Наш Монпарнас

У Нацыянальным гістарычным музеі Беларусі прадставілі выстаўку майстроў Монпарнаса, што паходзяць з беларускіх мястэчак: Марк Шагал, Шрага Царфін, Восіп Любіч, Восіп Цадкін, Роберт Генін, Яўген Зак, Міхаіл Кікоін і Пінхус Крэмень.

Творчасць майстроў Парыжскай школы злучае краіны, народы і мастацкія традыцыі. Выстаўка стала магчымасцю не толькі ўбачыць творы, што належаць сёння прыватным асобам, але і лепш зразумець сувязь паміж мастацкімі працэсамі пачатку ХХ стагоддзя і сучасным еўрапейскім мастацтвам.

Многія работы ствараліся ў інтэрнаце для мастакоў у Парыжы, які ў мінулым стагоддзі лічыўся Меккай сусветнага мастацтва. Дарэчы, былі часы, калі гэтыя творы маглі аказацца пад забаронай, а пра іх знакамітых аўтараў у грамадстве маўчалі.

— Беларусь заўсёды знаходзілася пад уплывам іншых культур, — падкрэсліў галоўны кансультант праекта Уладзімір Шчасны. — Але былі і такія перыяды ў нашай гісторыі, калі гэта была вуліца з двухбаковым рухам, напрыклад, на пачатку XX стагоддзя, калі нашы хлопцы ўварваліся ў Монпарнас. Не абмежаваныя ніякімі акадэмічнымі правіламі, яны аказалі грандыёзны ўплыў на сусветнае выяўленчае мастацтва, выратавалі яго ад залішняга акадэмізму, ад трывіяльнасці. Мы ўспамінаем мастакоў Парыжскай школы для таго, каб зноў упісацца ў сусветны мастацкі працэс і на яго ўплываць. Як паказвае выстаўка, у тыя часы гэта было магчыма. І калі паглядзець выстаўкі сучасных беларускіх мастакоў, прыйдзем да высновы, што гэта магчыма і ў нашы дні.

Адным з сюрпрызаў выстаўкі сталі сямнаццаць мастацкіх твораў Шрагі Царфіна, хоць яшчэ нядаўна лічылася, што ў Беларусі няма яго жывапісных твораў. Аднак у Нацыянальным гістарычным музеі можна іх пабачыць, прычым гэта палотны розных стыляў. У экспазіцыі каля 100 твораў розных жанраў, датаваных з 1915 па 1970-я гады мінулага стагоддзя, выкананыя ў розных тэхніках жывапісу і графікі. Некаторыя работы ўпершыню ў публічным доступе. Наведвальнікам выстаўкі прапанавана адукацыйная праграма з лекцый беларускіх і замежных спецыялістаў — даследчыкаў Парыжскай школы, а таксама цыкл дакументальных фільмаў пра мастакоў.

Вікторыя АСКЕРА