крыж. Кітаец плануе яго ў хуткім часе пафарбаваць. Парадак павінен быць ва ўсім.
Лунь жыве ў Мінску разам з жонкай і малой дачкой, але кожны дзень зранку на сваёй ферме. Як толькі скончыць рамонт у доме, плануюць пераехаць у Пральнікі. Але гісторыя Луня і пра каханне. Яго жонка, таксама кітаянка, вучылася ў Партугаліі, дзеля яго пераехала ў Беларусь.
У наступным годзе Лунь плануе прымаць турыстаў і вадзіць экскурсіі для дзяцей:
— Буду паказваць розныя сельскагаспадарчыя культуры. Не звычайныя — бульба, памідоры, а тыя, якія амаль ніхто не вырошчвае. Ім будзе цікава, як кітайскі фермер тут працуе.
Але госці ў яго і так бываюць часта — пра яго ведае шмат людзей у Кітаі, ды і на Валожыншчыне ён — мясцовая зорка.
Убачыўшы старанную працу, заклапочанасць гаспадара аб ураджаі і дабрабыце, задала галоўнае пытанне нашай сустрэчы: адкуль у гарадскога кітайскага хлопца з'явілася цяга і любоў да шчодрай беларускай зямлі?
— Я тут будую дамы, вырошчваю гародніну — гэта няпроста, але мне вельмі падабаецца. Бачыце, колькі тут месца? Свабода. Пекін — вялікі горад. Там шмат магчымасцяў. Але гэта не для мяне. Для кожнага чалавека — сваё месца.
Яго месца — Пральнікі, невялікая вёска, побач з якой працякае Іслач. І гэта мястэчка стала другой Радзімай для ўраджэнца Паднябеснай, бо, як сцвярджае кітайскай мудрасць, «Твой дом там, дзе спакойныя твае думкі».
Марыя ДАДАЛКА
Валожынскі раён
Фота Анатоля Клешчука
Як мы бярозавік куплялі на гандлёвай пляцоўцы лясгаса і ў лясніцтве
Творчая вечарына народнага артыста Беларусі прайшла ў адной з мінскіх гімназій.