Абуджэнне колерам

У галерэі «Арт-Беларусь» ёсць магчымасць успомніць традыцыі фавізму і ўбачыць, якім чынам яны працягваюцца ў наш час, прычым не толькі ў выяўленчым мастацтве. Магчымасць з’явілася дзякуючы беларускай фотамастачцы Алене Адамчык, работы якой злучыліся ў адной прасторы з жывапісам літоўскіх мастакоў Ёнаса Чапоніса і Рымаса Бічунаса. Пры тым, што Літоўская Рэспубліка зусім побач, да нас адкрываецца не надта шмат выяўленчага мастацтва гэтай краіны. Але ёсць нагода знаёміцца бліжэй: стогоддзе аднаўлення Літоўскай дзяржавы стала нагодай для міжнароднага выставачнага праекта «Колер: традыцыі фавізму ў жывапісе і фота». Яго падтрымала Пасольства Літоўскай Рэспублікі ў Беларусі.

Ёнас Чапоніс і Рымас Бічунас з’яўляюцца творчымі нашчадкамі Антанаса Гудайціса, якога лічылі вучнем Анры Маціса. Праз Гудайціса фавізм прыйшоў у Літву, і яго традыцыі працягваюцца ў імкненні мастакоў выкарыстоўваць чыстыя колеры. Алене Адамчык пашчасціла вучыцца ў Ёнаса Чапоніса адчуванню колеру, што яна імкнулася адлюстраваць ужо ў фатаграфіі. А два гады таму, наведаўшы вялікую рэтраспектыву Чапоніса ў Вільнюсе, фотамастачка вырашыла, што трэба пазнаёміць з яго творчасцю Беларусь і тых, хто працягвае традыцыі фавізму ў мастацтве. Таму на выстаўцы прадстаўлены творы Рымаса Бічунаса, які таксама з’яўляецца вучнем Антанаса Гудайціса.

Міхаіл БАРАЗНА, мастацтвазнаўца, рэктар Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў:

— Экспазіцыя яшчэ раз даказала, што ў мастацтве дамінуюць не тэхналогіі, а погляд і стаўленне аўтара да свету рэчаў і ўменне гэта адлюстраваць ярка і пераканаўча. Таму можна побач прадставіць жывапіс і фатаграфію і, магчыма, многае іншае па выкананні. Выстаўка работ Ё. Чапоніса, Р. Бічунаса і А. Адамчык убачыў як сплаў сілы колеру і схаванай моцы бачнага простага. Колер з яго сімволікай, падкрэсленай эмацыянальнасцю стаў аб’яднальным фактарам для кожнага з трох аўтараў. Унутрана пачуццёвая, а не знешне паказная сюжэтная лінія таксама аб’ядноўвае прадстаўленыя работы. Дзіўным чынам гэты карнавал фарбаў упісаўся ў пастаяннай экспазіцыі галерэі. Часам межы паміж творамі аўтараў «парыжскай школы» і работамі Ё. Чапоніса, Р. Бічунаса і А. Адамчык станавіліся ўмоўнымі. Работам А. Адамчык уласцівыя як апераванне ў адной серыі самымі складанымі прасторавымі пабудовамі, так і адначасова выкарыстанне простай франтальнасці. Штодзённыя прадметы становіцца нечаканымі акцэнтамі, крыніцамі моцнай колеравай энергіі. У адрозненне ад многага ў свеце фатаграфіі ў работах А. Адамчык яўнае адчуванне ўдзелу аўтара. Ён — галоўны герой, адлюстраваны ў навакольным свеце. Яго хочацца ўбачыць і распытаць пра многае. Датаванне работ (1980-я) робіць адсылку да тых часоў, калі новае пакаленне праз творчасць зноў адкрывала свет дакладных чалавечых каштоўнасцяў.

Марыя АСІПЕНКА